Podatnicy prowadzący działalność gospodarczą i będący czynnymi podatnikami VAT muszą mieć na uwadze fakt, że przepisy o VAT dopuszczają możliwość wykreślenia ich z urzędu z rejestru podatników VAT. W niektórych przypadkach ponowna rejestracja jest możliwa na podstawie powtórnie złożonego VAT-R, przy czym przepisy dopuszczają także sytuacje przywrócenia podatnika VAT do tego rejestru bez konieczności składania VAT-R.

Wykreślenie podatnika z rejestru VAT

W art. 96 ust. 9 ustawy o VAT wskazano przypadki, kiedy naczelnik urzędu skarbowego wykreśla podatnika z rejestru jako podatnika VAT, czyli m.in. gdy podatnik nie istnieje, mimo podjętych udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się z podatnikiem albo jego pełnomocnikiem, podatnik albo jego pełnomocnik nie stawiają się na wezwania organu podatkowego, albo gdy wobec podatnika sąd orzekł zakaz prowadzenia działalności gospodarczej.

Przesłanki wymienione w tym przepisie powodują wykreślenie podatnika z rejestru VAT z urzędu, czyli co do zasady bez konieczności zawiadamiania o tym fakcie podatnika. I też tak postępują urzędy skarbowe. Jednak z takim postępowaniem nie zgadzają się niektóre sądy administracyjne. Przykładowo WSA w Warszawie w wyroku z dnia 20 listopada 2020 r., sygn. akt III SA/Wa 29/20 (wyrok prawomocny) uznał, że nie jest dopuszczalne wykreślenie z rejestru podatników VAT w dokonanej przez naczelnika w formie zawiadomienia, w przypadku, gdy do takiego wykreślenia dochodzi z urzędu. Wówczas, zdaniem Sądu, konieczne jest wydanie decyzji. Natomiast WSA w Łodzi w wyroku z dnia 26 sierpnia 2020 r., sygn. akt I SA/Łd 190/20 (wyrok prawomocny), uznał, że wykreślenie z urzędu podatnika z rejestru podatników VAT na podstawie art. 96 ust. 9 ustawy o VAT jest czynnością materialno-techniczną i z uwagi na przesłanki zawarte w tym przepisie nie zachodzi potrzeba wydawania decyzji, postanowienia czy też innego aktu prawnego.

Przedsiębiorca może zostać wykreślony z rejestru VAT również w sytuacjach wymienionych w art. 96 ust. 9a ustawy o VAT, tj. m.in. gdy podatnik zawiesił wykonywanie działalności gospodarczej na okres co najmniej 6 kolejnych miesięcy, albo gdy będąc zobowiązanym do złożenia deklaracji VAT, nie złożył ich za 3 kolejne miesiące lub za 1 kwartał oraz gdy składał przez 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały deklaracje VAT, w których nie wykazał sprzedaży, nabycia towarów lub usług ani importu towarów z kwotami podatku do odliczenia.

Warto podkreślić, że urząd nie wykreśli podatnika z rejestru VAT, m.in. w sytuacji, gdy podatnik niezwłocznie po otrzymaniu wezwania z urzędu złoży zaległe deklaracje.

Przywrócenie podatnika do rejestru VAT

Naczelnik urzędu skarbowego przywraca zarejestrowanie podatnika, bez konieczności ponownego składania VAT-R, jeżeli udowodni on, że prowadzi opodatkowaną działalność, a w przypadku nieskładania deklaracji pomimo takiego obowiązku najpóźniej wraz ze złożeniem wniosku o przywrócenie zarejestrowania składanym w terminie 2 miesięcy od dnia wykreślenia z rejestru VAT złoży brakujące deklaracje (dotyczy podatników wykreślonych z rejestru VAT na podstawie art. 96 ust. 9 pkt 1-4 i ust. 9a pkt 2 ustawy o VAT).

Ponadto urząd przywróci do rejestru VAT bez konieczności składania ponownie VAT-R, gdy podatnik wykaże, że:

• prowadzi działalność, a wystawienie faktur, o których mowa w art. 96 ust. 9a pkt 4 ustawy o VAT, było wynikiem pomyłki lub nastąpiło bez wiedzy podatnika,
• brak wykazanej w deklaracjach sprzedaży innej niż zwolniona z VAT związany jest ze specyfiką prowadzonej działalności, a nie z zaprzestaniem wykonywania sprzedaży innej niż zwolniona.

Przywrócenie do rejestru nastąpi także, gdy podatnik udowodni, że prowadzone przez niego działania nie są realizowane z zamiarem wykorzystania działalności banków i SKOK-ów do celów, które mają związek z wyłudzeniami skarbowymi albo wyjdą na jaw inne okoliczności lub dowody, z których wynikał brak tego zamiaru (przykład).

Należy wskazać, że przywrócenie do rejestru VAT w tym przypadku nie zawsze jest takie oczywiste. WSA w Łodzi w wyroku z dnia 27 listopada 2020 r., sygn. akt I SA/Łd 417/20 (wyrok prawomocny), rozpatrywał sprawę podatnika, który został wykreślony z rejestru VAT na podstawie zawiadomienia Szefa KAS o podejrzeniu prowadzenia przez niego działań z zamiarem wykorzystania działalności banków do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi, a w szczególności postanowienia tego organu o przedłużeniu terminu blokady rachunków bankowych podatnika. W wyroku tym WSA uznał, że dopiero brak blokady rachunków bankowych i wyeliminowanie z obrotu prawnego postanowienia o przedłużeniu blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego daje podstawy do ponownego zarejestrowania go jako podatnika VAT. Przy czym zdaniem Sądu zarówno wykreślenie, jak i ponowne zarejestrowanie podatnika VAT odbywa się automatycznie, przez właściwy organ podatkowy, na skutek stosownych działań Szefa KAS określonych w art. 119zw § 1 i § 5 pkt 2 Ordynacji podatkowej, jak również, gdy podatnik wykreślony z rejestru udowodni, że rzeczywiście prowadzi działalność bez zamiaru podejmowania działań do wyłudzeń podatkowych z udziałem rachunków bankowych. Ciężar udowodnienia prowadzenia działalności w sposób prawidłowy został w tym przypadku przerzucony na podatnika. Aktywność podatnika w tym zakresie również powinna doprowadzić do wcześniejszego uchylenia postanowienia o blokadzie rachunków bankowych.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.)

Ustawa z dnia 29.08.1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.)

autor: Aleksandra Węgielska
Gazeta Podatkowa nr 83 (1958) z dnia 2022-10-17

Obowiązki rejestracyjne podatników VAT. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl