W przypadku gdy osoba prowadząca pozarolniczą działalność uzyska prawo do zasiłku macierzyńskiego, wówczas przez cały okres pobierania tego świadczenia musi – jako przedsiębiorca – opłacać za siebie tylko składkę zdrowotną. Jeśli natomiast kwota pobieranego zasiłku macierzyńskiego nie przekracza 1.000 zł, przedsiębiorca nie ma wtedy żadnych obciążeń składkowych, bo korzysta z ulgi w opłacaniu składki zdrowotnej.
Zmiana ubezpieczeń
W czasie pobierania zasiłku macierzyńskiego przedsiębiorca jest wprawdzie objęty obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalno-rentowymi, ale z tytułu pobierania tego zasiłku. Z racji prowadzonej działalności obowiązkowe jest dla niego tylko ubezpieczenie zdrowotne, a do ubezpieczeń emerytalno-rentowych może przystąpić wyłącznie dobrowolnie, na swój wniosek.
Jeżeli przedsiębiorca zdecyduje, że w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego nie chce podlegać dobrowolnym ubezpieczeniom emerytalno-rentowym z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności, to wtedy powinien:
- wyrejestrować się z ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego na druku ZUS ZWUA od dnia przyznania mu prawa do zasiłku macierzyńskiego, a następnie
- zgłosić się na druku ZUS ZZA, z tym samym dniem, tylko do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego.
Przez cały okres pobierania zasiłku macierzyńskiego przedsiębiorca wykazuje składkę zdrowotną w:
- składanej za siebie co miesiąc do ZUS deklaracji ZUS DRA – jeżeli opłaca składki tylko za siebie,
- raporcie ZUS RCA – jeśli opłaca składki również za inne osoby.
Gdy przedsiębiorca uzyska prawo do zasiłku macierzyńskiego w trakcie miesiąca, może za ten miesiąc pomniejszyć najniższą obowiązującą go podstawę wymiaru składek społecznych z działalności. Pomniejszenia dokonuje się poprzez podzielenie pełnej podstawy wymiaru przez liczbę dni kalendarzowych danego miesiąca i pomnożenie przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniu w tym miesiącu, tj. przez liczbę dni, za które nie przysługiwał przedsiębiorcy zasiłek macierzyński. Takiemu samemu zmniejszeniu ulega też podstawa wymiaru składek na FP i FS. Z kolei składka zdrowotna z tytułu prowadzonej działalności jest za taki miesiąc należna w pełnej wysokości.
Gdyby przedsiębiorca za część miesiąca pobierał zasiłek chorobowy, a za kolejną część zasiłek macierzyński, wówczas za taki miesiąc nie opłaca składek społecznych (także na FP i FS), a jedynie składkę zdrowotną.
Zwolnienie ze składki zdrowotnej
Jeżeli przedsiębiorca spełnia warunki do opłacania za siebie składek na ubezpieczenia społeczne od preferencyjnej podstawy wymiaru, np. od 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia, wówczas może się zdarzyć, że kwota przysługującego mu zasiłku macierzyńskiego również będzie niska. W razie gdy wysokość tego zasiłku po pomniejszeniu o zaliczkę na pdof jest niższa od świadczenia rodzicielskiego (wynoszącego 1.000 zł), to zasiłek ten uzupełnia się do kwoty tego świadczenia. Pobierając zasiłek macierzyński w takiej kwocie, przedsiębiorca jest zwolniony z opłacania za siebie składki zdrowotnej z racji prowadzonej firmy. Należy pamiętać, że jeżeli prawo do zasiłku macierzyńskiego przedsiębiorca nabędzie w trakcie miesiąca, to zwolnienie z obowiązku opłacania składki zdrowotnej przysługuje mu dopiero od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstało prawo do zasiłku (tj. od pierwszego pełnego miesiąca, za który przysługuje mu zasiłek macierzyński). Prawo do tego zwolnienia wygaśnie natomiast z końcem ostatniego dnia miesiąca, za który w całości będzie przysługiwało przedsiębiorcy prawo do zasiłku macierzyńskiego.
Korzystając z omawianego zwolnienia, przedsiębiorca powinien być zgłoszony w ZUS z odpowiednim kodem tytułu ubezpieczenia, tj. 05 80 X X. Musi więc ponownie dokonać wyrejestrowania na druku ZUS ZWUA z ubezpieczenia zdrowotnego z dotychczasowym kodem tytułu ubezpieczenia, aby następnie powtórnie zgłosić się do tego ubezpieczenia na druku ZUS ZZA, ale już z nowym kodem tytułu ubezpieczenia, tj. 05 80 X X. W deklaracji ZUS DRA sporządzonej za miesiąc, w którym korzysta ze zwolnienia z opłacania składki zdrowotnej (lub raporcie ZUS RCA – jeśli opłaca składki także za inne osoby), powinien wykazać:
- zerowe składki społeczne oraz zerową podstawę ich wymiaru, ponieważ za cały miesiąc przysługuje mu zasiłek macierzyński,
- pełną podstawę wymiaru składki zdrowotnej oraz zerową składkę zdrowotną.
|
Przykład Pani Anna prowadzi firmę na podstawie wpisu do CEIDG. Nikogo nie zatrudnia. Jest zgłoszona do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego z kodem tytułu ubezpieczenia 05 70 0 0 (tj. jako przedsiębiorca bez prawa do renty, opłacający składki społeczne od 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia). W dniu 16 maja 2023 r. urodziła dziecko i od tego dnia (do 13 maja 2024 r.) przysługuje jej zasiłek macierzyński w wysokości podwyższonej do kwoty świadczenia rodzicielskiego, tj. 1.000 zł (przed porodem pobierała z ZUS zasiłek chorobowy). Od 16 maja br. powinna wyrejestrować się z ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego na druku ZUS ZWUA, z kodem tytułu ubezpieczenia 05 70 0 0 oraz zgłosić do ubezpieczenia zdrowotnego na druku ZUS ZZA, z kodem tytułu ubezpieczenia 05 70 0 0. Zwolnienie z opłacania składki zdrowotnej będzie jej przysługiwało od 1 czerwca 2023 r. Od tego dnia powinna:
W deklaracji ZUS DRA sporządzonej za maj 2023 r. (z kodem tytułu ubezpieczenia 05 70 0 0) pani Anna wykaże zerowe składki społeczne (przez cały miesiąc miała prawo do zasiłku – najpierw chorobowego, a później macierzyńskiego) oraz zerowe podstawy ich wymiaru, a składkę zdrowotną naliczoną od podstawy wymiaru ustalonej w zależności od formy opodatkowania prowadzonej działalności. Natomiast w deklaracjach ZUS DRA sporządzonych za miesiące od czerwca 2023 r. do kwietnia 2024 r. powinna wykazywać obowiązującą podstawę wymiaru składki zdrowotnej, a w polu dotyczącym kwoty należnej składki wpisywać wartość 0,00 zł. |
autor: Dorota Wyderska
Gazeta Podatkowa nr 41 (2020) z dnia 2023-05-22
Koszty niestanowiące kosztów podatkowych. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl
