Udzielaniu urlopów macierzyńskich, rodzicielskich, ojcowskich i wychowawczych poświęcony jest cały dział Kodeksu pracy. Tematyka urlopów z tytułu rodzicielstwa należy do podstawowych zagadnień prawa pracy, jednak aż do 2 stycznia 2016 r. ta ważna sfera uprawnień pracowniczych nie posiadała własnego aktu wykonawczego, który regulowałby formalne kwestie związane z wnioskowaniem o urlopy rodzicielskie. Panowała w tym zakresie swoboda, która zakończyła się 2 stycznia 2016 r.

Stare wnioski już nieprzydatne

Do 2 stycznia 2016 r. przepisy prawa pracy regulując warunki korzystania z urlopów z tytułu rodzicielstwa określały tylko materialne przesłanki udzielenia tych urlopów oraz termin na złożenie wniosku. Pomijały natomiast niektóre kwestie formalne, jak szczegółowa treść czy forma wniosku o poszczególny urlop. Z tego względu na rynku pracy funkcjonowało wiele różnych wzorów wniosków o urlopy rodzicielskie. Zakłady pracy mogły w tym względzie wytworzyć wnioski zgodnie z własną praktyką i takie wnioski stosować. Wielu pracodawców korzystało też z gotowych wzorów wniosków, które jednak, z uwagi na brak jednego, odgórnego formularza, różniły się między sobą co do formy.

Te zakładowe wnioski od 2 stycznia 2016 r. muszą być jednak wycofywane z obiegu. Pracownicy składając wniosek o konkretne uprawnienie rodzicielskie muszą kierować się rozporządzeniem Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków, zwanym rozporządzeniem w sprawie urlopów rodzicielskich. Wspomniane rozporządzenie to zupełna nowość w prawie pracy, w przeciwieństwie chociażby do przepisów z zakresu ubezpieczeń społecznych, gdzie wnioskowanie o zasiłki macierzyńskie zostało już dawno ujęte w ramy aktu wykonawczego.

W prawie pracy nastąpiło to dopiero z dniem 2 stycznia 2016 r., kiedy to rozporządzenie w sprawie urlopów rodzicielskich weszło w życie. W świetle obowiązującej od tego dnia nowelizacji Kodeksu pracy dotyczącej urlopów rodzicielskich, wprowadzenie rozporządzenia wykonującego nowe przepisy było bowiem niezbędne. Znowelizowane regulacje są znacznie bardziej rozbudowane w porównaniu do poprzedniego stanu prawnego, zawierają też zupełnie nowe rozwiązania, które wymagają szczegółowego udokumentowania.

Przepis decyduje o wniosku i załącznikach

Pracownik, który zamierza wnioskować o udzielenie mu urlopu z tytułu rodzicielstwa lub niektórych uprawnień związanych z korzystaniem z tych urlopów, musi wykonać kilka czynności sprawdzających. Po pierwsze, jako że rozporządzenie w sprawie urlopów rodzicielskich jest nowym aktem prawnym, dotychczas niespotykanym – musi sprawdzić, czy treść wniosku o konkretny urlop lub inne uprawnienie, z którego zamierza skorzystać, jest uregulowane tym rozporządzeniem. Jeżeli odnosi się ono do sprawy interesującej pracownika (patrz ramka), to kolejnym krokiem jest zapoznanie się z wymogami rozporządzenia co do treści danego wniosku. Należy w tym miejscu zaznaczyć, że rozporządzenie w sprawie urlopów rodzicielskich określa wymaganą treść wniosku, ale nie jego formę. Tak jak dotychczas, może być ona ustalana dowolnie, z tym zastrzeżeniem, że musi zawierać dane wskazane w rozporządzeniu.

Od 2 stycznia 2016 r. nie tylko treść wniosku jest uregulowana odgórnie. Rozporządzenie trzeba też mieć na uwadze przy ustalaniu listy załączników dołączanych do wniosku. W odniesieniu do znacznej części tych wniosków rozporządzenie zawiera wykaz dokumentów, które należy dołączyć do wniosku.

Uwaga na urlop wychowawczy

W rozporządzeniu w sprawie urlopów rodzicielskich znajdują się regulacje dotyczące składania wniosku o urlop wychowawczy. Tryb wnioskowania o ten urlop został już jednak wcześniej uregulowany – rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie szczegółowych warunków udzielania urlopu wychowawczego (Dz. U. z 2013 r. poz. 1139). Można by w związku z tym zadać pytanie, czy to ostatnie rozporządzenie jest nadal obowiązujące, skoro rozporządzenie w sprawie urlopów rodzicielskich również normuje wnioskowanie o urlop wychowawczy. Odpowiadając na to pytanie trzeba wskazać, że rozporządzenie dotyczące urlopów wychowawczych zostało wydane na podstawie art. 186⁶ K.p., który stanowił delegację ustawową do tego rozporządzenia. Na mocy ustawy nowelizującej Kodeks pracy z dnia 24 lipca 2015 r. (Dz. U. poz. 1268 ze zm.) przepis ten został uchylony. Wobec tego od 2 stycznia 2016 r. odpadła podstawa prawna rozporządzenia o urlopach wychowawczych. Od tej daty nie można więc już korzystać z jego regulacji.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.)

Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8.12.2015 r. w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków (Dz. U. poz. 2243)

autor: Agata Barczewska
Gazeta Podatkowa nr 9 (1259) z dnia 2016-02-01

Prawa i obowiązki czynnych podatników VAT. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl