Urząd skarbowy ma prawo sprawdzić rozliczenia podatkowe przedsiębiorców. Kontrolowany musi udostępnić dokumentację, udzielić wyjaśnień, okazać majątek itp. Nowością jest możliwość przeprowadzenia kontroli krzyżowych nie tylko u bezpośrednich kontrahentów, ale również u innych podmiotów biorących udział w obrocie towarami lub usługami.
Zapowiedź kontroli
Każdy przedsiębiorca – bez względu na formę i rodzaj prowadzonego biznesu – musi liczyć się ze strony urzędu skarbowego z kontrolą rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości obliczania i wpłacania podatków.
Kontrolujący, z wyjątkiem przypadków wskazanych w art. 282c Ordynacji podatkowej, uprzedzają o swojej wizycie poprzez doręczenie zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej. Określa się w nim m.in. zakres kontroli, rodzaj sprawdzanego podatku, okres objęty weryfikacją. Kontrola podatkowa może rozpocząć się nie wcześniej niż po 7 dniach i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia. Dopuszczalne jest przystąpienie do działań kontrolnych przed upływem tygodnia od doręczenia tego pisma. Wymaga to jednak – pisemnej albo ustnej – zgody lub wniosku przedsiębiorcy.
Wszczęcie kontroli podatkowej następuje przez doręczenie podatnikowi upoważnienia do jej przeprowadzenia oraz okazanie przez urzędników legitymacji służbowych. Jeżeli kontrolowanym jest osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, czynności te wykonuje się wobec członka zarządu, wspólnika albo innej osoby uprawnionej do reprezentowania lub prowadzenia spraw kontrolowanego. W przypadku gdy kontrola podatkowa dotyczy zakładu podmiotu zagranicznego, upoważnienie doręcza się oraz okazuje legitymacje służbowe osobie faktycznie kierującej, nadzorującej lub reprezentującej działalność prowadzoną na terytorium Polski.
Zakres działania
Kontrolujący mogą domagać się od podatnika złożenia wyjaśnień, przesłuchać świadków czy zasięgać opinii biegłych, ale przede wszystkim sprawdzają akta, księgi i dokumenty związane z przedmiotem kontroli podatkowej wskazanym w upoważnieniu do jej przeprowadzenia. Mogą przy tym zażądać przedstawienia tłumaczenia na język polski dokumentacji sporządzonej w języku obcym. Podatnik ma obowiązek wykonać przekłady na własny koszt.
Przedsiębiorca, prowadzący księgi podatkowe przy użyciu programów komputerowych, powinien liczyć się z żądaniem przekazania wyciągu z ksiąg podatkowych oraz dowodów księgowych w postaci Jednolitego Pliku Kontrolnego (JPK). Obowiązek udostępnienia danych w takiej formie dotyczy ksiąg podatkowych i dowodów księgowych odnoszących się do okresów począwszy od dnia wejścia w życie przepisów wprowadzających to rozwiązanie, tj. w przypadku dużych podmiotów – od 1 lipca 2016 r., a w przypadku mikro-, małych i średnich przedsiębiorców – od 1 lipca 2018 r. Struktury JPK obejmują obecnie: księgi rachunkowe, wyciągi bankowe, magazyn, ewidencje zakupu i sprzedaży VAT, faktury VAT, podatkową księgę przychodów i rozchodów, ewidencję przychodów. Dane należy przekazać za pomocą środków komunikacji elektronicznej (programu interfejsowego udostępnionego na stronie internetowej Ministerstwa Finansów) lub na informatycznych nośnikach danych.
Nowym rozwiązaniem jest możliwość przeprowadzenia przez urząd skarbowy, w związku z kontrolą podatkową, kontroli krzyżowych nie tylko u bezpośrednich kontrahentów sprawdzanego podatnika, ale także u innych podmiotów biorących udział w obrocie towarami lub usługami. Kontrolujący mogą objąć takimi działaniami podmioty prowadzące działalność gospodarczą, które uczestniczą w dostawie tego samego towaru lub świadczeniu tej samej usługi, będące zarówno dostawcami, jak i nabywcami biorącymi udział pośrednio lub bezpośrednio w dostawie towaru lub świadczeniu usługi. Przedmiotem weryfikacji są wyłącznie dokumenty związane z tą dostawą towaru lub świadczeniem usługi. Przepisy umożliwiające takie działania weszły w życie 1 stycznia 2017 r., ale stosuje się je również do wcześniejszych okresów rozliczeniowych.
Miejsce kontroli
Czynności kontrolne są wykonywane zasadniczo w siedzibie przedsiębiorcy lub miejscu związanym z jego działalnością. Działania te mogą odbywać się w mieszkaniu, jeżeli podatnik prowadzi w nim działalność.
Przedsiębiorca powinien w miarę możliwości udostępnić kontrolującym samodzielne pomieszczenie i miejsce do przechowywania dokumentów. Nie zawsze jednak udaje się spełnić te wymogi. Jeżeli podatnik nie zapewnia warunków umożliwiających badanie akt, ksiąg i innych dokumentów, urzędnicy mogą zażądać ich wydania. Dokumentacja jest odbierana, za pokwitowaniem, na czas trwania kontroli.
Dozwolone jest przeprowadzenie kontroli podatkowej w miejscu przechowywania ksiąg podatkowych innym niż siedziba przedsiębiorcy lub miejsce wykonywania działalności, np. w biurze rachunkowym, które zajmuje się sprawami rachunkowo-podatkowymi przedsiębiorcy, w tym prowadzi i przechowuje księgi podatkowe. Wymaga to zgody lub wniosku kontrolowanego.
| NOWE PRAWO 2017
Kontrole po utworzeniu Krajowej Administracji Skarbowej Krajowa Administracja Skarbowa (KAS) powstanie 1 marca 2017 r. Po jej utworzeniu podatnicy będą podlegać dwóm reżimom kontrolnym: kontroli podatkowej oraz kontroli celno-skarbowej. Kontrole podatkowe będą prowadzone na dotychczasowych zasadach przez urzędy skarbowe. Kontrolami celno-skarbowymi zajmą się urzędy celno-skarbowe. Zastąpią one obecne postępowania kontrolne przewidziane w ustawie o kontroli skarbowej oraz kontrole wykonywane przez Służbę Celną. Będą obejmowały m.in. sprawdzanie przestrzegania prawa podatkowego, celnego, dewizowego, a także regulacji dotyczących urządzania i prowadzenia gier hazardowych. Kontrola celno-skarbowa będzie mogła być wszczęta „na legitymację” w przypadku, gdy zaistnieje podejrzenie nieprzestrzegania przepisów, a okoliczności uzasadnią jej niezwłoczne przeprowadzenie. |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 29.08.1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613 ze zm.)
autor: Małgorzata Żujewska
Gazeta Podatkowa nr 4 (1358) z dnia 2017-01-12
Komentarz do ustawy zasiłkowej – część I. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl
