Rodziny z dziećmi mogą liczyć na różnego rodzaju wsparcie ze strony państwa, m.in. w postaci świadczeń rodzinnych, świadczeń alimentacyjnych i świadczenia wychowawczego. Ponieważ prawo do znacznej części z nich uzależnione jest od spełnienia kryterium dochodowego, z założenia przyznawane są one na 12-miesięczne okresy, kończące się odpowiednio z dniem 31 października lub 30 września danego roku. W nowych okresach świadczeniobiorców czekają pewne zmiany, o których warto pamiętać, ubiegając się o przyznanie wsparcia.

Uprawnieni do świadczeń

Zasiłek rodzinny, który ma na celu częściowe pokrycie wydatków na utrzymanie dziecka, przysługuje rodzicom, jednemu z rodziców albo opiekunowi prawnemu lub faktycznemu dziecka do ukończenia przez dziecko:

• 18. roku życia lub
• nauki w szkole, jednak nie dłużej niż do ukończenia 21. roku życia, albo
• 24. roku życia, jeżeli kontynuuje naukę w szkole lub w szkole wyższej i legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności.

Osoba ucząca się, za którą uznawana jest osoba pełnoletnia ucząca się, niepozostająca na utrzymaniu rodziców w związku z ich śmiercią lub w związku z ustaleniem wyrokiem sądowym lub ugodą sądową prawa do alimentów z ich strony, może korzystać z zasiłku rodzinnego w okresie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie dłużej niż do ukończenia 24. roku życia.

Świadczenia z funduszu alimentacyjnego, zwane potocznie świadczeniami alimentacyjnymi, są formą wsparcia osób znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej z powodu niemożności wyegzekwowania alimentów. Przysługują osobie uprawnionej do alimentów od rodzica na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd, jeżeli ich egzekucja okazała się bezskuteczna. Należne są one osobie uprawnionej do ukończenia przez nią:

• 18. roku życia albo
• 25. roku życia – w przypadku gdy uczy się w szkole lub szkole wyższej.

Bezterminowo ze świadczeń tych mogą korzystać osoby uprawnione posiadające orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Natomiast świadczenie wychowawcze, zwane świadczeniem 500+, którego celem jest częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych, przysługuje matce, ojcu, opiekunowi faktycznemu albo prawnemu dziecka do dnia ukończenia przez dziecko 18. roku życia.

Szczegółowe zasady przyznawania tych świadczeń zostały określone odpowiednio w ustawach:

• o świadczeniach rodzinnych,
• o pomocy osobom uprawnionym do alimentów i
• o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci,

które z dniem 1 sierpnia 2017 r. zostały znowelizowane za sprawa ustawy z dnia 7 lipca 2017 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z systemami wsparcia rodzin (Dz. U. poz. 1428), zwanej dalej ustawą nowelizującą.

Aktualne przepisy prawne dostępne są w serwisie www.przepisy.gofin.pl.

Po spełnieniu kryterium dochodowego

Postępowanie w sprawie wszystkich tych świadczeń z założenia prowadzi organ właściwy, tj. wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o nie. Aby ułatwić polskim rodzinom występowanie o wsparcie, został wprowadzony jeden, wspólny termin, z początkiem którego można składać wnioski o świadczenia. W tym roku o omawiane świadczenia na nowe okresy 2017/2018 można ubiegać się od 1 sierpnia 2017 r. Od przyszłego roku natomiast drogą elektroniczną wnioski o świadczenia na nowe okresy będą mogły być składane już od 1 lipca danego roku.

Może się zdarzyć, że dana rodzina spełnia warunki do uzyskania prawa do wszystkich wymienionych świadczeń. Nie zostały jednak ujednolicone okresy, przez które świadczenia te przysługują. W dalszym ciągu więc:

• okres zasiłkowy dla świadczeń rodzinnych obejmuje czas od 1 listopada danego roku do 31 października następnego roku, podczas gdy okres:
  • świadczeniowy dla świadczeń alimentacyjnych oraz
  • na który ustalane jest prawo do świadczenia 500+,

rozpoczyna się 1 października danego roku i kończy 30 września następnego roku.

Nadal zróżnicowane jest również kryterium dochodowe, od spełnienia którego uzależnione jest prawo do:

• zasiłku rodzinnego, a tym samym i dodatków do tego świadczenia,
• świadczenia alimentacyjnego oraz
• świadczenia 500+ na pierwsze dziecko, za które uznawane jest jedyne lub najstarsze dziecko w rodzinie w wieku do ukończenia 18. roku życia, a w przypadku dzieci urodzonych tego samego dnia, miesiąca i roku, będącymi najstarszymi dziećmi w rodzinie w wieku do ukończenia 18. roku życia – jedno z tych dzieci wskazane przez osobę uprawnioną.

Co więcej, w nadchodzącym okresie zasiłkowym rozpoczynającym się z dniem 1 listopada 2017 r., miała nastąpić ostatnia z planowanych podwyżek świadczeń rodzinnych oraz progów dochodowych dla celów uprawnień do zasiłku rodzinnego, zagwarantowana rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 2015 r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny i specjalny zasiłek opiekuńczy, wysokości świadczeń rodzinnych oraz wysokości zasiłku dla opiekuna (Dz. U. poz. 1238). Ostatecznie dopuszczalny miesięczny dochód na osobę w rodzinie od 1 listopada 2017 r. miał wynosić 754 zł, a w przypadku, gdy członkiem rodziny jest dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o umiarkowanym albo o znacznym stopniu niepełnosprawności – 844 zł.

Niestety, za sprawą art. 32 ustawy nowelizującej wartości te pozostaną na poziomie obowiązującym w trwającym obecnie okresie zasiłkowym, a więc wynosić będą odpowiednio 674 zł i 764 zł. Zapewne w znacznej mierze przełoży się to na liczbę osób uprawionych do zasiłku rodzinnego i dodatków do tego świadczenia, choć w dalszym ciągu przy ustalaniu uprawnień (wyłącznie) do tych świadczeń obowiązywać będzie tzw. zasada „złotówka za złotówkę”, określona w art. 5 ust. 3-3d ustawy o świadczeniach rodzinnych. Przypomnijmy, iż po spełnieniu określonych warunków pozwala ona na uzyskanie prawa do zasiłku rodzinnego i stosownych dodatków mimo przekroczenia progu dochodowego.

Wysokość świadczeń

W nowych okresach 2017/2018 nie ulegnie również zmianie wysokość świadczeń dla rodziny (patrz tabela), choć jak już wspomniano w przypadku zasiłku rodzinnego i dodatków do tego świadczenia miało być inaczej. Przykładowo zasiłek rodzinny w okresie zasiłkowym 2017/2018 miał być wypłacany w wysokości:

• 100 zł na dziecko w wieku do ukończenia 5. roku życia,
• 130 zł na dziecko w wieku powyżej 5. roku życia do ukończenia 18. roku życia,
• 140 zł na dziecko w wieku powyżej 18. roku życia do ukończenia 24. roku życia.

Jednak za sprawą ustawy nowelizującej nadal, jak obecnie, wynosić będzie odpowiednio: 95 zł, 124 zł i 135 zł.

Wnioski o świadczenia

Ubiegając się o świadczenia dla rodzin można wykorzystać określone przez resort pracy wzory wniosków i wymaganych załączników. Wzory wniosków, oświadczeń i zaświadczeń zostały opublikowane w Biuletynie Informacji Publicznej Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej i są dostępne na stronie internetowej resortu pracy (www.mpips.gov.pl). Odbiegają one w swej treści od dotychczas obowiązujących. Ich modyfikacja jest następstwem zmian wprowadzonych ustawą nowelizującą, która zakłada, iż od dnia 1 sierpnia 2017 r. wzory wniosków o świadczenie wychowawcze, świadczenia rodzinne i świadczenia z funduszu alimentacyjnego oraz załączników do tych wniosków, nie będą już określane w formie powszechnie obowiązujących wzorów zawartych w rozporządzeniach wykonawczych do wymienionych wcześniej ustaw.

Nowe rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 lipca 2017 r. w sprawie:

• sposobu i trybu postępowania w sprawach o przyznanie świadczeń rodzinnych oraz zakresu informacji, jakie mają być zawarte we wniosku, zaświadczeniach i oświadczeniach o ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych (Dz. U. poz. 1466),
• sposobu i trybu postępowania, sposobu ustalania dochodu oraz zakresu informacji, jakie mają być zawarte we wniosku, zaświadczeniach i oświadczeniach w sprawach o ustalenie prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego (Dz. U. poz. 1467),
• sposobu i trybu postępowania w sprawach o przyznanie świadczenia wychowawczego oraz zakresu informacji, jakie mają być zawarte we wniosku, zaświadczeniach i oświadczeniach o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego (Dz. U. poz. 1465),

które obowiązują od dnia 1 sierpnia 2017 r., określają sposób i tryb postępowania oraz (jedynie) podstawowy zakres informacji, jakie mają zostać zawarte we wniosku o ustalenie prawa do wskazanych świadczeń oraz załącznikach.

Jak już wspomniano, resort pracy, zgodnie z upoważnieniem zawartym w ustawie nowelizującej, przygotował jednak i opublikował wzory wniosków oraz załączników zgodne z obowiązującym od 1 sierpnia 2017 r. stanem prawnym określonym tą ustawą, zalecane do wykorzystania przez organy właściwe realizujące wskazane świadczenia.

Przy czym, na co warto zwrócić uwagę, istotne jest to, czy osoba uprawniona występuje o dane świadczenie na trwający jeszcze okres 2016/2017 (taka możliwość istnieje odpowiednio do 31 października lub 30 września 2017 r.), czy na nowy okres 2017/2018.

Ministerstwo udostępniło bowiem obowiązujące od dnia 1 sierpnia 2017 r. wzory wniosków, zaświadczeń i oświadczeń w dwóch wersjach: na bieżące i kolejne okresy. Zróżnicowanie druków wynika z odmiennego stanu prawnego, który od 1 sierpnia 2017 r. reguluje przyznawanie omawianych świadczeń na trwające jeszcze okresy 2016/2017 w stosunku do stanu prawnego, który obowiązuje również od dnia 1 sierpnia 2017 r., ale dotyczy wniosków na kolejne okresy, począwszy od 2017/2018.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 28.11.2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1518 ze zm.)

Ustawa z dnia 7.09.2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2017 r. poz. 489 ze zm.)

Ustawa z dnia 11.02.2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. poz. 195 ze zm.)

autor: Bożena Dziuba
Gazeta Podatkowa nr 70 (1424) z dnia 2017-08-31

GOFIN poleca praktyczny serwis internetowy www.Zasilki.pl