W praktyce dość często zdarza się, że podatnik wycofuje z działalności gospodarczej środek trwały, przeznaczając go na potrzeby osobiste. Czynność ta powoduje określone konsekwencje w podatku VAT.
Wycofanie nieruchomości jako czynność opodatkowana
Co do zasady, opodatkowaniu VAT podlega m.in. odpłatna dostawa towarów na terytorium kraju.
Zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy o VAT przez dostawę towarów rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:
1) przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste m.in. podatnika lub jego pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy,
2) wszelkie inne darowizny,
– jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do odliczenia VAT z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
Zatem opodatkowaniu VAT podlega generalnie każde nieodpłatne przekazanie towaru należącego do przedsiębiorstwa, z którym wiąże się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, o ile podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT przy nabyciu tego towaru lub jego części składowych.
Natomiast jeżeli podatnik nie miał prawa do odliczenia VAT naliczonego, to wszelkie przekazania lub zużycie towarów bez wynagrodzenia (nieodpłatne przekazania) pozostaje neutralne podatkowo (podatnik nie musi dokonać ich opodatkowania).
Korekta VAT naliczonego
Przy wycofaniu środka trwałego na cele prywatne może wystąpić obowiązek skorygowania VAT odliczonego przy nabyciu. Zasady dotyczące sposobu i terminu dokonywania korekt podatku VAT naliczonego zostały określone w art. 91 ustawy o VAT. Korekta VAT wystąpi w sytuacji, gdy podatnik zmienia przeznaczenie środka trwałego, czyli w przypadku, gdy podatnik miał prawo do odliczenia VAT o całą kwotę podatku naliczonego od wykorzystywanego przez siebie towaru i dokonał takiego odliczenia, albo nie miał takiego prawa, a następnie zmieniło się prawo do tego odliczenia.
Taka sytuacja może wystąpić przykładowo w razie przekazania na cele prywatne firmowych nieruchomości, o ile, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT, przekazanie to będzie zwolnione z VAT.
W przypadku środków trwałych korekty dokonuje się, gdy wycofanie z działalności nastąpiło przed upływem tzw. okresu korekty, który w przypadku nieruchomości wynosi 10 lat, licząc od roku, w którym zostały one oddane do użytkowania (przykład 1).
Podatnikowi VAT także przysługuje prawo do korekty w sytuacji, gdy przedmiotem przekazania będzie samochód, przy nabyciu którego podatnikowi przysługiwało ograniczone do 50% prawo do odliczenia VAT. Jak wynika z art. 90b ustawy o VAT, w przypadku samochodów korekty dokonuje się, jeśli samochód został wycofany z działalności gospodarczej przed upływem:
- 60 miesięcy – przy wartości samochodu powyżej 15.000 zł,
- 12 miesięcy – przy wartości samochodu poniżej 15.000 zł.
Upływ terminów liczy się od miesiąca, w którym samochód został nabyty, importowany lub oddany do użytkowania (przykład 2).
|
Przykład 1 Podatnik zakupił w 2017 r. lokal użytkowy na cele firmowe za 500.000 zł netto (plus 115.000 zł VAT). Przy nabyciu odliczył podatek VAT. W marcu 2023 r. przekazał ten lokal na cele osobiste. Przekazanie lokalu jest zwolnione z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT. Z uwagi na to podatnik ma obowiązek skorygowania VAT naliczonego. Korekta obejmie lata 2023-2026. Kwota korekty wyniesie 46.000 zł (11.500 zł × 4).
Podatnik w styczniu 2020 r. zakupił samochód osobowy o wartości netto 80.000 zł (plus 18.400 zł VAT) na cele mieszane (firmowe i osobiste). Przysługiwało mu prawo do odliczenia 50% VAT z faktury zakupu, czyli 9.200 zł. W marcu 2023 r. podatnik wycofał auto z działalności na cele prywatne. Przekazanie to podlega opodatkowaniu 23% VAT. Z uwagi na to, że wartość początkowa samochodu przekraczała 15.000 zł, to okres korekty wynosi 60 miesięcy, licząc od miesiąca, w którym został on nabyty. Z racji tego, że podatnik nie miał prawa do odliczenia 100% VAT z faktury zakupu samochodu, może dokonać korekty VAT naliczonego in plus o nieodliczoną kwotę VAT, w proporcji do pozostałego okresu korekty. Do końca okresu korekty w tym przypadku pozostały 22 miesiące. W związku z tym podatnik ma prawo do korekty in plus o kwotę 3.373,33 zł [(9.200 zł/60) × 22]. Podatnik zwiększy wartość VAT naliczonego o kwotę 3.373 zł, w deklaracji za okres, w którym przekazał pojazd na cele prywatne. |
Wynajem nieruchomości po jej wycofaniu
W praktyce zdarza się, że po wycofaniu z działalności nieruchomości stanowiącej środek trwały w firmie jest ona przekazywana do majątku prywatnego w celu jej wynajmu.
Dla celów VAT najem prywatny stanowi działalność gospodarczą, a osoba fizyczna wynajmująca nieruchomość, w ramach prywatnego najmu, jest uznawana za podatnika VAT. Najem wypełnia bowiem określoną w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT definicję działalności gospodarczej, jeżeli jest wykonywany w sposób ciągły dla celów zarobkowych (zawierane umowy najmu mają zazwyczaj długotrwały charakter, a uzyskiwane korzyści z tego tytułu są w zasadzie stałe), bez względu na to, czy najem jest prowadzony w ramach działalności gospodarczej, czy jako odrębne źródło przychodu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Zwolnione z VAT, co do zasady, są usługi w zakresie wynajmowania i dzierżawienia nieruchomości o charakterze mieszkalnym na własny rachunek, natomiast usługi w zakresie wynajmowania nieruchomości o charakterze niemieszkalnym podlegają opodatkowaniu właściwą dla tej czynności stawką VAT. Z tego względu podatnik VAT w związku z wycofaniem z indywidualnej działalności gospodarczej nieruchomości, w odniesieniu do której odliczył VAT i przekazał ją do majątku prywatnego – w celu wynajmu prywatnego opodatkowanego VAT – nie ma konieczności wykazania VAT należnego z tytułu tego wycofania ani obowiązku korekty VAT.
Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z dnia 30 listopada 2022 r., nr 0113-KDIPT1-3.4012.507.2022.4.MJ, wyjaśnił, że podatnik nie będzie miał obowiązku dokonania korekty VAT naliczonego, w odniesieniu do nieruchomości stanowiącej środek trwały, gdyż:
- przekazanie nieruchomości z działalności gospodarczej do majątku prywatnego podatnika celem jej wynajmu nie będzie stanowiło zmiany w sposobie jej wykorzystania,
- przedmiotowa nieruchomość nadal będzie wykorzystywana przez podatnika do działalności gospodarczej, do czynności opodatkowanych, tj. wynajmu.
Także Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z dnia 17 lutego 2023 r., nr 0112-KDIL1-3.4012.556.2022.1.AKR, stwierdził, że wycofanie nieruchomości wykorzystywanej w ramach spółki cywilnej do majątku prywatnego dotychczasowych wspólników tej spółki, której najem będzie w dalszym ciągu bez przerwy kontynuowany przez współwłaścicieli jako osoby fizyczne, nie będzie czynnością podlegającą opodatkowaniu VAT. Ponadto, zdaniem Dyrektora KIS, spółka nie będzie miała obowiązku dokonania korekty VAT naliczonego, w odniesieniu do nieruchomości mającej być przedmiotem planowanego najmu, gdyż:
- przekazanie nieruchomości z działalności do majątku prywatnego wspólników spółki celem jej wynajmu nie będzie stanowiło zmiany w sposobie jej wykorzystania, w szczególności nie będzie stanowiło czynności zwolnionej z VAT,
- nieruchomość nadal będzie wykorzystywana do działalności gospodarczej, do czynności opodatkowanych, tj. wynajmu na cele niemieszkalne.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.)
autor: Aleksandra Węgielska
Gazeta Podatkowa nr 24 (2003) z dnia 2023-03-23
GOFIN poleca praktyczny serwis internetowy www.VademecumKadrowego.pl
