Na pracodawcy ciąży szereg obowiązków dotyczących zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy, które są aktualne w ciągu całego roku kalendarzowego. Niektóre powinności z zakresu bhp aktualizują się jednak w określonych porach roku, powiększając standardowy katalog obowiązków pracodawcy z tej dziedziny. Pora letnia też ma swoje dodatkowe wymogi, związane głównie z przeciwdziałaniem skutkom wysokich temperatur.

Napoje profilaktyczne na upały

Zgodnie z § 112 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, pracodawca, bez względu na rodzaj prowadzonej działalności i liczbę zatrudnianych osób, ma obowiązek zapewnić pracownikom wodę zdatną do picia lub inne napoje. Obowiązek ten ciąży na pracodawcy w każdej porze roku, bez względu na warunki pogodowe. Czynniki atmosferyczne mogą mieć natomiast wpływ na powstanie po stronie pracodawcy dodatkowych obowiązków związanych właśnie z warunkami atmosferycznymi. Do takich dodatkowych wymogów należy zapewnienie pracownikom posiłków i napojów profilaktycznych – w sezonie letnim chodzi głównie o zapewnienie napojów. W myśl art. 232 K.p., pracodawca zapewnia pracownikom inne napoje (obok wody zdatnej do picia), jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych. Określenie warunków realizacji tego obowiązku następuje w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów. Ten akt wykonawczy wskazuje grupy pracowników uprawnione do napojów profilaktycznych oraz warunki pracy, w których one przysługują. Zgodnie ze wspomnianym rozporządzeniem, napoje profilaktyczne należy zapewnić pracownikom zatrudnionym m.in.:

• w warunkach gorącego mikroklimatu, charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia termicznego (WBGT) powyżej 25 °C,
• przy pracach na otwartej przestrzeni, przy temperaturze otoczenia powyżej 25 °C,
• na stanowiskach pracy, na których temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 28 °C.

Rozporządzenie posługuje się pojęciami temperatury (o określonej wysokości) oraz gorącego mikroklimatu. Gorący mikroklimat to jednak nie to samo co wysokie temperatury. Dla ustalenia gorącego mikroklimatu, w tym wartości wskaźnika obciążenia termicznego, trzeba zastosować metodę pomiaru ustaloną przez Polską Normę: PN-EN 27243: 2005: Środowiska gorące. Dopuszczalne wartości wskaźnika obciążenia termicznego zawarte są w załączniku nr 2 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 817).

Formalności przy zapewnieniu napojów

Wystąpienie wysokich temperatur lub gorącego mikroklimatu jest niezbędną przesłanką uprawniającą pracowników do napojów profilaktycznych. Jednak wydawanie tych napojów powinno być poprzedzone wypełnieniem pewnych formalności. Pracodawca ma obowiązek ustalić z zakładową organizacją związkową wykaz stanowisk pracy, na których wydawane są napoje profilaktyczne. W razie braku organizacji związkowej stroną do konsultacji powinni być przedstawiciele pracowników, wyłonieni w sposób zwyczajowy w zakładzie pracy. Ponadto na pracodawcy ciąży wymóg ustalenia warunków wydawania napojów i posiłków profilaktycznych w regulaminie pracy lub układzie zbiorowym pracy – o ile posiada powyższe przepisy zakładowe (art. 104¹ § 1 pkt 8 K.p.).

Należy podkreślić, że pracodawca nie może ograniczać ilości napojów lub zapewnić w zamian napojów wypłatę ekwiwalentu. Ponadto niektóre grupy pracowników, których zdrowie jest szczególnie chronione, nie mogą pracować w niekorzystnych warunkach klimatycznych, w tym w upale lub w gorącym mikroklimacie. Do takiej grupy uprzywilejowanych należą młodociani i kobiety w ciąży (patrz ramka). W razie wystąpienia wspomnianych niekorzystnych warunków pracodawca obowiązkowo odsuwa chronionych pracowników od pracy lub przenosi ich na takie stanowiska, na których uciążliwości związane z wysokimi temperaturami nie przekraczają granicy dopuszczalnej dla tych pracowników.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.)

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28.05.1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. nr 60, poz. 279)

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26.09.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.)

autor: Agata Barczewska
Gazeta Podatkowa nr 57 (1307) z dnia 2016-07-18

Wynagrodzenia – wybrane aspekty. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl

Jeden komentarz

1. 

   Jerzy 26 lipca 2016 15:08

   Artykuł jest zrozumiały mimo tego, że dotyka dość zawiłe prawne kwestie. Bardzo przyjemnie się go czytało. Na pewno zaglądnę po więcej artykułów :).

   Odpowiedz