Przedsiębiorca rozlicza składki ubezpieczeniowe na odpowiednich drukach rozliczeniowych. Przekazuje je do ZUS za każdy miesiąc w ustalonym terminie. W przypadku spełnienia określonych warunków może być obecnie zwolniony z comiesięcznego ich przekazywania do ZUS. Od 1 stycznia 2022 r. wejdą w życie bardzo istotne zmiany w tym zakresie.
Dokumenty rozliczeniowe
Przedsiębiorca będący osobą fizyczną po upływie każdego miesiąca kalendarzowego przekazuje do ZUS właściwie sporządzone dokumenty rozliczeniowe. Gdy taki płatnik rozlicza w nich składki:
- wyłącznie za siebie, wtedy przekazuje tylko deklarację rozliczeniową (ZUS DRA),
- za siebie i inne osoby zatrudnione przy prowadzonej działalności gospodarczej – wówczas ich rozliczenia dokonuje w raporcie miesięcznym (ZUS RCA, ZUS RZA, ZUS RSA) i deklaracji rozliczeniowej (ZUS DRA).
Druki ZUS RCA, ZUS RZA, ZUS RSA i ZUS DRA dostępne są w serwisie druki.gofin.pl, w dziale Składki ZUS.
Kiedy bez rozliczeń?
Po spełnieniu określonych warunków przedsiębiorca może korzystać z przewidzianych dla niego ulg w ZUS. Jedną z nich jest zwolnienie z obowiązku comiesięcznego przekazywania do organu rentowego dokumentów rozliczeniowych. Preferencja taka dotyczy osoby prowadzącej pozarolniczą działalność, która m.in. opłaca składki społeczne i/lub zdrowotną wyłącznie za siebie, jeżeli:
a) w stosunku do dokumentów przekazanych za siebie za poprzedni miesiąc nie nastąpiły żadne zmiany,
b) w ostatnio złożonych dokumentach rozliczeniowych zadeklarowała do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne (lub tylko zdrowotne) kwoty w wysokości najniższej obowiązującej ją podstawy wymiaru składek, o których mowa odpowiednio w:
- art. 18 ust. 8 i art. 18a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zwanej ustawą systemową,
- art. 81 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
Należy podkreślić, że za zmianę nie uważa się zmiany minimalnego wynagrodzenia lub przeciętnego wynagrodzenia, od których ustala się najniższe podstawy wymiaru składek przedsiębiorcy.
Z omawianego zwolnienia może również skorzystać przedsiębiorca opłacający składki na ubezpieczenia społeczne na zasadach wskazanych w art. 18c ustawy systemowej (czyli w ramach tzw. małego ZUS). Z tym że przedsiębiorca opłacający tzw. mały ZUS jest zwolniony z obowiązku składania druków rozliczeniowych za kolejny miesiąc dopiero po złożeniu deklaracji rozliczeniowej za pierwszy pełny miesiąc, do końca roku kalendarzowego, na który ustalił tę podstawę. Jest on zobowiązany złożyć deklarację rozliczeniową za pierwszy miesiąc prowadzenia działalności gospodarczej każdego kolejnego roku, na który ustali najniższą podstawę wymiaru składek w oparciu o uzyskany dochód.
Nowi przedsiębiorcy
Przedsiębiorca, który rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej od pierwszego dnia danego miesiąca i opłacił za ten miesiąc składki do ZUS za siebie (bądź za osobę z nim współpracującą) od najniższych obowiązujących podstaw wymiaru, jest zobowiązany za ten miesiąc przekazać prawidłowo sporządzone druki rozliczeniowe do ZUS. Z obowiązku ich złożenia jest zwolniony (po spełnieniu odpowiednich warunków) dopiero za kolejny miesiąc prowadzenia działalności.
Nie jest tak w przypadku przedsiębiorcy, który rozpocznie wykonywanie działalności gospodarczej w trakcie miesiąca kalendarzowego. Za pierwszy miesiąc jej prowadzenia wprawdzie rozliczy on w drukach ZUS składki społeczne od najniższej obowiązującej go podstawy wymiaru, ale będzie ona proporcjonalnie pomniejszona o dni, w których działalność nie była przez niego w tym miesiącu prowadzona. Jeśli w drugim miesiącu ubezpieczenia społeczne będą trwały przez cały miesiąc, wtedy wyliczy te składki od pełnej przewidzianej dla niego najniższej podstawy wymiaru (za cały miesiąc). Zwolnienie ze składania rozliczeń do ZUS będzie mu przysługiwało dopiero od trzeciego miesiąca prowadzenia firmy.
Kto jeszcze zwolniony?
Prawo do zwolnienia ze składania rozliczeń do ZUS ma również przedsiębiorca, który do pomocy w prowadzeniu firmy zatrudnia na etacie (bądź bezumownie) członka rodziny i zgłasza go do ubezpieczeń w sposób przewidziany dla osób współpracujących.
Przedsiębiorca może być zwolniony z obowiązku comiesięcznego przekazywania rozliczeń do ZUS także za osobę współpracującą. Ma to miejsce, gdy nie ma zmian w stosunku do miesiąca poprzedniego oraz zadeklarował do podstawy wymiaru składek kwoty w wysokości najniższej obowiązującej współpracownika podstawy ich wymiaru.
Zmiany od 1 stycznia 2022 r.
Obecnie duża grupa przedsiębiorców korzysta ze zwolnienia ze składania dokumentów rozliczeniowych do ZUS, tj. imiennych raportów miesięcznych i deklaracji rozliczeniowej lub samej deklaracji. Od 1 stycznia 2022 r. diametralnie się to zmieni. Wejdą bowiem w życie liczne zmiany w przepisach wynikające z ustawy zwanej Polskim Ładem. Wprowadzą one szereg nowych regulacji w ustawach dotyczących ubezpieczeń i składek ZUS, w tym m.in. w ustawie systemowej. Od 1 stycznia 2022 r. zwolnienie z obowiązku składania dokumentów rozliczeniowych do organu rentowego będzie przysługiwało wyłącznie:
- duchownym,
- osobom składającym dokumenty za nianie,
- osobom, które podlegają dobrowolnie ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowym na podstawie art. 7 ustawy systemowej.
Będzie to wynikało z nowego brzmienia art. 47 ust. 2c ustawy systemowej.
To oznacza, że od 1 stycznia 2022 r. osoby prowadzące działalność gospodarczą opłacające składki na własne ubezpieczenia lub osoby z nimi współpracujące będą objęte obowiązkiem comiesięcznego przekazywania dokumentów rozliczeniowych do ZUS.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423 ze zm.)
Ustawa z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1285 ze zm.)
autor: Aneta Dąbrowska
Gazeta Podatkowa nr 100 (1871) z dnia 2021-12-16
GOFIN poleca praktyczny serwis internetowy www.SkladkaZUS.pl
Bardzo fajny wpis, widziałem ostatnio podobne artykuły i ten się wyróżnia na tle innych oraz jest wart uwagi. Konkretnie objaśniony temat. Bardzo przyjemnie się go czyta. Czekam na takich więcej :)