Za większość zatrudnionych osób płatnicy mają obowiązek opłacania do ZUS składek na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy. Składki na te fundusze opłaca się m.in. za zleceniobiorców. Jednak konieczność ich uiszczania zależy od tego, czy dana osoba jest objęta obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalno-rentowymi oraz od jakiej kwoty ma naliczane do ZUS składki na te ubezpieczenia.
Składki na FP i FS tylko przy obowiązkowych ubezpieczeniach
Obowiązek opłacania składek na Fundusz Pracy (1% podstawy wymiaru) za ubezpieczonych wynika z przepisów ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2024 r. poz. 475 ze zm.). Stosuje się je również do składek na Fundusz Solidarnościowy (1,45% podstawy wymiaru), co wynika z ustawy o Funduszu Solidarnościowym (Dz. U. z 2024 r. poz. 296 ze zm.).
Składki na te fundusze opłaca się za okres trwania obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Ustalając więc, czy zleceniodawca ma obowiązek opłacać za danego zleceniobiorcę składki na FP i FS, należy pamiętać, że są one należne tylko za taką osobę, która z tytułu wykonywanej umowy zlecenia podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalno-rentowym. Oznacza to, że jeżeli z tytułu wykonywania umowy zlecenia zleceniobiorca jest objęty tylko obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym lub – oprócz ubezpieczenia zdrowotnego – jest zgłoszony do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalno-rentowych (ponieważ obowiązkowo podlega im np. ze stosunku pracy), to zleceniodawca nie opłaca za niego składek na FP i FS, nawet jeśli jest spełnione kryterium przychodu.
Ważna wysokość wynagrodzenia
Obowiązek naliczania składek na FP i FS występuje dopiero wtedy, gdy wynagrodzenie zleceniobiorcy stanowiące podstawę wymiaru obowiązkowych składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe (bez stosowania rocznego limitu tej podstawy) w przeliczeniu na okres miesiąca jest równe co najmniej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę. Od lipca do grudnia 2024 r. minimalna płaca wynosi 4.300 zł.
Przeliczenia podstawy wymiaru na okres miesiąca dokonuje się poprzez ustalenie (w miesiącu, w którym praca nie była wykonywana przez cały miesiąc), jaka byłaby podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, gdyby dana osoba pracowała pełny miesiąc. Takie przeliczenie płatnik powinien przeprowadzić, jeżeli zleceniobiorca jest wynagradzany stałą stawką miesięczną oraz wykonywał zlecenie przez część miesiąca, ponieważ: rozpoczął lub zakończył pracę w trakcie miesiąca, pobierał przez część miesiąca świadczenia chorobowe, miał inną nieobecność w pracy powodującą zmniejszenie należnego wynagrodzenia ze zlecenia. Jeśli jednak wynagrodzenie za wykonywanie zlecenia zostało określone w umowie w inny sposób niż w stawce miesięcznej, np. prowizyjnie albo w stawce akordowej czy w stawce godzinowej, wówczas zleceniodawca nie dokonuje tego przeliczenia. O tym, czy składki na FP i FS za zleceniobiorcę są należne za dany miesiąc, decyduje wtedy wysokość faktycznego przychodu stanowiącego dla niego w danym miesiącu podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe. Jeśli przychód ten wyniesie mniej niż kwota minimalnej płacy, to za taki miesiąc przedsiębiorca nie opłaci za zleceniobiorcę składek na FP i FS.
Składek na FP i FS nie opłaca się za osoby, które ukończyły wiek co najmniej 60 lat w przypadku mężczyzn i 55 lat w przypadku kobiet.
Nie każdy zleceniodawca
Dla celów opłacania składek na FP i FS za pracodawcę uważa się jednostkę organizacyjną, chociażby nie posiadała osobowości prawnej, a także osobę fizyczną (np. zleceniodawcę), jeżeli zatrudniają one co najmniej jednego pracownika.
Obowiązku opłacania składek na FP i FS za osoby wykonujące umowę zlecenia (nawet jeśli podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalno-rentowym i są wynagradzane w kwocie co najmniej minimalnej płacy) nie ma przedsiębiorca będący osobą fizyczną, u którego w firmie pracę wykonują wyłącznie sami zleceniobiorcy i nie zatrudnia on ani jednego pracownika. Nie odnosi się to jednak do jednostek organizacyjnych (np. spółek z o.o.), w których na obowiązek opłacania składek na te fundusze nie ma wpływu to, czy zatrudniają co najmniej jednego pracownika czy też nie zatrudniają żadnej osoby w ramach stosunku pracy. Takie podmioty są zobowiązane opłacać za zleceniobiorców składki na FP i FS na ogólnych zasadach.
Praca nie tylko na zleceniu
Zdarza się, że zleceniobiorca posiada kilka tytułów do ubezpieczeń społecznych (np. wykonuje umowę zlecenia i jest zatrudniony na część etatu) i kwoty stanowiące dla niego podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe (bez stosowania rocznego limitu tej podstawy) pochodzą z różnych źródeł. Wówczas obowiązkowe składki na FP i FS opłaca się, gdy łączna kwota stanowiąca podstawę wymiaru składek emerytalno-rentowych wynosi co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę. Podczas ustalania obowiązku opłacania składek na FP i FS powinny więc być brane pod uwagę tylko te tytuły, z których składki emerytalno-rentowe dana osoba ma naliczane obligatoryjnie. Należy wówczas zsumować podstawy ich wymiaru i porównać z kwotą minimalnego wynagrodzenia (przykład).
Taki zleceniobiorca składa wtedy każdemu płatnikowi oświadczenie o innych źródłach przychodu stanowiącego podstawę do naliczenia za niego składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
|
Przykład Pani Anna wykonuje umowę zlecenia w firmie Y i uzyskuje z tego tytułu miesięczny przychód w stałej kwocie 3.800 zł. Jednocześnie pracuje w firmie X na 1/3 etatu i uzyskuje miesięczne wynagrodzenie w kwocie 2.500 zł. Ponieważ pensja ze stosunku pracy jest niższa niż kwota minimalnej płacy (2.500 zł < 4.300 zł), z umowy zlecenia podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalno-rentowym (społecznym). Łączna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne ze stosunku pracy i z umowy zlecenia wynosi 6.300 zł (tj. 2.500 zł + 3.800 zł). Jest zatem wyższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia (6.300 zł > 4.300 zł). Zarówno więc firma X (pracodawca), jak i firma Y (zleceniodawca) powinny opłacać za panią Annę składki na FP i FS. |
autor: Dorota Wyderska
Gazeta Podatkowa nr 78 (2161) z dnia 2024-09-26
