Pracodawca jest obowiązany ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych. Inicjatorem takiego dokształcania może być pracownik lub pracodawca. W razie podnoszenia kwalifikacji zawodowych z woli pracodawcy może być konieczne zawarcie umowy szkoleniowej. Natomiast gdy pracownik podnosi kwalifikacje we własnym zakresie, może mieć przyznane określone świadczenia w porozumieniu zawieranym pomiędzy stronami.
Z inicjatywy lub za zgodą pracodawcy
Przez podnoszenie kwalifikacji zawodowych rozumie się zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą (art. 1031 § 1 K.p.). Wiąże się to z przysługiwaniem określonych uprawnień. Pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe przysługują:
- urlop szkoleniowy,
- zwolnienie z całości lub części dnia pracy, na czas niezbędny, aby punktualnie przybyć na obowiązkowe zajęcia oraz na czas ich trwania.
Te dwa uprawnienia mają charakter obligatoryjny. Oznacza to, że w przypadku, gdy pracodawca kieruje pracownika do podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub wyraża na nie zgodę, pracownikowi urlop szkoleniowy i zwolnienie w celu przybycia i wzięcia udziału w zajęciach przysługuje z mocy prawa.
Za czas urlopu szkoleniowego i zwolnienia z całości lub części dnia pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Urlop szkoleniowy przysługuje w wymiarze:
- 6 dni – dla pracownika przystępującego do egzaminu eksternistycznego,
- 6 dni – dla pracownika przystępującego do egzaminu maturalnego,
- 6 dni – dla pracownika przystępującego do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie lub zawodowego,
- 21 dni w ostatnim roku studiów – na przygotowanie pracy dyplomowej oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu dyplomowego.
Pracodawca może też przyznać pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe dodatkowe świadczenia, w szczególności pokryć opłaty za kształcenie, przejazd, podręczniki i zakwaterowanie (art. 1033 K.p.).
Urlop szkoleniowy
Urlopu szkoleniowego udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. Przy czym z wnioskiem o ten urlop, a także o zwolnienie z części lub całości dnia pracy musi wystąpić pracownik. Za czas korzystania z tych uprawnień pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Przy obliczaniu wynagrodzenia za urlop szkoleniowy/zwolnienie od pracy stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia urlopowego. Jednakże składniki ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy lub urlop szkoleniowy. Tak wynika z § 5 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia… (Dz. U. z 2017 r. poz. 927).
Umowa szkoleniowa
Pracodawca może zawrzeć z pracownikiem podnoszącym kwalifikacje zawodowe z inicjatywy lub za zgodą pracodawcy umowę określającą wzajemne prawa i obowiązki stron (art. 1034 K.p.). Umowa ta zwana jest w praktyce umową szkoleniową (niekiedy też lojalnościową). Sporządza się ją w formie pisemnej, a jej postanowienia nie mogą być dla pracownika mniej korzystne niż przepisy Kodeksu pracy. Oznacza to, że nie można w niej wyłączyć prawa pracownika do świadczenia z tytułu dokształcania, które gwarantują mu przepisy Kodeksu pracy, np. urlopu szkoleniowego.
Przy czym zawarcie tej umowy jest obowiązkowo wymagane, gdy pracodawca zamierza zobowiązać pracownika do pozostania w zatrudnieniu po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Natomiast nie ma takiej konieczności, gdy pracodawca nie przewiduje odpracowania przyznanej pomocy po zakończeniu dokształcania. Należy wskazać, że okres pozostawania w zatrudnieniu po zakończeniu dokształcania nie może być dłuższy niż 3 lata. Obowiązki pracownika wynikające z umowy szkoleniowej mają więc charakter terminowy.
Pracodawca może zawrzeć z pracownikiem podnoszącym kwalifikacje zawodowe umowę niezawierającą warunku pozostawania w zatrudnieniu po zakończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Wówczas taka umowa może określać jedynie rodzaj, wysokość i zasady wypłaty świadczeń dodatkowych. Pomimo braku obowiązku pozostania w zatrudnieniu po zakończeniu dokształcania, udzielone pracownikowi świadczenia mogą podlegać zwrotowi na warunkach określonych w art. 1035 K.p.
Przykładowy wzór umowy o podnoszenie kwalifikacji zawodowych dostępny jest w serwisie
druki.gofin.pl, w dziale Prawo pracy.
Zwrot kosztów kształcenia
Wymienione w umowie szkoleniowej dodatkowe świadczenia w niektórych okolicznościach podlegają obowiązkowi zwrotu. Warunki zwrotu tych świadczeń wynikają z art. 1035 K.p. Regulacja ta przewiduje, że pracownik podnoszący kwalifikacje zawodowe:
1) który bez uzasadnionych przyczyn nie podejmie podnoszenia kwalifikacji zawodowych albo przerwie podnoszenie tych kwalifikacji,
2) z którym pracodawca rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia z jego winy, w trakcie podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub po jego ukończeniu, w terminie określonym w umowie szkoleniowej, nie dłuższym niż 3 lata,
3) który w okresie wskazanym w pkt 2 rozwiąże stosunek pracy za wypowiedzeniem, z wyjątkiem wypowiedzenia umowy o pracę z przyczyn określonych w art. 943 K.p. (mobbing),
4) który w okresie wskazanym w pkt 2 rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 K.p. (z powodu ciężkiego naruszenia obowiązków przez pracodawcę) lub art. 943 K.p. (mobbing), mimo braku przyczyn określonych w tych przepisach
jest zobowiązany do zwrotu kosztów poniesionych przez pracodawcę na ten cel z tytułu dodatkowych świadczeń, w wysokości proporcjonalnej do okresu zatrudnienia po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub okresu zatrudnienia w czasie ich podnoszenia.
W związku z wątpliwościami dotyczącymi zwrotu dofinansowania w przypadku rozwiązania umowy o pracę przed upływem okresu wynikającego z umowy szkoleniowej lub rozwiązania jej w trakcie podnoszenia kwalifikacji zawodowych, stanowisko w tej sprawie zajęło Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej (patrz ramka).
|
Warunki zwrotu kosztów kształcenia „(…) w ocenie MPiPS, przy stosowaniu przepisów art. 1035 Kodeksu pracy zasadne wydaje się przyjęcie założenia, że kwota kosztów dodatkowych świadczeń poniesionych przez pracodawcę w związku z podnoszeniem przez pracownika kwalifikacji zawodowych, zwracana przez pracownika:
Stanowisko Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej udostępnione naszemu Wydawnictwu w dniu 20 kwietnia 2012 r. |
|
UMOWA o podnoszenie Zawarta pomiędzy: a Danielem § 1
§ 2 Pracodawca
§ 3
§ 4 Wszelkie § 5 W sprawach § 6 Umowę sporządzono w dwóch |
|
| 6.09.2021 r. Daniel Kuzicki (data i podpis Pracownika) |
Karol Kumor (podpis Pracodawcy) |
| *) niepotrzebne skreślić | |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1320)
autor: Ewa Madejek
Gazeta Podatkowa nr 65 (1836) z dnia 2021-08-16
Zatrudnianie cudzoziemców. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl
