Identyfikator podatkowy podatnika to jeden z tych elementów rozliczenia PIT, który może przysporzyć sporo kłopotów. Trzeba podać albo NIP, albo PESEL. Wybór nie zawsze jest oczywisty. Urzędnicy nie ukarzą jednak za podanie nieodpowiedniej kombinacji cyfr.
Kłopotliwy numer
W rozliczeniach PIT trzeba operować właściwym identyfikatorem podatkowym. Podatnicy mają bowiem obowiązek podawać go na dokumentach związanych z wykonywaniem zobowiązań podatkowych, a także niepodatkowych należności budżetowych, których poborem zajmują się organy podatkowe i celne. Taki wymóg wynika z art. 11 ust. 1 ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników.
Podatnicy są identyfikowani za pomocą albo NIP, albo numeru PESEL. Kryteria podziału są teoretycznie precyzyjne. Numerem PESEL posługują się osoby objęte rejestrem PESEL, nieprowadzące działalności gospodarczej, niebędące zarejestrowanymi podatnikami VAT, niebędące płatnikami podatków lub składek ZUS. Pozostali używają NIP. Praktyka pokazuje jednak, że wybór właściwego identyfikatora podatkowego nie zawsze jest prosty.
Wątpliwości, co podać w rubryce zeznania przeznaczonej na identyfikator podatkowy, mają byli przedsiębiorcy. Osoby, które w ubiegłym roku prowadziły własne firmy, ale zamknęły je przed złożeniem rozliczenia podatku dochodowego za 2012 r., wpisują NIP. Podaje się bowiem identyfikator podatkowy właściwy dla okresu wykonywania działalności gospodarczej. Bez znaczenia jest fakt, że w dniu sporządzania zeznania firma już nie istnieje. To samo dotyczy przedsiębiorców, którzy przez cały lub część ubiegłego roku mieli zawieszoną działalność gospodarczą – w zeznaniu za 2012 r. wpisują NIP.
Problem z wyborem identyfikatora podatkowego mogą mieć również podatnicy, którzy opłacają ryczałt od przychodów z tzw. prywatnego najmu. Osoby w ten sposób zarobkujące nie są traktowane jako wykonujące działalność gospodarczą, nie muszą więc posiadać NIP. W zeznaniach podają swój numer PESEL. Należy jednak zastrzec, że dotyczy to osób, które nie prowadzą działalności gospodarczej, nie są zarejestrowanymi podatnikami VAT, nie należą do płatników podatków lub płatników składek ZUS.
Błąd w numerze
Kar za posłużenie się niewłaściwym identyfikatorem podatkowym raczej nie należy się obawiać. Teoretycznie osoba identyfikowana za pomocą NIP naraża się na grzywnę, gdy wpisze zamiast niego numer PESEL. Niepodanie przez podatnika numeru identyfikacji podatkowej lub podanie numeru nieprawdziwego jest bowiem wykroczeniem skarbowym. W praktyce znikome jest ryzyko pociągnięcia do odpowiedzialności karnej skarbowej za wpisanie w zeznaniu numeru PESEL, a nie NIP.
Podkreślał to wielokrotnie resort finansów przy okazji rozliczeń za 2011 r. Urzędnicy powinni traktować takie uchybienia w kategorii pomyłki, a nie wykroczenia skarbowego. Intencją organów podatkowych nie jest karanie, lecz dbałość o jakość danych oraz prawidłową identyfikację podatników.
Obowiązek płatnika
Nie tylko podatnicy stają przed dylematem: NIP czy PESEL. Płatnicy również mają obowiązek podania odpowiedniego identyfikatora podatkowego podatników (np. pracowników) w PIT-11 (informacji o dochodach i pobranych zaliczkach na podatek dochodowy) oraz PIT-40 (rocznym obliczeniu podatku). W tym celu mogą zażądać od podatników, aby wskazali, jakim identyfikatorem podatkowym się posługują. Forma przekazania takiej informacji jest dowolna. Podatnik może np. złożyć pisemne oświadczenie.
Płatnikowi nie wolno jednak badać statusu ewidencyjnego podatnika. Może zażądać podania identyfikatora podatkowego, ale nie ma prawa domagać się wskazania źródła posługiwania się nim. Podatnik nie musi ujawniać, czy prowadzi firmę, zawiesił działalność gospodarczą, zatrudnia nianię w oparciu o umowę uaktywniającą itp. Płatnicy nie dysponują także skutecznymi narzędziami pozwalającymi na weryfikację, czy podatnik podał właściwy i aktualny identyfikator podatkowy. To wszystko sprawia, że nie mają pewności, czy prawidłowo wypełniają PIT-11 lub PIT-40. Zasada jest taka: jeżeli podatnik nie zawiadomi płatnika o tym, że posługuje się NIP, to w dokumentach związanych z poborem podatku płatnik wpisuje numer PESEL jako jego identyfikator podatkowy.
Identyfikator podatkowy osoby fizycznej
numer PESEL
osoba spełniająca łącznie następujące kryteria:
- jest objęta rejestrem PESEL
- nie prowadzi działalności gospodarczej
- nie jest zarejestrowanym podatnikiem VAT
- nie jest płatnikiem podatków
- nie jest płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne
NIP
- osoba prowadząca działalność gospodarczą podlegająca wpisowi do CEIDG
- osoba niebędąca przedsiębiorcą (niepodlegająca wpisowi do CEIDG), ale prowadząca działalność gospodarczą
- osoba niebędąca przedsiębiorcą (niepodlegająca wpisowi do CEIDG), ale zarejestrowana jako podatnik VAT lub podlegająca zarejestrowaniu jako podatnik VAT
- osoba nieprowadząca działalności gospodarczej nieobjęta rejestrem PESEL
- osoba nieprowadząca działalności gospodarczej będąca płatnikiem podatków
- osoba nieprowadząca działalności gospodarczej będąca płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 13.10.1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (Dz. U. z 2012 r. poz. 1314)
autor: Małgorzata Żujewska
Gazeta Podatkowa nr 4 (941) z dnia 2013-01-14
Jak bronić swoich praw w sporze z fiskusem? Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl
W urzędach za mili raczej nie są. Ale jak muszą to wyjaśnią. Jeśli masz zaprzyjaźnionego księgowego to on też Ci wszystko powie.
Jeszcze niedawno , po pobycie w szpitalu , lekarz odmówił mi wystawienia zwolnienia bez podania MOJEGO NIP, mimo, że już w U S nie obowiązywały, a ja jestem osobą fizyczną. Czy w szpitalach mają prawo żądać ten numer, skoro podałam już numer płatnika?
Ja mam również problem przy wyborze NIP czy PESEL. Problem ten wynika, że przez część poprzedniego roku byłem przedsiębiorcą (na ryczałcie) ale również pracowałem na umowę zlecenie. Teraz chciałbym rozliczyć pracę na umowę zlecenie na PIT-37 i nie wiem czy wpisać na deklaracji podatkowej NIP czy PESEL. Dodam, że działalność zakończyłem w poprzednim roku. Proszę o pomoc
Ryczałt osobno z NIP-em na PIT-28 (chyba, musisz dopytać w urzędzie)
Zlecenie osobno z PESEL-em na PIT-37
Masz rację odnośnie z PIT-28 i tak też uczyniłem rozliczając go w styczniu. Tylko rozliczając PIT-37 ze względu na umowę zlecenie nie jestem pewien czy powinienem składać jako osoba fizyczna. Bo w gruncie rzeczy byłem przedsiębiorcą tylko, że na ryczałcie. Tak więc nadal nie jestem pewien odnośnie nr PESEL na moim PIT-37
jesli pracuje a nie posiadam numeru NIP to coś mi zrobią z tym. slyszalam ze juz nie trzeba sie nim poslugiwac i nie zakladalam go to dobrze czy nie?
Od 2013 roku NIP potrzebują firmy i osoby prowadzące działalność gospodarczą. Jeżeli jesteś osobą fizyczną, wystarczy Ci numer PESEL i nikt nie będzie krzyczał ;]
Nie Ty jesteś płatnikiem składek, ale w Twoim imieniu płatnikiem jest Twój urząd w pracy więc Ty się rozliczasz na numer PESEL.
Ja to rozumiem tak:
Osoba fizyczna, która płaci składki ZUS (społeczne i zdrowotną) powinna wpisać nr NIP tak jak jest to ujęte w tekście:
„osoba nieprowadząca działalności gospodarczej będąca płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne”.
Natomiast osoba fizyczna, która nie płaci składek ZUS na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne powinna wpisać nr PESEL.
Dlaczego pani w Urzędzie Skarbowym kazała mi skreślić nr NIP na PIT-37 i wpisać PESEL skoro jestem osobą fizyczną i płacę składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne?
Płatnik to „instytucja”, która za ciebie odprowadza składki. Ty staniesz się płatnikiem, jak zatrudnisz nianię albo pomoc domową i będziesz za nią odprowadzać składki do ZUS. Jeśli nie prowadzisz działalności i nie odprowadzasz składek za zatrudnionych przez siebie pracowników, nie potrzebujesz NIP-u.
Jeżeli jesteś osobą fizyczną to wpisujesz PESEL
Jeśli nie mamy pewności co do tego jak wypełnić pit, najlepiej pobrać sobie odpowiedni program lub po prostu zapytać pracownika Urzędu Skarbowego, który musi nam udzielić takich informacji
Program można ściągnąć poprzez baner na naszym blogu.
Pozdrawiamy.