Płatnik składek jest zobowiązany opłacać składki ubezpieczeniowe do ZUS w obowiązującym go terminie płatności. Generalnie od składek uregulowanych po terminie należne są odsetki za zwłokę. Jeśli płatnik jest osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, to nieterminowa wpłata składek powoduje wyłączenie go z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

Termin opłacania składek do ZUS

Płatnik opłaca składki za dany miesiąc w terminie nie później niż do 10. dnia następnego miesiąca, gdy reguluje je wyłącznie za siebie lub do 15. dnia następnego miesiąca, gdy opłaca je nie tylko za siebie, ale również za inne osoby ubezpieczone zatrudnione w firmie (np. za pracownika, zleceniobiorcę). Do 5. dnia następnego miesiąca składki opłacają jednostki budżetowe i samorządowe zakłady budżetowe. W takich też terminach płatnik zobowiązany jest przekazywać do organu rentowego odpowiednie dokumenty rozliczeniowe z naliczonymi w nich składkami na poszczególne ubezpieczenia. Wynika to z art. 47 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zwanej dalej ustawą systemową.

Należy przypomnieć, że od 1 stycznia 2018 r. należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, FP i FGŚP (oraz ewentualnie na FEP) płatnik opłaca jedną wpłatą na przydzielony mu przez ZUS numer rachunku składkowego. Tak stanowi art. 47 ust. 4 ustawy systemowej. Ta sama zasada dotyczy również płatnika opłacającego składki ubezpieczeniowe za siebie – z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej oraz za zatrudnionych np. pracowników.

Wpłata po terminie

Jeżeli przedsiębiorca dokona wpłaty składek ubezpieczeniowych do ZUS po obowiązującym go terminie ich płatności, powinien pamiętać o tym, że od nieterminowo opłaconych składek należne są od niego odsetki za zwłokę. Należności te płatnik opłaca sam, bez uprzedniego wezwania go do ich uregulowania przez organ rentowy. Odsetki za zwłokę wylicza się w wysokości i na zasadach określonych w Ordynacji podatkowej. Przy ich wyliczaniu należy pamiętać o najważniejszych zasadach, tj. m.in., że:

• nalicza się je od dnia następującego po dniu upływu terminu płatności składek do dnia ich zapłaty, włącznie z tym dniem,
• zaokrągla się je do pełnych złotych w taki sposób, że końcówki kwot odsetek wynoszące mniej niż 50 gr pomija się, a końcówki kwot wynoszące 50 gr i więcej podwyższa do pełnych złotych,
• nie wpłaca się odsetek, których wysokość nie przekracza 6,60 zł.

Nie zawsze należne odsetki

Trzeba pamiętać o zasadzie wynikającej z art. 12 § 5 Ordynacji podatkowej, którą stosuje się odpowiednio do należności z tytułu składek społecznych i zdrowotnej oraz na FP, FGŚP i FEP. Stanowi ona, że jeżeli ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, wtedy za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy, chyba że ustawy podatkowe stanowią inaczej. Z taką sytuacją mamy do czynienia w kwietniu 2018 r. – 15 kwietnia br. przypada w niedzielę, w związku z tym dla płatników opłacających składki do 15. dnia następnego miesiąca termin płatności składek za marzec br. automatycznie przesunie się na poniedziałek 16 kwietnia br. W takim przypadku płatnik nie musi opłacać odsetek za zwłokę.

Wyłączenie z ubezpieczenia chorobowego

Wpłata składek do ZUS dokonana po terminie wpływa na ubezpieczenie chorobowe osoby fizycznej prowadzącej pozarolniczą działalność. Nieterminowo opłacone za dany miesiąc kalendarzowy składki do ZUS powodują automatyczne wyłączenie przedsiębiorcy z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Tak wynika z art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej. Zgodnie z tym przepisem ubezpieczenie chorobowe ustaje od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który płatnik opóźnił się w opłacie należnej składki. Przy czym, jeżeli za część miesiąca przedsiębiorca pobrał zasiłek, wówczas ubezpieczenie to ustaje od dnia następującego po dniu, za który zasiłek ten przysługuje (art. 14 ust. 2a ustawy systemowej). Nie jest w takim przypadku również istotne dla ZUS czy do nieterminowego uregulowania składki doszło z przyczyn zawinionych, czy też niezawinionych przez przedsiębiorcę (patrz ramka).

Warto dodać, że jeżeli przedsiębiorcy pomaga w firmie członek rodziny i osoba taka została z tego tytułu zgłoszona m.in. do ubezpieczeń społecznych (w tym do ubezpieczenia chorobowego) jako osoba współpracująca, to nieterminowa zapłata składek ubezpieczeniowych przez przedsiębiorcę powoduje także ustanie dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego osoby z nim współpracującej.

Nie w każdym przypadku wyłączenie przedsiębiorcy (bądź osoby z nim współpracującej) z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego pozbawia go prawa do kontynuowania tego ubezpieczenia. Organ rentowy może bowiem wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie. Następuje to tylko w uzasadnionych przypadkach i wyłącznie na wniosek przedsiębiorcy.

Nieterminowa wpłata składki zdrowotnej

Jeżeli przedsiębiorca z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej podlega obligatoryjnie wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu i opłaci składkę na to ubezpieczenie po obowiązującym go terminie płatności, to fakt ten nie spowoduje u niego ustania tego ubezpieczenia. W rezultacie nieterminowo opłacona składka na ubezpieczenie zdrowotne przez przedsiębiorcę nie wyłącza jego prawa do korzystania z nieodpłatnej opieki zdrowotnej.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1778 ze zm.)

Ustawa z dnia 29.08.1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r. poz. 201 ze zm.)

autor: Aneta Dąbrowska
Gazeta Podatkowa nr 27 (1484) z dnia 2018-04-03

GOFIN poleca praktyczny serwis internetowy www.VademecumKsiegowego.pl