Płatnicy mieli czas do końca lutego, aby wystawić podatnikom informacje PIT-11 za 2013 r. Jeżeli tego nie zrobili, muszą liczyć się z dotkliwymi sankcjami karnymi skarbowymi. Niesumienność płatnika nie zwalnia jednak podatnika z obowiązku dokonania rocznego rozliczenia podatku dochodowego.

Obowiązek płatnika

Zakłady pracy, zleceniodawcy, zamawiający wykonanie dzieła (i inni płatnicy wymienieni w art. 39 ust. 1, art. 42 ust. 2 pkt 1 i art. 42e ust. 6 ustawy o pdof, a także w art. 35a ust. 5 ustawy o pdof w brzmieniu obowiązującym przed dniem 26 października 2007 r.) mieli co do zasady obowiązek do 28 lutego 2014 r. sporządzić dla każdego podatnika, któremu nie dokonywali rocznego obliczenia podatku, PIT-11 za 2013 r. Jest to imienna informacja o dochodach i pobranych zaliczkach na podatek dochodowy.

PIT-11 trzeba przekazać podatnikowi oraz złożyć w „jego” urzędzie skarbowym. Chodzi o urząd skarbowy ustalony według miejsca zamieszkania podatnika. W przypadku osób nieposiadających w Polsce miejsca zamieszkania jest to o urząd skarbowy właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych. Zaleca się, aby płatnik sporządził również egzemplarz dla siebie i zostawił go w aktach.

Kłopotliwa sankcja

Niewystawienie informacji PIT-11 stanowi bezsprzecznie naruszenie prawa, za które grozi odpowiedzialność karna skarbowa. Nie ma jednak jednomyślności co do podstawy wymierzenia kary. W rachubę wchodzą dwie regulacje: art. 79 § 2 oraz art. 80 § 2 Kodeksu karnego skarbowego.

Pierwszy przepis przewiduje karę dla płatnika za niezłożenie w terminie deklaracji. Określenie „deklaracja” obejmuje swoim zakresem również zeznania, wykazy oraz informacje, które zgodnie z przepisami prawa podatkowego mają obowiązek składać podatnicy, płatnicy i inkasenci. PIT-11 spełnia więc te kryteria.

Niezłożenie w terminie deklaracji (PIT-11) jest wykroczeniem skarbowym. Grozi za nie grzywna. Orzeka ją sąd w postępowaniu sądowym albo – po spełnieniu określonych warunków – uprawniony urzędnik skarbowy w postępowaniu mandatowym. Sąd ma prawo wymierzyć grzywnę w granicach od 1/10 do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia. Obecnie daje to przedział od 168 zł do 33.600 zł. Grzywna nałożona przez urzędnika nie może przekraczać podwójnej wysokości tej płacy. Aktualnie oznacza to karę od 168 zł do 3.360 zł.

Drugi ze wspomnianych przepisów przewiduje natomiast sankcje za niewywiązanie się przez płatnika z obowiązku terminowego złożenia podatnikowi lub organowi podatkowemu informacji podatkowej. Mianem „informacji podatkowej” określa m.in. informacje sporządzane i przekazywane przez osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach. Przyjmuje się, że odnosi się to do każdego dokumentu składanego fiskusowi nazwanego „informacja”. Uprawnione jest więc traktowanie PIT-11 jako informacji podatkowej.

Za nieprzekazanie informacji podatkowej przewidziano surowszą karę niż za niedostarczenie deklaracji. Uchybienie to stanowi bowiem przestępstwo skarbowe. Grozi za nie grzywna od 10 do 180 stawek dziennych. Obecnie może ona wynieść od 560 zł do 4.032.000 zł. Przypadki mniejszej wagi kwalifikowane są jednak jako wykroczenia skarbowe.

Sankcji można uniknąć dołączając „czynny żal” do informacji PIT-11 dostarczanych do urzędu skarbowego z opóźnieniem. Jest to zawiadomienie, w którym sprawca ujawnia popełnienie czynu zabronionego. Należy podać w nim istotne okoliczności sprawy i wskazać osoby współdziałające w dokonaniu przewinienia.

„Czynny żal” można złożyć na piśmie albo przekazać ustnie do protokołu. W tym drugim przypadku trzeba jednak wyraźnie zgłosić chęć złożenia protokołowanego oświadczenia. Przyznanie się do popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego podczas nieformalnej rozmowy z urzędnikiem nie daje żadnej gwarancji bezkarności.

Druk „czynnego żalu” można pobrać ze strony internetowej naszego Wydawnictwa: www.druki.gofin.pl.

Samodenuncjacja nie zawsze chroni przed odpowiedzialnością karną skarbową. Trzeba jej dokonać odpowiednio wcześnie. „Czynny żal” jest bezskuteczny, jeżeli zostanie złożony w czasie, gdy urzędnicy mieli już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego. Na nic zda się również dokonanie zawiadomienia po rozpoczęciu czynności służbowej, np. kontroli, zmierzającej do ujawnienia czynu zabronionego – chyba że nie dostarczyła ona podstaw do wszczęcia w tej sprawie postępowania karnego skarbowego.

Rozliczenie bez PIT-11

PIT-11 służy do samodzielnego rozliczenia się z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych najliczniejszej grupie podatników, przede wszystkim pracownikom i zleceniobiorcom. Nieotrzymanie informacji od płatnika nie zwalnia jednak z obowiązku złożenia zeznania. Podatnik musi je sporządzić, wykazując dochody osiągnięte w danym roku podatkowym.

W pierwszej kolejności należy jednak zwrócić się do płatnika – najlepiej na piśmie – o przekazanie informacji PIT-11. Jeżeli te działania nie przyniosą rezultatu, zeznanie roczne trzeba sporządzić na podstawie posiadanych danych, np. wyciągów z konta bankowego, miesięcznych odcinków wypłat, dokumentów ubezpieczeniowych sporządzanych przez płatnika na potrzeby ZUS. Rozliczenia należy dokonać także wtedy, gdy ustalone w ten sposób wartości są tylko szacunkowe.

Warto dołączyć do zeznania wyjaśnienie, z którego będzie wynikało, że rozliczenie podatku dochodowego zostało sporządzone na podstawie samodzielnie zebranych danych i własnych kalkulacji ze względu na nieotrzymanie PIT-11. Osoby, które na piśmie wystąpiły do płatnika o wydanie informacji o dochodach, mogą dołączyć kopię tego dokumentu.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 10.09.1999 r. – Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2013 r. poz. 186 ze zm.)

Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.)

autor: Małgorzata Żujewska

Gazeta Podatkowa nr 25 (1066) z dnia 2014-03-27

GOFIN poleca praktyczny serwis internetowy www.RozliczeniaPodatkowe.pl