Gazeta PodatkowaUdzielaniu urlopów macierzyńskich, rodzicielskich, ojcowskich i wychowawczych poświęcony jest cały dział Kodeksu pracy. Tematyka urlopów z tytułu rodzicielstwa należy do podstawowych zagadnień prawa pracy, jednak aż do 2 stycznia 2016 r. ta ważna sfera uprawnień pracowniczych nie posiadała własnego aktu wykonawczego, który regulowałby formalne kwestie związane z wnioskowaniem o urlopy rodzicielskie. Panowała w tym zakresie swoboda, która zakończyła się 2 stycznia 2016 r.

Stare wnioski już nieprzydatne

Do 2 stycznia 2016 r. przepisy prawa pracy regulując warunki korzystania z urlopów z tytułu rodzicielstwa określały tylko materialne przesłanki udzielenia tych urlopów oraz termin na złożenie wniosku. Pomijały natomiast niektóre kwestie formalne, jak szczegółowa treść czy forma wniosku o poszczególny urlop. Z tego względu na rynku pracy funkcjonowało wiele różnych wzorów wniosków o urlopy rodzicielskie. Zakłady pracy mogły w tym względzie wytworzyć wnioski zgodnie z własną praktyką i takie wnioski stosować. Wielu pracodawców korzystało też z gotowych wzorów wniosków, które jednak, z uwagi na brak jednego, odgórnego formularza, różniły się między sobą co do formy.

Te zakładowe wnioski od 2 stycznia 2016 r. muszą być jednak wycofywane z obiegu. Pracownicy składając wniosek o konkretne uprawnienie rodzicielskie muszą kierować się rozporządzeniem Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków, zwanym rozporządzeniem w sprawie urlopów rodzicielskich. Wspomniane rozporządzenie to zupełna nowość w prawie pracy, w przeciwieństwie chociażby do przepisów z zakresu ubezpieczeń społecznych, gdzie wnioskowanie o zasiłki macierzyńskie zostało już dawno ujęte w ramy aktu wykonawczego.

W prawie pracy nastąpiło to dopiero z dniem 2 stycznia 2016 r., kiedy to rozporządzenie w sprawie urlopów rodzicielskich weszło w życie. W świetle obowiązującej od tego dnia nowelizacji Kodeksu pracy dotyczącej urlopów rodzicielskich, wprowadzenie rozporządzenia wykonującego nowe przepisy było bowiem niezbędne. Znowelizowane regulacje są znacznie bardziej rozbudowane w porównaniu do poprzedniego stanu prawnego, zawierają też zupełnie nowe rozwiązania, które wymagają szczegółowego udokumentowania.

Przepis decyduje o wniosku i załącznikach

Pracownik, który zamierza wnioskować o udzielenie mu urlopu z tytułu rodzicielstwa lub niektórych uprawnień związanych z korzystaniem z tych urlopów, musi wykonać kilka czynności sprawdzających. Po pierwsze, jako że rozporządzenie w sprawie urlopów rodzicielskich jest nowym aktem prawnym, dotychczas niespotykanym – musi sprawdzić, czy treść wniosku o konkretny urlop lub inne uprawnienie, z którego zamierza skorzystać, jest uregulowane tym rozporządzeniem. Jeżeli odnosi się ono do sprawy interesującej pracownika (patrz ramka), to kolejnym krokiem jest zapoznanie się z wymogami rozporządzenia co do treści danego wniosku. Należy w tym miejscu zaznaczyć, że rozporządzenie w sprawie urlopów rodzicielskich określa wymaganą treść wniosku, ale nie jego formę. Tak jak dotychczas, może być ona ustalana dowolnie, z tym zastrzeżeniem, że musi zawierać dane wskazane w rozporządzeniu.

Od 2 stycznia 2016 r. nie tylko treść wniosku jest uregulowana odgórnie. Rozporządzenie trzeba też mieć na uwadze przy ustalaniu listy załączników dołączanych do wniosku. W odniesieniu do znacznej części tych wniosków rozporządzenie zawiera wykaz dokumentów, które należy dołączyć do wniosku.

Uwaga na urlop wychowawczy

W rozporządzeniu w sprawie urlopów rodzicielskich znajdują się regulacje dotyczące składania wniosku o urlop wychowawczy. Tryb wnioskowania o ten urlop został już jednak wcześniej uregulowany – rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie szczegółowych warunków udzielania urlopu wychowawczego (Dz. U. z 2013 r. poz. 1139). Można by w związku z tym zadać pytanie, czy to ostatnie rozporządzenie jest nadal obowiązujące, skoro rozporządzenie w sprawie urlopów rodzicielskich również normuje wnioskowanie o urlop wychowawczy. Odpowiadając na to pytanie trzeba wskazać, że rozporządzenie dotyczące urlopów wychowawczych zostało wydane na podstawie art. 1866 K.p., który stanowił delegację ustawową do tego rozporządzenia. Na mocy ustawy nowelizującej Kodeks pracy z dnia 24 lipca 2015 r. (Dz. U. poz. 1268 ze zm.) przepis ten został uchylony. Wobec tego od 2 stycznia 2016 r. odpadła podstawa prawna rozporządzenia o urlopach wychowawczych. Od tej daty nie można więc już korzystać z jego regulacji.

Co reguluje rozporządzenie o urlopach rodzicielskich?

Pracownik i pracodawca musi obligatoryjnie kierować się rozporządzeniem w sprawie urlopów rodzicielskich w przypadku składania wniosku:

o udzielenie części urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub jego części, urlopu rodzicielskiego lub jego części i urlopu ojcowskiego lub jego części; rozporządzenie określa dokumenty dołączane do tego wniosku,
w sprawie rezygnacji z części urlopu macierzyńskiego, części urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego lub jego części; rozporządzenie określa dokumenty, które trzeba dołączyć do wniosku,
o łączenie korzystania z urlopu rodzicielskiego lub jego części z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego takiego urlopu,
o udzielenie urlopu wychowawczego lub jego części; rozporządzenie wskazuje, jakie dokumenty należy dołączyć do wniosku,
o obniżenie wymiaru czasu pracy pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego; dokumenty dołączane do wniosku określa rozporządzenie.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.)

Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8.12.2015 r. w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków (Dz. U. poz. 2243)

autor: Agata Barczewska
Gazeta Podatkowa nr 9 (1259) z dnia 2016-02-01

Prawa i obowiązki czynnych podatników VAT. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *

You may use these HTML tags and attributes: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>