Gazeta PodatkowaProwadzenie działalności gospodarczej z założenia nastawione jest na wygenerowanie zysku. Jednocześnie jednak jest w nią wpisane ryzyko ponoszenia strat ekonomicznych. Nie każdą z nich przedsiębiorca może uwzględnić w podstawie opodatkowania podatkiem dochodowym.

W trakcie październikowej nawałnicy całkowitemu zniszczeniu uległo kilka maszyn stanowiących firmowe środki trwałe w mojej jednoosobowej firmie, które znajdowały się w uszkodzonym w wyniku nawałnicy budynku. Były one ubezpieczone, dlatego otrzymałem od ubezpieczyciela odszkodowanie. Czy pomimo tego poniesione straty mogę rozliczyć w kosztach podatkowych?

Otrzymanie odszkodowania za straty poniesione w środkach trwałych nie ma wpływu na możliwość rozliczenia w kosztach podatkowych wartości samych strat. Odszkodowanie otrzymane za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą stanowi jednak opodatkowany przychód z tego źródła (art. 14 ust. 2 pkt 12 ustawy o pdof).

Straty powstałe w wyniku zdarzeń losowych, katastrof naturalnych czy też klęsk żywiołowych zasadniczo mogą stanowić koszt podatkowy. W przypadku zaistnienia takich okoliczności mamy bowiem do czynienia z sytuacją, którą trudno przewidzieć i nad nią zapanować, a wielokrotnie także jej przeciwdziałać. Jednak nawet w takim przypadku czynnikiem warunkującym rozliczenie ich wartości w kosztach firmowych jest racjonalność działań podatnika. Stąd w sytuacji opisanej w pytaniu dla rozliczenia strat powstałych w środkach trwałych nie wystarczy to, że doszło do nich w czasie nawałnicy. Czytelnik powinien być w stanie udowodnić, że nie przyczynił się w jakikolwiek sposób do powstania tych zniszczeń, np. nie zostawił w hali pootwieranych okien.

Straty w środkach trwałych oraz wartościach niematerialnych i prawnych nie stanowią jednak kosztu w części pokrytej sumą odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w art. 22h ust. 1 pkt 1 (art. 23 ust. 1 pkt 5 ustawy o pdof). Z tego względu tylko pozostała część takiej straty może zostać przez przedsiębiorcę rozliczona w rachunku podatkowym.

W związku ze zmianą wspólnika spółka cywilna na koniec października br. przeprowadziła spis z natury. W trakcie jego dokonywania okazało się, że minął już termin ważności części towarów. Czy ich wartość można zakwalifikować jako koszty podatkowe?

Ustawodawca nie wyłączył enumeratywnie z kategorii kosztów podatkowych strat powstałych w towarach handlowych w wyniku upływu terminu przydatności. Nie jest to jednak równoznaczne ze stwierdzeniem, że wszystkie straty w towarach podlegają zaliczeniu do kosztów podatkowych. Możliwość obniżenia o nie podstawy opodatkowania uzależniona jest bowiem od wskazania ich związku z prowadzoną działalnością gospodarczą i właściwego udokumentowania, jak również wykazania, że poniesiona strata nie była wynikiem nieracjonalnego działania podatnika. Jak już zaznaczono w odpowiedzi na poprzednie pytanie, kosztem podatkowym mogą być wyłącznie te straty, których powstaniu nie można przypisać winy podatnika.

Wobec tego wyłącznie wówczas, gdy działania spółki nie przyczyniły się do powstania strat, co oznacza m.in., że towary nie uległy przeterminowaniu w wyniku np. utrzymywania zbyt wysokiego zapasu czy nabywania towarów z kończącym się terminem ważności, to ich wartość może stanowić firmowe koszty uzyskania przychodów. Trzeba jednak pamiętać, że gdy wydatki na nabycie towarów, które uległy przeterminowaniu, zostały już rozliczone w kosztach, to ich wartością nie można ich ponownie obciążać. Trzeba natomiast dokonać przekwalifikowania tych kosztów i ich przeksięgowania zgodnie z wymogami obowiązującymi w tym zakresie dla prowadzonej przez przedsiębiorcę dokumentacji księgowej.

Firma w związku z nabyciem lokalu przeznaczonego na swoją siedzibę zlikwiduje inwestycję w obcym środku trwałym dokonaną w lokalu, który dotychczas wynajmowała na ten cel. Na dzień jej likwidacji, która nastąpi wraz ze zwrotem lokalu właścicielowi, inwestycja ta nie zostanie w pełni zamortyzowana. W wyniku tego firma poniesie stratę. Czy niezamortyzowana część jej wartości początkowej będzie stanowiła koszt podatkowy?

Z kategorii kosztów podatkowych ustawodawca wyłączył straty powstałe w wyniku likwidacji nie w pełni umorzonych środków trwałych, jeżeli utraciły one przydatność gospodarczą na skutek zmiany rodzaju działalności (art. 23 ust. 1 pkt 6 ustawy o pdof i odpowiednio art. 16 ust. 1 pkt 6 ustawy o pdop). Stąd gdy utrata tej przydatności następuje z innych przyczyn, wówczas podatnik ma prawo zaliczenia straty związanej z likwidacją środka trwałego do firmowych kosztów podatkowych.

Likwidacji środka trwałego nie należy jednak utożsamiać z fizycznym zniszczeniem środka trwałego. W pojęciu tym mieści się również m.in. wykreślenie go z ewidencji na skutek utraty przydatności gospodarczej w związku z rozwojem lub zmniejszeniem rozmiarów działalności firmy, zmianą rynków zbytu, czy też przeniesieniem siedziby do lokalu stanowiącego własność firmy. Wobec tego w przedstawionej sytuacji firma po zdaniu lokalu może niezamortyzowaną wartość inwestycji w obcym środku trwałym jako stratę uznać za koszt uzyskania przychodów, o ile nie stanowi straty, o której mowa w przywołanych wcześniej przepisach.

Firmy zazwyczaj tak zawierają umowy związane z wynajmowanymi lokalami, że otrzymują zwrot części lub całości nakładów w nich poniesionych. Jeśliby tak było w analizowanej sytuacji, wówczas otrzymany zwrot należy uwzględnić w przychodach firmowych w tej części, w której wartość inwestycji została pokryta odpisami amortyzacyjnymi oraz rozliczona w kosztach podatkowych jako strata z likwidacji (art. 14 ust. 3 pkt 3a ustawy o pdof i art. 12 ust. 4 pkt 6a ustawy o pdop).


Wzory protokołów zniszczenia dostępne są w serwisie www.druki.gofin.pl, w dziale Rachunkowość.


Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2016 r. poz. 2032 ze zm.)

Ustawa z dnia 15.02.1992 r. o pdop (Dz. U. z 2016 r. poz. 1888 ze zm.)

autor: Agata Cieśla
Gazeta Podatkowa nr 88 (1442) z dnia 2017-11-02

GOFIN poleca praktyczny serwis internetowy www.RozliczenieWynagrodzenia.pl

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *

You may use these HTML tags and attributes: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>