Zdarza się, że płatnik, nie mając wystarczających środków finansowych albo nawet przez zwykłe niedopilnowanie, zapłaci należne składki ubezpieczeniowe do ZUS po terminie, w którym miał obowiązek ostatecznie je uiścić. Wówczas płatnik naraża się na określone konsekwencje, przede wszystkim finansowe. Skutkiem nieterminowego opłacenia składek ubezpieczeniowych są odsetki za zwłokę. Jeśli płatnik wpłaca zaległość będącą następstwem pomyłki w rozliczeniach i sporządzonej korekty, odsetki za zwłokę może naliczyć według obniżonej stawki, której zasady wyliczania zmieniły się od 1 stycznia 2016 r.

Za każdy dzień zwłoki

Odsetki za zwłokę z tytułu nieopłaconych składek ubezpieczeniowych nalicza się na zasadach i w wysokości określonych w Ordynacji podatkowej. Dotyczy to opłacanych po terminie zarówno składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, jak i fundusze pozaubezpieczeniowe (FP, FGŚP i FEP). Naliczanie odsetek rozpoczyna się od następnego dnia po dniu, w którym płatnik miał obowiązek ostatecznie dokonać wpłaty składek na rachunek bankowy ZUS. Kończy się je naliczać w dniu wpłacenia zaległości (łącznie z tym dniem).

Niższe odsetki po autokorekcie

Płatnik ma możliwość naliczyć i opłacić odsetki za zwłokę według obniżonej stawki. Ma to miejsce wtedy, gdy wpłata zaległych składek jest wynikiem korekty rozliczeń. Muszą być jednak spełnione odpowiednie ku temu warunki. Zostały one określone w art. 56a § 1 Ordynacji podatkowej. Z przepisu tego wynika, że obniżoną stawkę odsetek za zwłokę w wysokości 50% stawki podstawowej (do 31 grudnia 2015 r. było to 75% stawki podstawowej) stosuje się w przypadku spełnienia łącznie następujących warunków:

1) złożenia prawnie skutecznej korekty deklaracji, nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia upływu terminu do złożenia deklaracji,

2) zapłaty zaległości podatkowej w ciągu 7 dni od dnia złożenia korekty.

Opłacając po terminie składki ubezpieczeniowe, które nie wynikają z korekty dokumentów rozliczeniowych, płatnik nie może zastosować obniżonej stawki odsetek za zwłokę.

W stanie prawnym obowiązującym do 31 grudnia 2015 r. przepisy Ordynacji podatkowej (dotyczące obniżonych odsetek) nie przewidywały żadnych ram czasowych na złożenie korekty dokumentów rozliczeniowych. Obecnie, tj. od 1 stycznia 2016 r., aby móc skorzystać z ulgowych odsetek, korektę rozliczeń należy przekazać do ZUS w ciągu 6 miesięcy, licząc od dnia upływu terminu złożenia dokumentów rozliczeniowych. Składając korektę rozliczeń nie trzeba już jednak uzasadniać przyczyn jej złożenia.

Nowe zasady naliczania odsetek za zwłokę według obniżonej 50% stawki stosuje się do zaległości składkowych, które powstaną po 31 grudnia 2015 r. Natomiast od zaległości składkowych powstałych przed 1 stycznia 2016 r. nalicza się, co do zasady, odsetki za zwłokę według stawki wynoszącej 75% stawki podstawowej, o ile zaległość powstanie w wyniku korekty rozliczeń złożonej z inicjatywy płatnika (bez uzasadniania przyczyny jej złożenia) i zostanie uregulowana w ciągu 7 dni od dnia złożenia tej korekty. W przypadku zaległości składkowych powstałych przed 1 stycznia 2016 r. płatnik stosuje nową obniżoną stawkę odsetek (tj. 50% stawki podstawowej) tylko, jeśli zaległość będzie wynikała z korekty rozliczeń złożonej w ZUS w pierwszym półroczu 2016 r. i pod warunkiem, że zostanie ona opłacona w ciągu 7 dni od dnia złożenia tej korekty.

Liczy się czas

Premiowana niższą stawką odsetek za zwłokę jest szybka wpłata zaległości składkowej powstałej w wyniku korekty dokumentów rozliczeniowych. Cały dług wobec ZUS trzeba bowiem opłacić w ciągu 7 dni od dnia złożenia korekty.

Termin ten oblicza się według zasad wynikających z art. 12 Ordynacji podatkowej. Zgodnie z tym przepisem, przy obliczaniu terminu wpłaty zaległości wynikającej z korekty deklaracji nie uwzględnia się dnia, w którym korekta ta została złożona. Kończy się on natomiast z upływem ostatniego dnia z wyznaczonej liczby dni.

Warto też pamiętać, że więcej czasu przy wpłacie należności składkowej zyskuje się, gdy ostatni dzień terminu wypada w sobotę, niedzielę lub święto będące ustawowym dniem wolnym od pracy. W takim wypadku za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych (czyli pierwszy dzień roboczy).

Korekta z własnej inicjatywy

Jednym z warunków skorzystania z niższych odsetek jest złożenie korekty deklaracji rozliczeniowej z własnej inicjatywy, a nie po interwencji organu rentowego.

Płatnik nie może bowiem skorzystać z ulgowych odsetek za zwłokę, jeśli korekta rozliczeń:

• nastąpiła po doręczeniu zawiadomienia o wszczęciu kontroli ZUS, a gdy nie stosuje się zawiadomień – po zakończeniu kontroli,
• została przeprowadzona w wyniku czynności sprawdzających.

Korekta deklaracji i zapłata zaległych składek w określonym terminie nie zawsze więc są wystarczające, aby móc zapłacić obniżone odsetki za zwłokę. „Nagradzana” (niższą stawką odsetek) jest bowiem spłata tylko tych zaległości, które powstały w wyniku korekty deklaracji rozliczeniowych złożonych przez płatnika bez wezwania organu rentowego. Jeżeli natomiast korekta została złożona w efekcie działań ZUS (np. po doręczeniu zawiadomienia o zamiarze przeprowadzenia kontroli), nie można naliczyć niższych odsetek za zwłokę.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.)

Ustawa z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej… (Dz. U. z 2015 r. poz. 581 ze zm.)

Ustawa z dnia 29.08.1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613 ze zm.)

autor: Dorota Wyderska
Gazeta Podatkowa nr 5 (1255) z dnia 2016-01-18

Prawa i obowiązki kontrolowanego podatnika. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl