Podatnicy VAT mają obowiązek prawidłowego rozliczania podatku VAT. W sytuacji gdy podatnik popełni błędy skutkujące zaniżeniem zobowiązania podatkowego czy zawyżeniem nadwyżki VAT, może narazić się na sankcję, która w zależności od popełnionego błędu może wynieść 15%, 20%, 30% oraz 100%.

Sankcja w VAT w wysokości 30%

Zgodnie z art. 112b ust. 1 ustawy o VAT naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego może ustalić dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 30% kwoty zaniżenia zobowiązania podatkowego, kwoty zawyżenia zwrotu różnicy podatku, zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku do obniżenia podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe. Może tego dokonać, gdy podatnik nie złożył deklaracji podatkowej, nie wpłacił zobowiązania podatkowego lub w złożonej deklaracji podatkowej wykazał kwotę:

• zobowiązania podatkowego niższą od kwoty należnej,
• zwrotu VAT wyższą od kwoty należnej,
• różnicy podatku do odliczenia w następnych okresach rozliczeniowych wyższą od kwoty należnej,
• zwrotu różnicy podatku, kwotę zwrotu podatku naliczonego lub kwotę do rozliczenia w następnych okresach rozliczeniowych, zamiast wykazania kwoty zobowiązania podatkowego podlegającej wpłacie do urzędu skarbowego.

20% sankcja

Jeżeli po zakończeniu kontroli podatkowej lub kontroli celno-skarbowej:

1) podatnik złożył korektę deklaracji uwzględniającą stwierdzone nieprawidłowości i najpóźniej w dniu złożenia tej korekty deklaracji wpłacił kwotę zobowiązania podatkowego lub zwrócił nienależną kwotę zwrotu,

2) podatnik złożył zaległą deklarację podatkową i najpóźniej w dniu złożenia tej deklaracji wpłacił kwotę zobowiązania podatkowego

– wysokość dodatkowego zobowiązania podatkowego wynosi 20% kwoty zaniżenia zobowiązania podatkowego, kwoty zawyżenia zwrotu różnicy podatku, zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku do obniżenia podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe.

Ważny wyrok na temat stosowania powyższej sankcji wydał TSUE w dniu 15 kwietnia 2021 r., w sprawie C-935/19. Zdaniem TS art. 273 dyrektywy w sprawie VAT stoi na przeszkodzie przepisom krajowym nakładającym na podatnika, który błędnie zakwalifikował transakcję zwolnioną z VAT jako transakcję podlegającą temu podatkowi, sankcję wynoszącą 20% kwoty zawyżenia zwrotu VAT nienależnie żądanej, w zakresie, w jakim sankcja ta ma zastosowanie bez rozróżnienia zarówno w sytuacji, w której nieprawidłowość wynika z błędu w ocenie popełnionego przez strony transakcji co do podlegania dostawy opodatkowaniu, który to błąd cechuje brak przesłanek wskazujących na oszustwo i uszczuplenia VAT, jak i w sytuacji, w której nie występują takie szczególne okoliczności.

Zdaniem TSUE dla dokonania oceny, czy sankcja jest zgodna z zasadą proporcjonalności, należy uwzględnić w szczególności charakter i wagę naruszenia, którego ukaraniu służy ta sankcja, oraz sposób ustalania jej kwoty.

Jak wynika z powyższego, polskie przepisy nakładające sankcję na podatników są niezgodne z prawem unijnym. Wyrok TSUE ma zatem istotne znaczenie dla polskich podatników. Daje on bowiem podatnikom prawo do zakwestionowania naliczenia przez organ podatkowy dodatkowej sankcji w VAT (nie tylko 20%).

Sankcja w VAT w wysokości 15%

Sankcja w wysokości 15% zostanie nałożona na podatnika, który złożył deklarację VAT, w której organ podatkowy stwierdził, że zaniżył on kwotę zobowiązania podatkowego, zawyżył kwotę zwrotu podatku, wykazał błędną kwotę różnicy podatku do rozliczenia za następne okresy rozliczeniowe, ale ją skorygował zgodnie z art. 62 ust. 4 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U. z 2022 r. poz. 813) i najpóźniej w dniu złożenia tej korekty wpłacił kwotę zobowiązania podatkowego lub zwrócił nienależną kwotę zwrotu. Tak więc w sytuacji, gdy podatnik skoryguje swoje błędy po rozpoczęciu kontroli, ale przed jej zakończeniem, zostanie mu określona sankcja w wysokości 15% (przykład 1).

Podkreślić należy, że zarówno 15% sankcja, jak i 30% i 20% nie będzie naliczona, jeżeli przed dniem wszczęcia kontroli podatkowej lub kontroli celno-skarbowej podatnik:

a) złożył odpowiednią korektę deklaracji VAT albo

b) złożył deklarację z wykazanymi kwotami VAT

– oraz wpłacił na rachunek urzędu skarbowego kwotę wynikającą ze złożonej deklaracji albo korekty deklaracji wraz z odsetkami za zwłokę (przykład 2).

Sankcje te nie będą naliczane także, gdy zaniżenie kwoty zobowiązania podatkowego lub zawyżenie kwoty do zwrotu lub różnicy podatku do przeniesienia na następne okresy rozliczeniowe wiążą się z:

a) popełnionymi w deklaracji błędami rachunkowymi lub oczywistymi omyłkami,

b) nieujęciem podatku należnego lub podatku naliczonego w rozliczeniu za dany okres rozliczeniowy, a podatek należny lub podatek naliczony został ujęty w poprzednich okresach rozliczeniowych lub w okresach następnych po właściwym okresie rozliczeniowym, jeżeli nastąpiło to przed dniem wszczęcia kontroli podatkowej lub kontroli celno-skarbowej.

100% sankcja

Najwyższą 100% sankcję organ podatkowy naliczy podatnikowi, który świadomie uczestniczył w oszustwie, czyli gdy odliczył on podatek VAT z faktur, które:

• wystawione zostały przez podmiot nieistniejący,
• stwierdzają czynności, których nie dokonano, w części dotyczącej tych czynności,
• podają kwoty niezgodne z rzeczywistością, w części dotyczącej tych pozycji,
• potwierdzają czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i art. 83 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.) – w części dotyczącej tych czynności.

Ponadto przepisy o VAT określają, że wystawienie dla nabywcy – podatnika VAT, faktury z tytułu sprzedaży zarejestrowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej jest możliwe wyłącznie w przypadku zamieszczenia na paragonie dokumentującym tę sprzedaż NIP nabywcy. Wystawienie faktury do paragonu niezawierającego NIP zagrożone jest sankcją w wysokości odpowiadającej 100% kwoty podatku wykazanego na tej fakturze. Sankcja w tej wysokości również nakładana jest na nabywcę – czynnego podatnika VAT, który ujmie taką fakturę w ewidencji VAT, zgodnie z art. 106b ust. 6 oraz art. 109a ustawy o VAT.

Pamiętać należy, że żadną sankcją nie zostanie obciążony podatnik będący osobą fizyczną, który za ten sam czyn poniesie odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2021 r. poz. 685 ze zm.)

autor: Aleksandra Węgielska
Gazeta Podatkowa nr 33 (1908) z dnia 2022-04-25

Korekta sposobem na błąd w rozliczeniu podatkowym. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl