Za pracę w nocy, ze względu na jej uciążliwość dla pracownika, ustawodawca przyznał dodatek do wynagrodzenia. Dodatkowo, jeżeli taka praca jest pracą w godzinach nadliczbowych, należy ją zrekompensować dodatkiem do wynagrodzenia albo czasem wolnym. Zatem możliwe są do wypłaty dwa niezależne od siebie dodatki: za pracę w nocy i w nadgodzinach.
Rekompensowanie nadgodzin
Za pracę w nadgodzinach, oprócz normalnego wynagrodzenia, pracownikowi przysługuje dodatek w wysokości 100% lub 50% wynagrodzenia albo czas wolny.
Wysokość dodatku zależy od tego, kiedy wystąpiła praca nadliczbowa. W myśl art. 1511 § 1 K.p. dodatek w wysokości:
a) 100% wynagrodzenia przysługuje za pracę w nadgodzinach przypadających:
-
- w nocy,
- w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,
- w dniu wolnym od pracy udzielonym mu w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy;
b) 50% wynagrodzenia – za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu niż wskazany powyżej.
Ponadto dodatek w wysokości 100% przysługuje także za każdą godzinę pracy nadliczbowej z tytułu przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, chyba że przekroczenie to nastąpiło w wyniku pracy w godzinach nadliczbowych, za które przysługuje prawo do dodatku z przekroczeń dobowych.
Podstawę do ustalenia dodatku za nadgodziny stanowi wynagrodzenie pracownika wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną. Jeżeli jednak taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania, należy przyjąć 60% wynagrodzenia.
Za godziny nadliczbowe możliwe jest też udzielenie pracownikowi czasu wolnego. Zgodnie z art. 1512 K.p., w zamian za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych pracodawca, na pisemny wniosek pracownika, może udzielić mu czasu wolnego w tym samym wymiarze. Wówczas za 1 nadgodzinę udziela 1 godziny czasu wolnego. Natomiast gdy czas wolny zostanie udzielony z inicjatywy pracodawcy, pracownik za każdą 1 nadgodzinę otrzymuje 1,5 godziny czasu wolnego. Przy czym nie może to spowodować obniżenia wynagrodzenia należnego mu za pełny miesięczny wymiar czasu pracy. Ponadto w tym ostatnim przypadku czas wolny musi być udzielony w tym samym okresie rozliczeniowym, w którym miała miejsce praca nadliczbowa.
Natomiast gdy z wnioskiem o czas wolny wystąpi pracownik, czas wolny nie musi być udzielony do końca tego samego okresu rozliczeniowego, w którym wypracowano nadgodziny.
W przypadku wykorzystywania czasu wolnego za nadgodziny, pracownikowi nie przysługuje już prawo do dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych.
Dodatki za pracę w nocy
Rekompensowanie pracy w godzinach nocnych odbywa się zgodnie z art. 1518 § 1 K.p. Przepis ten przewiduje, że pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę. W 2017 r. podstawę do jego ustalenia stanowi minimalne wynagrodzenie w wysokości 2.000 zł.
Określona w art. 1518 § 1 K.p. stawka dodatku za pracę w nocy jest stawką minimalną. Obowiązujące u pracodawcy przepisy płacowe mogą określać wyższy dodatek z tego tytułu.
Sposób obliczenia dodatku za jedną godzinę pracy w porze nocnej określa § 4b rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. z 2017 r. poz. 927). W myśl tej regulacji obowiązujące minimalne wynagrodzenie należy podzielić przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu, zgodnie z art. 130 K.p. Ze względu na różną liczbę godzin pracy w poszczególnych miesiącach roku, wysokość dodatku za pracę w porze nocnej jest inna.
Dodatek za pracę w nocy przysługuje pracownikowi niezależnie od dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w nocy, przewidzianego w art. 1511 § 1 K.p.
| Przykład
Pracownik jest zatrudniony na pełny etat w podstawowym systemie czasu pracy od poniedziałku do piątku po 8 godzin na dobę (od godz. 600 do 1400). Soboty są w zakładzie dniami wolnymi z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy. Pracownik w dniach 16 i 18 maja 2017 r. na polecenie pracodawcy wykonywał pracę nadliczbową w nocy po 3 godziny każdego z tych dni (łącznie 6 godzin). Trwała ona od godz. 300 do 600, a pora nocna w zakładzie trwa od godz. 2200 do 600. W zakładzie obowiązują 1-miesięczne okresy rozliczeniowe, a wypłata wynagrodzenia dokonywana jest 10. dnia następnego miesiąca za miesiąc poprzedni. Dodatki za pracę w nocy ustalane są w zakładzie w wysokości określonej w Kodeksie pracy. Pracownik nie wystąpił do pracodawcy z wnioskiem o udzielenie czasu wolnego za nadgodziny, a także pracodawca nie udzielił zatrudnionemu z własnej inicjatywy czasu wolnego do końca okresu rozliczeniowego. W takiej sytuacji pracownikowi należy wypłacić 9 czerwca br.:
Wypłata dodatków za pracę w nadgodzinach w porze nocnej zrekompensowała tylko tę pracę. Niezależnie od tego dodatku należy też pracownikowi wypłacić dodatki za pracę w nocy, które mają charakter odrębny i przysługują niezależnie od dodatków za pracę w godzinach nadliczbowych. |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.)
autor: Ewa Madejek
Gazeta Podatkowa nr 46 (1400) z dnia 2017-06-08
Wynagrodzenia i inne świadczenia ze stosunku pracy. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl
Niestety wiele ludzi wciąż jest nieświadomych swoich praw i całkowicie zapominają o takich dodatkach, jak choćby nadgodziny. Pracownik powinien pilnować tych spraw, bo wiadomo jak to bywa z pracodawcami. Konkretny wpis! Pozdrawiam.