Wśród zmian, jakie w podatku dochodowym wejdą w życie wraz z nowym rokiem, znalazły się te dotyczące zasad rządzących korektami przychodów i kosztów podatkowych. Zmiany pojawiły się w dwóch obszarach: tzw. wstecznej korekty kosztów oraz korekty kosztów przy braku zapłaty. W jaki sposób będziemy ich dokonywać od 1 stycznia 2016 r.?

Bez potrzeby „cofania”

Pierwszą ze zmian w omawianym zakresie przyniosła ustawa z dnia 10 września 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wspieraniem polubownych metod rozwiązywania sporów (Dz.U. poz. 1595). Ustawą tą zostały wprowadzone modyfikacje w obszarze korekty przychodów i kosztów podatkowych w ustawach o pdof oraz o pdop, a także w ustawie regulującej opodatkowanie tzw. ryczałtem ewidencjonowanym. W ten sposób po wielu latach sporów na osi podatnik-fiskus-sąd znikną wątpliwości odnośnie momentu dokonywania korekty spowodowanej otrzymaniem lub wystawieniem faktur korygujących. Dzięki nowelizacji od 1 stycznia 2016 r. przedsiębiorcy wystawiający i otrzymujący faktury korygujące nie będą już mieli obowiązku dokonywania spowodowanej korektą kłopotliwej i pracochłonnej zmiany zeznań podatkowych, sprawozdań finansowych, zaliczek oraz spisu z natury.

Przypomnijmy, że w obowiązującym do końca bieżącego roku stanie prawnym brak jest przepisów, które regulowałyby zasady dokonywania takiej korekty. W opinii organów, gdy przyczyną korekty są okoliczności zaistniałe już po wystawieniu faktury pierwotnej, a więc np. zwrot towarów czy też udzielenie rabatu, momentem, w którym powinna ona nastąpić, jest okres sprawozdawczy, w którym zaistniało zdarzenie pierwotne. Tym samym w ich opinii faktury korygujące dokumentujące takie zdarzenia powinny być na potrzeby podatku dochodowego rozliczane wstecz.

» faktury i inne dokumenty

Rozwiązania wprowadzane omawianą nowelizacją jako regułę podstawową rozliczania faktur korygujących w zakresie przychodów oraz kosztów, w sytuacji gdy ich wystawienie nie jest wynikiem błędu, przyjmują ich rozliczanie w bieżącym okresie rozliczeniowym, z datą ich wystawienia. Dotyczy to jednak tylko takich przypadków, w których faktura pierwotna prawidłowo dokumentowała zdarzenie gospodarcze mające miejsce w dacie jej wystawienia (stan faktyczny), a faktura korygująca została wystawiona przez sprzedawcę z powodu późniejszych zdarzeń, a więc okoliczności mających wpływ na zmianę przychodów powstałych już po wystawieniu faktury pierwotnej, takich jak np. obniżenie ceny, udzielenie rabatu czy zwrot towaru.

Natomiast w przypadku, gdy pierwotnie sporządzona faktura błędnie dokumentowała stan faktyczny (zawierała pomyłki np. w ilości, cenie lub kwocie podatku VAT), co w konsekwencji oznacza, że korekta jest wynikiem błędu, wówczas korekta powinna być przyporządkowana wstecznie do okresu, którego dotyczy, czyli do daty wystąpienia przychodu należnego lub poniesienia kosztu wynikającego z faktury pierwotnej.

Ponieważ w obrocie gospodarczym powszechnie obowiązującymi są zarówno faktury korygujące, jak i inne dokumenty skutkujące obniżeniem podstawy opodatkowania czy zwiększające wartość pierwotnej sprzedaży, ustawodawca postanowił, że omawiane regulacje będą odnosiły się również do tych dokumentów.

» gdy za mało kosztów lub przychodów

W praktyce może zdarzyć się sytuacja, w której podatnik w bieżącym okresie rozliczeniowym nie osiągnął przychodów lub nie poniósł kosztów uzyskania przychodów bądź kwota osiągniętych przychodów lub poniesionych kosztów była niższa od kwoty zmniejszenia. W takim przypadku będzie on zobowiązany zwiększyć koszty uzyskania przychodów o kwotę, o którą nie zostały zmniejszone przychody lub odpowiednio zwiększyć przychody o kwotę, o którą nie zostały zmniejszone koszty uzyskania przychodów. Ten mechanizm pozwoli w krótkim czasie dokonać korekty w całości.

» inne szczególne okoliczności

Nowelizacja wprowadza również do ustaw o podatku dochodowym zmiany umożliwiające skorzystanie z zaproponowanych w niej uregulowań w przypadku wystąpienia okoliczności skutkującej koniecznością dokonania korekty już po likwidacji m.in. działalności gospodarczej oraz zmianie formy jej opodatkowania na zryczałtowaną. W takim przypadku podatnik będzie miał obowiązek dokonać korekty w ostatnim okresie rozliczeniowym przed wystąpieniem tych okoliczności.

Z kolei przepis przejściowy przewiduje, że nowe rozwiązania będą miały zastosowanie również do korekty przychodów oraz kosztów uzyskanych lub poniesionych przed dniem wejścia w życie ustawy, czyli przed 1 stycznia 2016 r.

Korekta przy braku zapłaty – do lamusa

Drugą ważną zmianę dotyczącą korekt podatkowych przyniosła ustawa z dnia 18 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1197). Nowelizacja ta uchyla art. 24d ustawy o pdof oraz art. 15b ustawy o pdop. Dzięki temu przedsiębiorcy od 1 stycznia 2016 r. nie będą już zobowiązani korygować kosztów podatkowych, w przypadku niedochowania ustawowych terminów zapłaty w transakcjach kontrahenckich.

Z funkcjonującego jeszcze art. 24d ustawy o pdof oraz art. 15b ustawy o pdop wynika, że gdy termin płatności ustalony przez strony nie przekracza 60 dni, podatnik dokonuje zmniejszenia kosztów podatkowych, jeżeli nie ureguluje kwoty zobowiązania w ciągu 30 dni od daty upływu tego terminu. Gdy natomiast termin płatności jest dłuższy niż 60 dni, wówczas zmniejsza koszty z upływem 90 dni od daty zaliczenia tej kwoty do kosztów podatkowych, o ile w tym terminie jej nie zapłaci.

Obowiązek dokonywania omawianych korekt zniknie z ustaw podatkowych z końcem 2015 r. Jednak na mocy przepisów przejściowych ustawy nowelizującej, podatnicy, którzy na podstawie obecnie obowiązujących przepisów do dnia jej wejścia w życie dokonają zmniejszenia kosztów podatkowych albo zwiększenia przychodów, będą mogli, po zapłaceniu zobowiązań kontrahentowi, dokonać ich „zwrotnego” zwiększenia lub zmniejszenia.

autor: Agata Cieśla
Gazeta Podatkowa nr 97 (1242) z dnia 2015-12-03

Prawa i obowiązki czynnych podatników VAT. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl