Począwszy od rozliczeń za 2013 r. prawo do skorzystania z tzw. ulgi prorodzinnej (ulgi na dzieci), jak również wysokość samej ulgi uzależniona jest nie tylko od ilości dzieci wychowywanych lub utrzymywanych przez podatnika, ale w niektórych przypadkach również od jego zarobków. Oznacza to, że zeznania za 2012 r. są ostatnimi, w których z ulgi tej podatnicy skorzystają z dotychczasowych, korzystniejszych od nowo wprowadzonych, reguł jej stosowania.

Uprawnieni podatnicy

Z przedmiotowej ulgi w zeznaniu za 2012 r. mogą skorzystać przede wszystkim rodzice wykonujący władzę rodzicielską. Oprócz nich pomniejszyć podatek o jej wysokość mogą również opiekunowie prawni dziecka, o ile dziecko z nimi zamieszkiwało, a także rodziny zastępcze opiekujące się dziećmi na podstawie orzeczenia sądu lub umowy ze starostą.

Jednak nie każdy ze wskazanych rodziców ma prawo do omawianej preferencji podatkowej. Dotyczy ona wyłącznie tych podatników, którzy w 2012 r. uzyskali dochody opodatkowane według skali podatkowej. W konsekwencji z ulgi mogą skorzystać ci, którzy za 2012 r. rozliczają się z fiskusem składając zeznania na formularzach PIT-37 oraz PIT-36. Trzeba jednak wyraźnie podkreślić, że prawo do ulgi ma także taki podatnik, który oprócz dochodów opodatkowanych według skali, uzyskuje również przychody opodatkowane m.in. ryczałtem ewidencjonowanym lub podatkiem liniowym. Natomiast osoby, które osiągną w 2012 r. wyłącznie:

• przychody opodatkowane ryczałtem, rozliczane w PIT-28,
• podatkiem liniowym, rozliczane w PIT-36L,
• w formie karty podatkowej oraz wyłącznie dochody kapitałowe lub ze zbycia nieruchomości rozliczane odpowiednio w zeznaniu PIT-38 i PIT-39

z ulgi skorzystać nie mogą.

Wszystkie „małolaty” i niektóre pełnoletnie

Ulga ma zastosowanie w odniesieniu do dzieci:

• małoletnich,
• bez względu na wiek, które otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
• pełnoletnie uczące się – do ukończenia przez nie 25. roku życia; nie ma przy tym znaczenia, czy dziecko uczy się lub studiuje w kraju, czy za granicą.

W stosunku do pełnoletnich uczących się dzieci istotne jest źródło, jak i wysokość ich ewentualnych dochodów. Uprawniony podatnik może skorzystać w rozliczeniu rocznym za 2012 r. z ulgi w stosunku do takiego dziecka, o ile nie uzyskało ono dochodów podlegających opodatkowaniu, na zasadach określonych w art. 27 i art. 30b ustawy o pdof, w łącznej wysokości przekraczającej w 2012 r. kwotę 3.089 zł. Tym samym, aby odliczenie było możliwe, dochody opodatkowane według skali podatkowej i dochody z niektórych kapitałów pieniężnych, np. ze sprzedaży akcji, uzyskane przez uczące się lub studiujące pełnoletnie dziecko łącznie nie mogą być wyższe od kwoty 3.089 zł.

Natomiast w odniesieniu do dzieci, które otrzymują zasiłek lub dodatek pielęgnacyjny albo rentę socjalną, ulga przysługuje nie tylko bez względu na ich wiek, ale również wysokość dochodów.

Ulga na dziecko pełnoletnie i uczące się uzależniona jest od wysokości i źródła jego dochodów.

Kwota odliczenia

Ulga ustalana jest miesięcznie i wynosi 92,67 zł (tj. 1/6 kwoty zmniejszającej podatek). Stąd uprawniony podatnik za cały 2012 r. (12 miesięcy) może na jedno dziecko odliczyć maksymalnie kwotę 1.112,04 zł.

Prawo do skorzystania z ulgi na małoletnie dzieci dotyczy miesięcy wykonywania przez uprawnionego podatnika władzy rodzicielskiej, pełnienia funkcji opiekuna prawnego lub sprawowania opieki nad dzieckiem w ramach rodziny zastępczej. Z kolei w stosunku do dzieci pełnoletnich prawo to przysługuje podatnikowi za miesiące, w których wykonywał ciążący na nim obowiązek alimentacyjny lub sprawował funkcję rodziny zastępczej. Również rodzice lub opiekunowie tych dzieci mogą odliczyć od podatku za każdy taki miesiąc kwotę 92,67 zł.

O wysokości ulgi na dzieci urodzone w ciągu roku decyduje data urodzenia. Gdy dziecko urodziło się np. w sierpniu 2012 r., rodzicom lub opiekunom przysługuje w zeznaniu za ten rok ulga tylko za 5 miesięcy.

Z kolei w odniesieniu do dzieci pełnoletnich ulga przysługuje do ukończenia przez nie 25. roku życia, o ile uczą się. W sytuacji gdy dziecko pełnoletnie w trakcie roku podatkowego ukończy szkołę lub studia licencjackie, to w rozumieniu ustawy o pdof nie traci ono automatycznie statusu osoby uczącej się z chwilą otrzymania świadectwa i odpowiednio złożenia egzaminu dyplomowego. Status ten utrzymuje, o ile kontynuuje w danym roku naukę w innej szkole systemu oświaty lub szkole wyższej. Stąd gdy maturzysta kontynuuje naukę, ulga przysługuje za wszystkie miesiące roku podatkowego. W przeciwnym przypadku, z uwagi na ostateczne terminy zakończenia procesów rekrutacyjnych do szkół i szkół wyższych, które przypadają na wrzesień, utrzymuje on status osoby uczącej się jeszcze za miesiące wakacyjne, tj. lipiec i sierpień. Oznacza to, że podatnikowi również za te miesiące przysługuje w stosunku do niego przedmiotowa ulga.

W ten sam sposób należy traktować dla celów podatkowych licencjonariuszy, którzy zostaną zakwalifikowani na studia magisterskie. Tu również ulga przysługuje za wszystkie miesiące roku. Jeżeli jednak pełnoletnie dziecko nie kontynuuje studiów po licencjacie lub podejmuje studia magisterskie dopiero po przerwie, wówczas ulga prorodzinna przysługuje podatnikowi tylko za te miesiące, w których student się uczył, łącznie z tym, w którym został złożony egzamin dyplomowy.

Co istotne, limit omawianej ulgi jest jeden wspólny dla obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka lub rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim. Bez względu na sposób rozliczenia (razem lub osobno), oni sami decydują, czy kwotę przysługującej im ulgi odliczą od podatku jednego z nich, od podatku każdego, czy od podatku obojga.

Na temat stanowiska organów podatkowych w kwestii rozliczania ulgi na dziecko przez rodziców w separacji lub rozwiedzionych pisaliśmy w GP nr 10 z 4.02.2013 r., na str. 16.

Prawo do ulgi należy udokumentować

Z przepisów ustawy o pdof regulujących omawiane zagadnienie wynika, że podatnik musi udowodnić prawo do ulgi. Oprócz wskazania w załączniku PIT/O do zeznania za 2012 r. liczby dzieci i ich numerów PESEL, a w przypadku braku numerów – imion, nazwisk oraz dat urodzenia, na wezwanie urzędu skarbowego zobowiązany jest przedstawić zaświadczenia, oświadczenia oraz inne dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, a w szczególności:

• odpis aktu urodzenia,
• zaświadczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka,
• odpis orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowę zawartą między rodziną zastępczą a starostą,
• zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.)

autor: Agata Cieśla

Gazeta Podatkowa nr 18 (955) z dnia 2013-03-04

Wsparcie dla pracodawcy na zatrudnianie pracowników. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl