Zasiłek chorobowy przysługuje osobom niezdolnym do pracy, nie dłużej jednak niż przez ściśle określony przepisami okres. Niektórym wydaje się, że przerwa między zwolnieniami lekarskimi powoduje konieczność „otworzenia” nowego okresu zasiłkowego, a tym samym dalszą możliwość korzystania z zasiłku. Nie jest to jednak takie proste. Natomiast pewne jest, że po takiej przerwie płatnik świadczenia zmuszony jest zwrócić uwagę na kilka bardzo istotnych kwestii, związanych z prawem do świadczenia i jego wysokością.

Prawo do świadczenia

Ubezpieczony może korzystać z zasiłku chorobowego przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby lub niemożności wykonywania pracy z przyczyn określonych w art. 6 ust. 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej ustawą zasiłkową, przy czym nie dłużej niż przez tzw. okres zasiłkowy. Wynosi on 182 lub – w przypadku gdy niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży – 270 dni.

Jeżeli orzeczona w zaświadczeniu lekarskim ZUS ZLA, zwanym potocznie zwolnieniem lekarskim, niezdolność do pracy wykracza poza odpowiedni w danym przypadku okres zasiłkowy, ubezpieczony nie może liczyć na dalszą wypłatę zasiłku. Pozostaje mu ubieganie się o przyznanie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego lub renty z tytułu niezdolności do pracy.

Czasami po dłuższej lub krótszej przerwie ubezpieczony przedkłada kolejne zwolnienie lekarskie. Jeżeli wcześniej nie wykorzystał pełnego okresu zasiłkowego, świadczenie będzie mu przysługiwało, nie zawsze jednak za pełny orzeczony „nowym” zwolnieniem lekarskim okres. Należy bowiem mieć na uwadze, iż w świetle art. 9 ustawy zasiłkowej do okresu zasiłkowego wlicza się nie tylko okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy, ale i poprzedniej, spowodowanej tą samą chorobą, jeżeli przerwa pomiędzy nimi nie przekroczyła 60 dni.

Jeśli zatem przyczyną niezdolności do pracy po przerwie, wynoszącej maksymalnie 60 dni, jest ta sama choroba co poprzednio, okresy te należy zliczyć. Wówczas może okazać się, że niezdolność do pracy wykracza poza okres zasiłkowy, co uniemożliwia wypłatę świadczenia. Dlatego tak ważne jest ustalenie, czy taki związek z poprzednią niezdolnością do pracy istnieje, czy też nie.

Rodzaj należnego świadczenia

Gdy zachoruje ubezpieczony będący pracownikiem, w pierwszej kolejności w danym roku kalendarzowym zachowuje on prawo do wynagrodzenia chorobowego. Wypłacane jest ono w oparciu o art. 92 Kodeksu pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.) przez odpowiednio 33 lub – w przypadku pracownika, który ukończył 50 lat – 14 dni. Dopiero po upływie tego okresu pracownik nabywa prawo do zasiłku chorobowego.

Jeżeli jednak niezdolność do pracy rozpoczęła się w poprzednim roku, a w dniu 31 grudnia pracownik (po wykorzystaniu pełnej liczby dni wynagrodzenia chorobowego przewidzianego na ten rok) miał prawo do zasiłku chorobowego, od 1 stycznia nadal przysługuje mu zasiłek chorobowy. Świadczenie to jest wówczas wypłacane za cały okres nieprzerwanej niezdolności do pracy.

Wystarczy jednak choćby jednodniowa przerwa pomiędzy zwolnieniami lekarskimi, aby pracodawca ponownie zmuszony był podjąć wypłatę wynagrodzenia chorobowego, tym razem w ramach limitu na nowy rok kalendarzowy.

Płatnik świadczenia

Podobnie jest z płatnikiem zasiłku chorobowego. Przypomnijmy, iż może nim być:

• pracodawca, o ile (co do zasady) na dzień 30 listopada poprzedniego roku kalendarzowego zgłaszał do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych, lub
• ZUS – w pozostałych przypadkach.

Stanowi o tym art. 61 ustawy zasiłkowej, który jednocześnie (w ust. 4) precyzuje, iż organ rentowy po dniu 31 grudnia kontynuuje podjętą wcześniej wypłatę zasiłku, nawet jeżeli od dnia 1 stycznia to płatnik składek jest zobowiązany do wypłaty zasiłków. I tu wystarczy jeden dzień przerwy, aby nastąpiła zmiana płatnika świadczenia, którym po przerwie staje się płatnik składek.

Wysokość świadczenia

Co do zasady, podstawę wymiaru zasiłku (wynagrodzenia) chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie (przychód) wypłacone ubezpieczonemu za okres 12 (lub pełnych) miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.

Wydawać by się zatem mogło, że wystarczy nawet krótka przerwa, aby płatnik świadczenia ponownie ustalił podstawę jego naliczenia. Tu jednak na przeszkodzie stoi art. 43 ustawy zasiłkowej. Otóż w świetle tego przepisu nie ustala się podstawy wymiaru zasiłku na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego, jak i innego rodzaju nie było przerwy albo była ona krótsza niż 3 miesiące kalendarzowe.

Przy przerwie między należnymi świadczeniami wynoszącymi kilka dni, a nawet dwa pełne miesiące kalendarzowe, przyjmowana jest do naliczenia wysokości świadczenia podstawa ostatnio pobieranego zasiłku (wynagrodzenia chorobowego), chyba że w międzyczasie nastąpiła zmiana wymiaru czasu pracy (art. 40 ustawy zasiłkowej).

Niezdolność do pracy powstałą po przerwie nieprzekraczającej 60 dni, spowodowaną tą samą chorobą, która była przyczyną niezdolności do pracy przed przerwą, potwierdza:

• lekarz wystawiający zaświadczenie lekarskie po przerwie:
• poprzez wpisanie w nim kodu literowego „A”,
• sporządzając na tę okoliczność (np. na wniosek płatnika składek) odrębne zaświadczenie wystawione na zwykłym druku,
• lekarz orzecznik ZUS (m.in. na wniosek płatnika składek).

Przykład

Pani Magdalena, 32-letnia pracownica, przebywała na zwolnieniu lekarskim w okresie od 2 listopada 2012 r. do 2 maja 2013 r., wykorzystując tym samym pełny 182-dniowy okres zasiłkowy. Jej pracodawca w bieżącym roku kalendarzowym (inaczej niż w poprzednim) jest upoważniony do wypłaty świadczeń z ubezpieczenia chorobowego swoim ubezpieczonym. Ponieważ jednak ZUS rozpoczął wypłatę zasiłku chorobowego w ubiegłym roku, począwszy od 5 grudnia (po wypłacie przez pracodawcę należnego pracownicy 33-dniowego wynagrodzenia chorobowego), kontynuował ją do końca nieprzerwanej niezdolności do pracy, a więc do 2 maja 2013 r. włącznie.

Po powrocie do pracy i przepracowaniu dwóch tygodni ubezpieczona ponownie zachorowała. Przedłożone przez nią zwolnienie lekarskie opiewa na okres od 17 maja do 15 czerwca 2013 r., tj. na 30 dni. Ponieważ pracownica w bieżącym roku kalendarzowym nie korzystała jeszcze z wynagrodzenia chorobowego, płatnik składek w pierwszej kolejności musi ustalić prawo do tego właśnie świadczenia. W wyniku postępowania wyjaśniającego (z lekarzem, który wystawił przedłożone zaświadczenie lekarskie ZUS ZLA) okazało się, że obecna niezdolność do pracy nie ma związku z poprzednią, a tym samym należy otworzyć nowy okres zasiłkowy. Umożliwi to wypłatę wynagrodzenia chorobowego i ewentualnie (po przedłożeniu kolejnych zwolnień lekarskich) zasiłku chorobowego, tym razem wypłacanego przez pracodawcę.

W maju br. pani Magdalena otrzymała podwyżkę wynagrodzenia zasadniczego. Jednak podstawa wymiaru obecnego świadczenia chorobowego nie ulegnie zmianie. Z uwagi na zbyt krótką przerwę między należnymi jej świadczeniami nadal stanowić ją będzie przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone ubezpieczonej za okres od listopada 2011 r. do października 2012 r.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm.)

autor: Bożena Dziuba

Gazeta Podatkowa nr 46 (983) z dnia 2013-06-10

Układy zbiorowe i regulaminy stosowane w zakładach pracy. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl