Zadeklarowany przez podatnika zwrot VAT może być przeznaczony na pokrycie jego zobowiązań w VAT, PIT czy CIT. Zarachowanie na zaległe i bieżące zobowiązania podatkowe następuje z urzędu, a na przyszłe należności – na wniosek zawarty w JPK_V7M/JPK_V7K. Urząd skarbowy ma prawo przed dokonaniem zaliczenia zweryfikować rozliczenie wykazujące nadwyżkę podatku.

Zaliczenie nadwyżki

Podatnik, u którego w danym okresie rozliczeniowym wystąpi w VAT nadwyżka podatku naliczonego nad należnym, może wystąpić o jej zwrot na swój rachunek bankowy lub w SKOK – wypełniając odpowiednie pola w części deklaracyjnej JPK_V7M/JPK_V7K.

Zwrot VAT podlega z urzędu zaliczeniu na poczet zaległości podatkowych wraz z odsetkami za zwłokę, odsetek za zwłokę od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek, kosztów upomnienia oraz bieżących zobowiązań podatkowych. W razie braku takich obciążeń podatnik otrzymuje zwrot podatku, chyba że złoży wniosek o zarachowanie całej lub części przysługującej mu kwoty na przyszłe zobowiązania podatkowe. Wskazuje tak art. 76 § 1 w zw. z art. 76b § 1 Ordynacji podatkowej.

Zwrot należny spółce cywilnej, występującej jako samodzielny podmiot na gruncie rozliczeń VAT, może być zaliczony na poczet zobowiązań podatkowych wspólników, np. zaliczek na podatek PIT. Takie zarachowanie w przypadku istniejącej spółki cywilnej wymaga zgody wszystkich wspólników. Stanowi o tym art. 76 § 3 pkt 2 Ordynacji podatkowej.

Zasadność zwrotu

Zaliczenie zwrotu podatku na zaległe i bieżące zobowiązania podatkowe (oraz inne wskazane wcześniej należności pokrywane z urzędu) następuje z mocy prawa.

Podatnik, który ma wspomniane zobowiązania i należności, nie otrzyma więc na konto środków zadeklarowanych w JPK_V7M lub JPK_V7K jako zwrot VAT. Zostaną one przeznaczone na ich pokrycie. Jeżeli kwota zwrotu jest większa od tych zobowiązań i należności, podatnik otrzyma różnicę, chyba że złoży wniosek o przeznaczenie jej na poczet przyszłych podatków. Wniosek przekazuje się w ramach JPK_V7M/JPK_V7K (patrz ramka).

Zarachowanie nie następuje – z urzędu lub na wniosek – automatycznie. Urząd skarbowy ma prawo zweryfikować, np. w ramach czynności sprawdzających, rozliczenie wykazujące zwrot podatku. Zarachowanie zwrotu na zobowiązania podatnika następuje w takim przypadku dopiero po zamknięciu postępowania wyjaśniającego, pod warunkiem, że potwierdzi ono istnienie nadwyżki podatku naliczonego nad należnym i zasadność jej zwrotu. Organowi podatkowemu nie wolno dysponować sumą, której istnienie i wysokość podlega sprawdzeniu, a przez to nie jest ostatecznie znana. Zobowiązania podatkowe mogą być skompensowane tylko zwrotem zasadnym i niebudzącym wątpliwości. Zaliczeniu podlega wyłącznie kwota, która faktycznie podlega zwrotowi, tzn. co do zwrotu której nie ma żadnych wątpliwości. W razie wykazania bezzasadności zwrotu nie jest możliwe dokonanie zarachowania (por. wyrok NSA z dnia 24 stycznia 2020 r., sygn. akt I FSK 1317/17).

Jeżeli przeprowadzone postępowanie wyjaśniające wykaże, że zwrot jest uzasadniony, urząd skarbowy zalicza go (w całości lub w części) na poczet zobowiązań podatnika. Zaliczenie na bieżące i zaległe zobowiązania podatkowe następuje w formie postanowienia. Ma ono charakter formalny. Potwierdza wykonanie czynności rachunkowo-technicznej, jaką jest zarachowanie we wskazanej dacie (wynikającej z prawa) określonej kwoty zwrotu podatku na konkretne należności. Zaliczenie na poczet zaległych i bieżących zobowiązań podatkowych następuje z mocy prawa z dniem złożenia deklaracji wykazującej zwrot podatku – niezależnie od daty wydania i doręczenia postanowienia (por. wyrok NSA z dnia 16 czerwca 2021 r., sygn. akt I FSK 799/21).

Przedłużony termin

Weryfikacja rozliczenia wykazującego zwrot VAT może trwać tak długo, jak to jest konieczne, także po upływie ustawowego terminu dokonania zwrotu VAT.

Przedłużenie terminu zwrotu VAT przewiduje art. 87 ust. 2 ustawy o VAT. Zaliczenie zwrotu podatku nie może być dokonane z pominięciem tego przepisu. Skoro dozwolone jest przedłużenie terminu wykazanego przez podatnika zwrotu do czasu zakończenia postępowania wyjaśniającego, to do zamknięcia tego postępowania urząd skarbowy nie może zaliczyć zwrotu na poczet innych należności podatkowych (por. wyrok NSA z dnia 14 grudnia 2018 r., sygn. akt I FSK 901/18).

Urząd skarbowy przedłuża termin zwrotu podatku w formie postanowienia. Przysługuje na nie zażalenie. Termin zwrotu podatku może być przedłużany wielokrotnie. Przepisy prawa nie przewidują w tym zakresie ograniczeń. Urząd skarbowy, za każdym razem wydając postanowienie o przedłużeniu terminu, musi wskazać, jakie przesłanki i dlaczego przemawiają za prowadzeniem dalszej weryfikacji rozliczenia VAT. Powinien określić, które okoliczności wymagają zbadania, a także, co wzbudziło jego wątpliwość (np. przedstawić rozbieżności, nieścisłości lub braki w materiale dowodowym). Postanowienie musi być doręczone podatnikowi (lub jego pełnomocnikowi) przed upływem terminu zwrotu VAT. Nie wystarczy go sporządzić i podpisać. Taka zasada obowiązuje w przypadku przekazania postanowienia w formie zarówno pisemnej (w tym za pośrednictwem poczty), jak i elektronicznej. Każde postanowienie o przedłużeniu terminu zwrotu podatku musi być doręczone podatnikowi (pełnomocnikowi) przed upływem poprzednio obowiązującego terminu. Przedłużenie musi mieć charakter ciągły. Konsekwencją spóźnionego doręczenia postanowienia przedłużającego termin zwrotu podatku jest to, że ani to postanowienie, ani ewentualne wydane po nim kolejne postanowienia nie przedłużają owego terminu. Organ podatkowy traci uprawnienie do jego przedłużenia. Termin zwrotu VAT ulega tym samym zakończeniu. Nie można przedłużyć terminu, który już upłynął (por. wyrok NSA z dnia 24 stycznia 2023 r., sygn. akt I FSK 58/19).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 29.08.1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.)

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.)

autor: Małgorzata Żujewska
Gazeta Podatkowa nr 15 (1994) z dnia 2023-02-20

Korekta sposobem na błąd w rozliczeniu podatkowym. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl