Pracownicy mogą wykonywać pracę w różnych porach dnia, a także w nocy. Ze względu na uciążliwość nocnej pracy ustawodawca przyznał pracownikom dodatek do wynagrodzenia. Na wysokość tego dodatku wpływa wymiar czasu pracy obowiązujący w poszczególnych miesiącach roku kalendarzowego. W 2021 r. kwoty dodatku będą więc zależały m.in. od wymiaru czasu pracy ustalonego dla tego roku.

Wyznaczenie pory nocnej

Pora nocna obejmuje 8 godzin pomiędzy godzinami 21⁰⁰ a 7⁰⁰ (art. 151⁷ § 1 K.p.). Ustalenia jej ram czasowych dokonuje w zakładzie pracodawca. W przypadku gdy w firmie nie zostaną wskazane konkretne godziny obowiązywania pory nocnej przyjmuje się, że pora nocna obejmuje 10 godzin od 21⁰⁰ do 7⁰⁰. Wówczas dodatek za pracę w nocy przysługuje pracownikowi za każdą godzinę pracy w tym przedziale czasowym.

Wśród pracowników wykonujących pracę w nocy wyodrębniono grupę „pracujących w nocy”. Są to osoby, których rozkład czasu pracy obejmuje w każdej dobie co najmniej 3 godziny pracy w porze nocnej lub których co najmniej 1/4 czasu pracy w okresie rozliczeniowym przypada na porę nocną. Należy dodać, że czas pracy pracującego w nocy nie może przekraczać 8 godzin na dobę, jeżeli wykonuje on prace szczególnie niebezpieczne albo związane z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym. Jednak ograniczenie to nie dotyczy:

• pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy,
• przypadków konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii.

„Pracującym w nocy” również przysługują kodeksowe dodatki za pracę w nocy.

Wysokość i obliczanie dodatku nocnego

Pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w nocy w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę (art. 151⁸ § 1 K.p.). Od 1 stycznia 2021 r. wynagrodzenie minimalne będzie wynosiło 2.800 zł.

Sposób obliczenia dodatku za 1 godzinę pracy w porze nocnej uregulowano w § 4b rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. z 2017 r. poz. 927). W tym celu minimalne wynagrodzenie za pracę obowiązujące w danym roku należy podzielić przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu.

Główny Inspektorat Pracy w piśmie z dnia 23 stycznia 2008 r. wyjaśnił, że przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu należy rozumieć obowiązujący wymiar czasu pracy obliczony zgodnie z zasadami wskazanymi w art. 130 K.p. Nie stosuje się więc jako dzielnika liczby godzin wynikających z rozkładu czasu pracy danego pracownika, ani liczby godzin faktycznie przez niego przepracowanych w danym miesiącu, tylko nominalną liczbę godzin do przepracowania, obliczoną zgodnie z art. 130 K.p. Ze względu na to, że liczba nominalnych godzin do przepracowania jest zmienna w poszczególnych miesiącach roku, to i wysokość dodatków nocnych różni się w tych miesiącach. Takie zróżnicowanie wystąpi również w 2021 r. (patrz tabela).

Wysokość dodatku za pracę w nocy nie jest natomiast zależna od tego, czy pracownik jest zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, czy tylko na część etatu.

Wysokość dodatków za pracę w nocy dostępna jest w serwisie www.wskazniki.gofin.pl.

Praca w nocy opłacona ryczałtem

Przepis art. 151⁸ § 2 K.p. przewiduje możliwość wypłacania ryczałtu zamiast dodatków za każdą godzinę pracy w nocy. Jednak jego wypłata dopuszczona jest wyłącznie względem pracowników wykonujących pracę w porze nocnej stale poza zakładem pracy. Ustalona wysokość ryczałtu, co do zasady, powinna odpowiadać przewidywanemu wymiarowi pracy w porze nocnej. Ryczałt ten nie podlega obniżeniu w razie przepracowania przez pracownika mniejszej liczby godzin w porze nocnej. Natomiast należy wypłacić pracownikowi wyrównanie do ryczałtu, gdy przepracuje on więcej godzin niż zostało przyjętych do ustalenia ryczałtu.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1320)

autor: Ewa Madejek
Gazeta Podatkowa nr 94 (1760) z dnia 2020-11-23

Najnowsze interpretacje w zakresie podatku dochodowego. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl