Zasiłek chorobowy, należny generalnie jako rekompensata utraconego zarobku, zasadniczo związany jest z niezdolnością do pracy lub z niemożnością jej wykonywania. Przysługuje w ściśle określonym przez ustawodawcę wymiarze ubezpieczonemu albo osobie, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego. Określając warunki, po spełnieniu których zasiłek chorobowy jest należny, ustawodawca wskazał jednocześnie sytuacje, których zaistnienie powoduje zmniejszenie jego wysokości. Może się więc zdarzyć, że pomimo braku możliwości świadczenia pracy i nabycia prawa do zasiłku chorobowego, wysokość przysługującej należności zostanie zmniejszona.

Podstawa wymiary zasiłku

Pierwszą czynnością niezbędną do ustalenia wysokości zasiłku chorobowego jest ustalenie indywidualnej podstawy wymiaru takiego zasiłku. W przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem ważną rolę odgrywa wypłacone mu wynagrodzenie. Natomiast w przypadku ubezpieczonego niebędącego pracownikiem podstawę wymiaru oblicza się w oparciu o przychód. Mianowicie podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie (wypłacone) albo przychód za okres, co do zasady 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Jeżeli niezdolność powstała przed upływem wskazanego okresu, podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie/przychód za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia. Co należy rozumieć pod pojęciem wynagrodzenia oraz przychodu określa art. 3 pkt 3-4 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej ustawą zasiłkową.

Co ważne, za jeden dzień niezdolności do pracy przyjmuje się jedną trzydziestą część odpowiednio wynagrodzenia lub przychodu stanowiącego podstawę wymiaru zasiłku. Ponadto omawianą podstawę wymiaru ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia/przychodu uzyskanego u płatnika składek w okresie nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, w trakcie którego powstała niezdolność do pracy.

Zasiłek chorobowy przysługuje za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy.

Wysokość zasiłku

Miesięczny zasiłek chorobowy, co do zasady, wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku. Tylko w ściśle określonych sytuacjach zasiłek przysługuje w wysokości 100% podstawy jego wymiaru (patrz ramka).

Za okres pobytu w szpitalu ubezpieczony nie otrzyma jednak zasiłku chorobowego w wysokości 80% podstawy jego wymiaru. W takiej sytuacji ustawodawca określił wymiar omawianego świadczenia na poziomie 70% podstawy wymiaru. Można więc uznać, że jedną z okoliczności powodujących zmniejszenie należności jest pobyt danej osoby w szpitalu. Przy czym w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia, miesięczny zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu od 15. do 33. dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym wynosi 80% podstawy wymiaru.

Dostarczenie ZUS ZLA

Kolejną sytuacją, która nie pozostaje bez znaczenia dla wysokości należnego zasiłku chorobowego, jest termin dostarczenia zwolnienia lekarskiego płatnikowi zasiłku. Podstawowym dokumentem stanowiącym podstawę do wypłaty zasiłku chorobowego jest zaświadczenie lekarskie wystawione przez upoważnioną osobę na formularzu ZUS ZLA. Zaświadczenie takie ubezpieczony jest obowiązany dostarczyć płatnikowi zasiłków nie później niż w ciągu 7 dni od daty jego otrzymania. Przy czym ubezpieczony, którego płatnik składek zgłasza do ubezpieczenia chorobowego nie więcej niż 20 ubezpieczonych, obowiązany jest dostarczyć zaświadczenie lekarskie w ciągu 7 dni od daty jego otrzymania płatnikowi składek, który przekazuje je niezwłocznie do ZUS, podając datę dostarczenia tego zaświadczenia przez ubezpieczonego. Niedopełnienie wymienionego obowiązku powoduje obniżenie o 25% wysokości zasiłku przysługującego za okres od 8. dnia orzeczonej niezdolności do pracy do dnia dostarczenia zaświadczenia lekarskiego, chyba że niedostarczenie zaświadczenia nastąpiło z przyczyn niezależnych od ubezpieczonego. Co ważne, sankcja ta dotyczyć będzie zaświadczeń ZUS ZLA wystawionych do 31 grudnia 2017 r. Z dniem 1 stycznia 2018 r. w obrocie prawnym funkcjonować bowiem będą wyłącznie tzw. e-zwolnienia.

Egzekucja z zasiłku

Zasiłki podlegają potrąceniom i egzekucji na zasadach określonych w przepisach o emeryturach i rentach z FUS. Z przysługującego osobie zainteresowanej zasiłku chorobowego można w szczególności potrącić:

• kwoty świadczeń z tytułu pozostawania bez pracy wypłaconych za okres, za który został przyznany zasiłek chorobowy – do wysokości 50% kwoty zasiłku,
• kwoty nienależnie pobranych świadczeń wraz z odsetkami za zwłokę w ich spłacie – do wysokości 50% kwoty zasiłku,
• należności alimentacyjne potrącane na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego – do wysokości 60% kwoty zasiłku.

W razie przyznania świadczeń za okres wsteczny organ rentowy ma prawo potrącić na zaspokojenie tych należności całą kwotę świadczenia. Wysokość części świadczenia podlegającą potrąceniom i egzekucji ustala się od kwoty świadczenia przed odliczeniem miesięcznej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2014 r. poz. 159 ze zm.)

autor: Honorata Urbaniak
Gazeta Podatkowa nr 83 (1228) z dnia 2015-10-15

GOFIN poleca praktyczny serwis internetowy www.ZasilekChorobowy.pl