Jednym z uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem jest zwolnienie od pracy na dziecko do lat 14. Od dwóch lat pracownicy mogą z niego skorzystać w dniach lub w godzinach. Od 2018 r. z możliwości godzinowego wykorzystania zwolnienia na dziecko zostali wyłączeni nauczyciele. Przy czym wszyscy pracownicy związani są terminem udzielenia tego zwolnienia.
Udzielanie zwolnienia uprawnionym
Zwolnienie od pracy z tytułu wychowywania przynajmniej jednego dziecka w wieku do lat 14 przysługuje pracownikowi (art. 188 K.p.). Może z niego skorzystać zarówno biologiczny rodzic dziecka, jak też adopcyjny czy opiekun prawny.
Dla nabycia prawa do omawianego zwolnienia nie ma znaczenia status współmałżonka. Nie musi on być pracownikiem, ale np. może prowadzić własną działalność, czy też w ogóle nie pracować albo korzystać z urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego czy wychowawczego. Jeśli oboje rodzice lub opiekunowie dziecka są zatrudnieni, z wymienionego uprawnienia może skorzystać jedno z nich (art. 1891 K.p.). Mogą się również tym uprawnieniem podzielić.
Od 2 stycznia 2016 r. zwolnienie na dziecko do lat 14 pracownicy mogą wykorzystać w dniach albo w godzinach, w wymiarze 2 dni albo 16 godzin, zachowując przy tym prawo do wynagrodzenia (przykład 1). O sposobie wykorzystania tego wolnego od pracy w wymiarze dni lub godzin decyduje pracownik w pierwszym wniosku złożonym w danym roku kalendarzowym, ze skutkiem na cały ten rok. W nowym roku pracownik może zdecydować o innym sposobie wykorzystania zwolnienia.
W przypadku pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy zwolnienie godzinowe ustala się proporcjonalnie do jego wymiaru czasu pracy. Przy czym niepełną godzinę zwolnienia zaokrągla się w górę do pełnej godziny.
Zwolnienie to, bez względu na liczbę posiadanych dzieci, wynosi 2 dni albo 16 godzin. Przy czym pracownik może skorzystać z tego zwolnienia do czasu ukończenia 14 lat przez najmłodsze z dzieci.
Przy wykorzystaniu zwolnienia od pracy w dniach pracownik ma dwa dni wolne, bez względu na to, po ile godzin pracy w danym dniu miał zaplanowane w rozkładzie czasu pracy. W zależności od systemu czasu pracy, w jakim jest zatrudniony pracownik, jeden dzień wolnego może przypadać na dzień pracy 8-godzinnej, 12-godzinnej, 16-godzinnej czy nawet 24-godzinnej. Natomiast korzystanie z godzinowego zwolnienia na dziecko pozwala nawet na 16 godzin wolnych w różnych dniach, przy „wybieraniu” po 1 godzinie zwolnienia.
Dni wolne od pracy na opiekę nad dzieckiem udzielane są na wniosek pracownika, w którym wskazuje on termin wykorzystania tego wolnego.
Zwolnienie dla nauczycieli
W latach 2016-2017 nauczyciele, tak samo jak pracownicy świadczący pracę na podstawie stosunku pracy, mogli korzystać ze zwolnienia na dziecko do lat 14 w dniach albo w godzinach. Od 1 stycznia 2018 r. kwestia tego zwolnienia została odrębnie uregulowana dla tej grupy zatrudnionych. Jak stanowi art. 67e Karty Nauczyciela (Dz. U. z 2017 r. poz. 1189 ze zm.), nauczycielowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Jeżeli oboje rodzice lub opiekunowie dziecka są zatrudnieni, z wymienionego uprawnienia może korzystać jedno z nich.
Obecnie więc nauczyciel może wykorzystać zwolnienie na dziecko do lat 14 tylko w dniach.
Opieka przy niższych normach
Przepis art. 188 K.p. reguluje zwolnienie od pracy na dziecko do lat 14 dla pracowników pełnoetatowych i zatrudnionych na część etatu. Nie odnosi się przy tym do obowiązujących pracownika norm czasu pracy, a określa sytuacje, w których należy godzinowy wymiar tego zwolnienia obniżyć.
Zatem pracownicy, których obowiązują niższe normy czasu pracy (jak np. niepełnosprawni o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności czy pracownicy medyczni), również mają prawo do zwolnienia od pracy na dziecko w wieku do 14 lat w wymiarze 2 dni albo 16 godzin (przykład 2). Tylko zatrudnienie na część etatu wpływa na obniżenie godzinowego zwolnienia na dziecko proporcjonalnie do wielkości etatu.
Potwierdza to stanowisko Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Resort pracy w piśmie udostępnionym naszemu Wydawnictwu 8 listopada 2016 r. stwierdził, że: „(…) Kodeks pracy nie przewiduje (…) przeliczania wymiaru tego zwolnienia (na dziecko do lat 14 – przypis red.) na godziny zależnie od dobowej normy czasu pracy, obowiązującej pracownika”.
| Przykład 1
Pracownik jest zatrudniony w systemie równoważnym, w wariancie podstawowym i zasadniczo wykonuje pracę po 12 godzin na dobę. Korzysta on z uprawnienia do dni wolnych na dziecko do lat 14. W 2018 r. wystąpił z wnioskiem o 1 dzień zwolnienia na dziecko w terminie 30 marca br., w którym to dniu ma pracować przez 12 godzin. W bieżącym roku będzie mógł skorzystać z jeszcze jednego dnia wolnego, niezależnie od liczby godzin pracy przypadających w tym dniu zgodnie z rozkładem czasu pracy.
Pracownik niepełnosprawny w stopniu umiarkowanym świadczy pracę w skróconych normach, tj. 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo w ramach pełnego etatu. Wychowuje on dziecko w wieku 12 lat i korzysta ze zwolnienia na dziecko do lat 14. W 2018 r. złożył wniosek o korzystanie z wymienionego zwolnienia w wymiarze godzinowym, co daje mu uprawnienie do 16 godzin wolnego. Od początku bieżącego roku wykorzystał je w ten sposób: w styczniu 3 godziny, w lutym 3 godziny i w marcu 2 godziny. Do końca roku pozostało mu jeszcze 8 godzin zwolnienia na dziecko do lat 14, tj. 16 godz. – 3 godz. – 3 godz. – 2 godz. |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2018 r. poz. 108 ze zm.)
autor: Ewa Madejek
Gazeta Podatkowa nr 25 (1482) z dnia 2018-03-26
GOFIN poleca praktyczny serwis internetowy www.ZasilekChorobowy.pl
Super, że wszystko zostało tak dobrze opisane, bo w końcu można coś zrozumieć. :)