Większość regulacji dotyczących urlopów z tytułu rodzicielstwa przewiduje możliwość skorzystania z nich przez pracownika-rodzica lub przez oboje rodziców posiadających status pracownika. Podział uprawnień rodzicielskich dotyczy m.in. urlopu rodzicielskiego. Przy jego przeniesieniu na drugiego rodzica trzeba jednak dochować wymogów formalnych, które w pewnym zakresie zależą od trybu udzielenia urlopu.
Kilka wersji skorzystania z urlopu
Urlop rodzicielski, uregulowany m.in. w art. 1821a K.p., jest uprawnieniem przysługującym obojgu rodzicom. Każde z nich może wykorzystać pełną pulę urlopu (32 lub 34 tygodnie), podzielić się tym urlopem lub skorzystać z niego jednocześnie. W tym ostatnim przypadku łączny wymiar urlopu rodzicielskiego nie może przekroczyć ustawowych wymiarów.
Urlop rodzicielski może być podzielony na części (maksymalnie cztery), które mogą być wykorzystane przez matkę lub ojca dziecka, w zależności od wzajemnych ustaleń.
Zasadniczo w razie podziału urlopu rodzicielskiego na części (wykorzystywanych przez jednego rodzica lub naprzemiennie), każda z nich powinna przypadać bezpośrednio po poprzedniej, z wyjątkiem tzw. luźnej części urlopu rodzicielskiego. Jest to część urlopu w wymiarze do 16 tygodni, która nie musi następować w bezpośredniej ciągłości z poprzednią częścią urlopu rodzicielskiego.
Należy nadmienić, że podział urlopu rodzicielskiego jest bardziej sformalizowany, gdy jest on udzielony z góry, w trybie art.1791 K.p. W takim przypadku nie następuje podział urlopu rodzicielskiego na części, ponieważ jest on udzielany w pełnym wymiarze. Nie może więc wystąpić sytuacja, w której np. pracownica – matka dziecka wykorzysta jedną część urlopu rodzicielskiego, z kolejnej skorzysta pracownik – ojciec dziecka, a z następnej części znów matka. W przypadku urlopu rodzicielskiego udzielanego z góry przekazanie urlopu pracownikowi – ojcu dziecka może nastąpić tylko poprzez rezygnację z tego urlopu przez pracownicę – matkę dziecka na rzecz ojca.
Pisemny wniosek w sprawie rezygnacji z korzystania z urlopu rodzicielskiego w całości albo w części i powrotu do pracy należy złożyć pracodawcy w terminie nie krótszym niż 21 dni przed przystąpieniem do pracy. Z kolei pracownik – ojciec dziecka musi złożyć wniosek o udzielenie mu pozostałej części urlopu rodzicielskiego co najmniej na 21 dni przed planowanym rozpoczęciem korzystania z tego urlopu. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić oba wnioski, o ile zostały złożone w terminie.
Niekorzystne skutki rezygnacji
Urlopu rodzicielskiego udzielanego z góry nie można podzielić na części – jest on udzielany w pełnym wymiarze. Dlatego w przypadku rezygnacji z tego urlopu i nieprzejęcia go przez pracownika – ojca dziecka, urlop ten definitywnie przepada. Potwierdza to opinia Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej otrzymana przez nasze Wydawnictwo w dniu 24 lutego 2016 r., z której wynika, że pracownik, któremu udzielono urlopu rodzicielskiego z góry i który z niego zrezygnował, nie może następnie wykorzystać tzw. luźnej części tego urlopu. Niewykorzystana część urlopu rodzicielskiego definitywnie przepada, chyba że przejmie ją drugi rodzic. W określonych sytuacjach „niezagospodarowanie” niewykorzystanej części urlopu rodzicielskiego przez drugiego rodzica powoduje więc jego definitywną utratę.
Przejęcie urlopu zgodnie z wnioskiem
Treść wniosku o udzielenie urlopu rodzicielskiego lub jego części jest sformalizowana i wynika z rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem… (Dz. U. z 2015 r. poz. 2243). Jeżeli urlop rodzicielski został udzielony z góry, niezbędną treść wniosku w sprawie rezygnacji z niego przez matkę dziecka i wniosku o udzielenie pozostałej części urlopu przez ojca dziecka określa § 3 i 4 rozporządzenia. W przypadku urlopu rodzicielskiego lub jego części udzielonego z dołu, treść wniosku (składanego na 21 dni przed rozpoczęciem urlopu) wyznacza § 18 i 19 rozporządzenia.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.)
autor: Agata Barczewska
Gazeta Podatkowa nr 63 (1417) z dnia 2017-08-07
Nowe regulacje w zakresie urlopów i zasiłków z tytułu opieki nad małym dzieckiem. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl
