Od 1 września 2019 r. funkcjonuje Wykaz podatników VAT, tzw. biała lista, który umożliwia podatnikom dostęp do istotnych informacji przy weryfikacji swoich kontrahentów. Wykaz ten nie obejmuje podatników oczekujących na rejestrację jako podatnik VAT, jak również, co do zasady, podatników korzystających ze zwolnienia z VAT. W Wykazie tym znajdują się m.in. numery rachunków rozliczeniowych, lub imiennych rachunków w SKOK, które zostały wskazane w zgłoszeniu identyfikacyjnym lub aktualizacyjnym i potwierdzone przy wykorzystaniu STIR.

Dane w Wykazie

Biała lista podatników VAT to wykaz podmiotów:

• w odniesieniu do których urząd skarbowy nie dokonał rejestracji albo których wykreślił z rejestru jako podatników VAT,
• zarejestrowanych jako podatnicy VAT, w tym, których rejestracja jako podatników VAT została przywrócona.

Zgodnie z art. 96b ust. 3 pkt 13 ustawy o VAT w Wykazie są zamieszczane numery rachunków rozliczeniowych, o których mowa w art. 49 ust. 1 pkt 1 ustawy – Prawo bankowe (Dz. U. z 2019 r. poz. 2357) lub imiennych rachunków w SKOK, której podmiot jest członkiem, otwartych w związku z prowadzoną przez członka działalnością gospodarczą – wskazanych w zgłoszeniu identyfikacyjnym lub zgłoszeniu aktualizacyjnym i potwierdzonych przy wykorzystaniu STIR w rozumieniu art. 119zg pkt 6 Ordynacji podatkowej.

Jakich rachunków nie zamieszczono w Wykazie?

Jak wskazano wcześniej, w Wykazie podatników zamieszczane są wyłącznie rachunki rozliczeniowe lub imienne rachunki w SKOK, otwarte w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Podkreślić należy, że dane podmiotów, którym odmówiono rejestracji jako podatnika VAT lub którzy zostali wykreśleni z rejestru, nie obejmą informacji o rachunkach.

Ponadto jeżeli do działalności gospodarczej podatnik wykorzystuje rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy, tzw. ROR, to taki rachunek nie będzie zamieszczony w Wykazie.

Także rachunki wirtualne nie są zamieszczane w Wykazie, z uwagi na to, że nie są to rzeczywiste rachunki rozliczeniowe zgłaszane do naczelnika urzędu skarbowego lub do CEIDG. Ministerstwo Finansów w komunikacie z dnia 16 września 2019 r. zamieszonym na swojej stronie internetowej (www.gov.pl) wyjaśniło, że Wykaz, po wpisaniu numeru rachunku wirtualnego, wyświetla jednak informację, że jest to rachunek powiązany z rachunkiem rozliczeniowym konkretnego podmiotu i podaje dane tego podmiotu. Dodatkowo za pomocą systemów informatycznych podatnik może sprawdzić, czy dany rachunek wirtualny jest związany z rachunkiem, który znajduje się w Wykazie. Jeżeli tak, to zapłata na taki rachunek wirtualny nie będzie skutkować negatywnymi konsekwencjami podatkowymi.

Również rachunki własne banków, ministerstw czy izb administracji skarbowej prowadzone dla celów ich gospodarki własnej nie są uwidaczniane w Wykazie. Przykładem tego rodzaju rachunków mogą być rachunki, na które dokonywane są przelewy, m.in. z tytułu wynagrodzenia za usługę wynajmu powierzchni biurowej, z tytułu nabywanych przez bank/SKOK wierzytelności pieniężnych (cesje wierzytelności) czy też w zakresie prowadzonej przez te podmioty działalności faktoringowej.

Obowiązek zapłaty na konto z Wykazu

Od 1 stycznia 2020 r. obowiązują przepisy dotyczące m.in. odpowiedzialności solidarnej nabywcy za zaległości podatkowe kontrahenta, jeżeli płatność w kwocie przekraczającej 15.000 zł, czyli w kwocie zobowiązującej podatnika do dokonania zapłaty za pośrednictwem rachunku płatniczego, zostanie dokonana na rachunek, który nie został ujęty w Wykazie. Jak bowiem wskazano w art. 117ba § 1 Ordynacji podatkowej, nabywca towaru lub usługi, będący podatnikiem VAT, odpowiada solidarnie całym swoim majątkiem wraz z dostawcą towarów/usługodawcą, będącym podatnikiem VAT czynnym, za jego zaległości podatkowe – jeżeli zapłata należności za dostawę towarów/świadczenie usług, potwierdzone fakturą, zostanie dokonana przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w Wykazie, a z odrębnych przepisów wynika obowiązek dokonania zapłaty za pośrednictwem rachunku płatniczego. Obowiązek ten został określony w art. 19 Prawa przedsiębiorców (Dz. U. z 2019 r. poz. 1292 ze zm.) – patrz ramka.

Obowiązek dokonywania płatności na rachunki rozliczeniowe i rachunki w SKOK znajdujące się w Wykazie dotyczy faktur wystawianych przez podatników VAT czynnych, w związku z tym nie ma on zastosowania do płatności na rzecz podatników zwolnionych podmiotowo z VAT ze względu na limit sprzedaży lub wykonujących wyłącznie czynności zwolnione przedmiotowo z VAT.

Odpowiedzialność nabywcy zostanie wyłączona, jeżeli podatnik złoży zawiadomienie o zapłacie należności na inny rachunek niż znajdujący się w Wykazie do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla wystawcy faktury. Wystarczające jest dokonanie jednorazowego zgłoszenia rachunku spoza Wykazu, jeśli kolejne wpłaty są dokonywane na ten sam rachunek.

Przepisów o odpowiedzialności solidarnej nie stosuje się do transakcji, w odniesieniu do których podatnik dokonał zapłaty z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności. Należy mieć na uwadze, że jeżeli w wyniku zawartej transakcji dostawca nie będzie miał zaległości podatkowej (odprowadzi z tej transakcji podatek należny), to nabywca nie poniesie już odpowiedzialności solidarnej.

Złożenie zawiadomienia

Odpowiedzialności solidarnej podatnik uniknie w sytuacji, gdy złoży zawiadomienie o zapłacie należności na rachunek bankowy spoza Wykazu (druk ZAW-NR). Zawiadomienie to należy złożyć do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla wystawcy faktury w terminie 14 dni od dnia zlecenia przelewu.

Podkreślić należy, że termin ten w ramach tarczy antykryzysowej został przedłużony z 3 do 14 dni od dnia zlecenia przelewu (przy czym 14-dniowy termin dotyczy tylko okresu, w którym obowiązuje stan zagrożenia epidemicznego lub stan epidemii ogłoszone w związku z COVID-19).

Ponadto w projektach ustaw nowelizacyjnych ustawę o VAT zaproponowano wydłużenie terminu do złożenia ZAW-NR z 3 do 7 dni. Dodatkowo wskazano, że zawiadomienie to będzie się składać do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla podatnika dokonującego zapłaty za otrzymaną fakturę. Projekty te nie zostały jednak jeszcze rozpatrzone przez Sejm (stan na dzień oddania GP do druku).

Warto także wskazać, że termin złożenia zawiadomienia ZAW-NR o zapłacie należności na rachunek bankowy spoza białej listy podatników VAT nie podlega przywróceniu. Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów w odpowiedzi z dnia 5 lutego 2020 r. na interpelację poselską nr 1462 wyjaśnił, że instytucja przywrócenia terminu na wniosek zainteresowanego znajduje zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do terminów procesowych, tj. terminów przewidzianych dla dokonywania czynności procesowych przez strony i innych uczestników postępowania podatkowego wymienionych w art. 162 § 4 Ordynacji podatkowej.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2020 r. poz. 106 ze zm.)

Ustawa z dnia 29.08.1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r. poz. 900 ze zm.)

autor: Aleksandra Węgielska
Gazeta Podatkowa nr 36 (1702) z dnia 2020-05-04

Prawa i obowiązki podmiotów przetwarzających dane osobowe. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl