Odliczeniem, z którego można skorzystać w zeznaniu rocznym i które może obniżyć zobowiązanie wobec fiskusa, jest darowizna. Ponieważ jednak – tak jak pozostałe ulgi i odliczenia – jest to przywilej podatkowy, skorzystanie z niego zostało obwarowane spełnieniem szeregu warunków. Nie o każdą darowiznę przekazaną w roku, za który składane jest zeznanie, i nie zawsze w pełnej przekazanej obdarowanemu wysokości można obniżyć dochód podlegający opodatkowaniu.
Warunek 1: przeznaczenie
» cele
Ustawodawca ściśle zdefiniował cele, na jakie musi zostać przekazana darowizna, aby było możliwe odliczenie jej od dochodu. Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 9 ustawy o pdof są to cele:
a) określone w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2014 r. poz. 1118), czyli m.in. pomoc społeczna, działalność charytatywna, ochrona i promocja zdrowia, działania na rzecz osób niepełnosprawnych, nauka, edukacja, oświata i wychowanie, kultura, sztuka, upowszechnianie kultury fizycznej,
b) kultu religijnego,
c) krwiodawstwa realizowanego przez honorowych dawców krwi, zgodnie z art. 6 ustawy o publicznej służbie krwi (Dz. U. z 2014 r. poz. 332), w wysokości ekwiwalentu pieniężnego za pobraną krew określonego przepisami wydanymi na podstawie art. 11 ust. 2 tej ustawy.
» organizacje
Podatnik może odliczyć od dochodu darowizny na cele wymienione w lit. a), o ile przekaże je na rzecz krajowych organizacji, które cele te realizują i prowadzą działalność pożytku publicznego w sferze działań publicznych określonych w przywołanej ustawie o działalności pożytku publicznego (…). Jednak nie tylko darowizny na rzecz krajowych organizacji mogą obniżyć podstawę opodatkowania. Aby z tego obniżenia skorzystać, podatnik może je również przekazać równoważnym organizacjom wskazanym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących w innym niż Polska państwie członkowskim UE lub państwie należącym do EOG. Tu jednak ustawodawca nie wymaga już posiadania przez te organizacje statusu organizacji pożytku publicznego.
Organizacjami, na rzecz których przekazanie darowizny daje możliwość odliczenia od dochodu, są m.in. organizacje pozarządowe (tj. niebędące jednostkami sektora finansów publicznych, w rozumieniu przepisów o finansach publicznych, i niedziałające w celu osiągnięcia zysku, osoby prawne lub jednostki nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w tym fundacje i stowarzyszenia), kościelne osoby prawne oraz stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego (przykład 1).
Więcej informacji na temat ulg i odliczeń w zeznaniach za 2014 r. można znaleźć w serwisie www.pit.gofin.pl.
Warunek 2: wysokość odliczenia
» 6% dochodu
Odliczeniu od dochodu w zeznaniach rocznych podlegają zarówno darowizny limitowane, jak i nielimitowane.
Te pierwsze nazywane są „zwykłymi”. Są to darowizny na wszystkie wskazane powyżej cele, o wartość których podatnicy mają prawo pomniejszyć w zeznaniu rocznym swój dochód, jednak łącznie do kwoty nie wyższej niż 6% jego wysokości (przykład 2).
Dla celów podatkowych jako darowizna traktowana jest krew oddana bezpłatnie przez honorowego dawcę krwi. Podatnik, który oddał honorowo krew, ma prawo z tego tytułu odliczyć od dochodu w ramach limitu 6% kwoty wynikającej z przemnożenia ilości oddanej krwi przez ekwiwalent pieniężny. Ekwiwalent ten wynosi 130 zł za 1 litr (niezależnie od rodzaju oddanej krwi lub jej składników).
» bez limitu
Żaden limit nie obowiązuje natomiast w odniesieniu do odliczania tzw. darowizn kościelnych. Nie są to jednak wszelkie darowizny przekazane na rzecz kościelnych osób prawnych, a jedynie te przeznaczone na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą. Należy od nich odróżnić darowizny przekazywane kościołom różnych wyznań na cele kultu religijnego, których odliczenie jest limitowane do wysokości 6% dochodu (przykład 3). Wysokość odliczenia z tytułu darowizny na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą ogranicza jedynie wysokość podstawy opodatkowania – odliczenie to nie może bowiem jej przekroczyć.
Warunek 3: darowizna nie mogła być kosztem
Zasadniczo u przedsiębiorców będących osobami fizycznymi ustawodawca w art. 23 ust. 1 pkt 11 ustawy o pdof wyłączył możliwość zaliczania do kosztów podatkowych w prowadzonej przez nich działalności gospodarczej wartości darowizn i ofiar wszelkiego rodzaju. Od tej reguły istnieje jednak jeden wyjątek: w tym samym przepisie ustawodawca przewidział go dla określonych darowizn żywnościowych. Tego typu darowizna podlega zaliczeniu w ciężar kosztów dopiero, gdy zostanie przekazana ściśle określonym podmiotom. Ustawodawca postanowił bowiem, że koszty podatkowe można obciążać jedynie kosztami wytworzenia lub ceną nabycia produktów spożywczych, przekazanych na rzecz organizacji pożytku publicznego, z przeznaczeniem wyłącznie na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te organizacje. Jednocześnie jednak ustawodawca, o ile spełnione są ustawowe warunki, dał podatnikowi możliwość dokonania wyboru pomiędzy zaliczeniem takiej darowizny do kosztów podatkowych i odliczeniem jej od dochodu do wysokości nieprzekraczającej 6% dochodu. Jeżeli przedmiotem darowizny są towary opodatkowane podatkiem VAT, za kwotę darowizny uważa się wartość towaru wraz z tym podatkiem, w części przekraczającej kwotę podatku naliczonego, którą podatnik ma prawo odliczyć zgodnie z przepisami o VAT z tytułu dokonania tej darowizny.
Nie można jednak tej samej darowizny żywnościowej jednocześnie zaliczyć do kosztów i odliczyć od dochodu. Ustawa o pdof wskazuje bowiem wprost, że podatnik nie ma prawa odliczyć przekazanej darowizny od dochodu w sytuacji, gdy jej wartość zaliczył do kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 11 ustawy o pdof (art. 26 ust. 6f ustawy). Stąd, jeśli zaliczył ją do kosztów, a następnie doszedł do wniosku, że woli ją odliczyć od dochodu w zeznaniu rocznym, powinien o jej wartość skorygować koszty prowadzonej działalności gospodarczej.
Warunek 4: odpowiednie udokumentowanie
» darowizny z limitem i bez
Darowizny odliczane w ramach limitu 6% dochodu podatnik ma obowiązek udokumentować dowodem wpłaty na rachunek bankowy obdarowanego lub jego rachunek w banku, inny niż rachunek płatniczy (przykład 4). Natomiast w przypadku darowizny innej niż pieniężna lub darowizna krwi – dowodem uprawniającym do zastosowania omawianego odliczenia jest dokument, z którego wynikają dane identyfikujące darczyńcę oraz wartość darowizny, a także oświadczenie obdarowanego o jej przyjęciu. Ponadto darczyńca korzystający z ulgi zobowiązany jest do wykazania w załączniku do zeznania PIT/O, oprócz kwoty przekazanej darowizny oraz kwoty dokonanego odliczenia, również danych pozwalających na identyfikację obdarowanego, a w szczególności jego nazwy i adresu. W przypadku darowizn przekazywanych organizacji zagranicznej podatnik musi posiadać oświadczenie, iż na dzień przekazania darowizny była ona równoważną organizacją do tych, o których mowa w art. 3 ust. 2 i ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego, realizującą cele społecznie użyteczne i prowadzącą działalność pożytku publicznego.
Z kolei jeżeli chodzi o darowizny na działalność charytatywno-opiekuńczą prowadzoną przez kościelne osoby prawne, właściwym dokumentem jest dowód wpłaty na rachunek bankowy, a w przypadku darowizny innej niż pieniężna – dokument, z którego wynikają dane identyfikujące darczyńcę oraz wartość tej darowizny, a także oświadczenie obdarowanego o jej przyjęciu. Ponadto w ciągu 2 lat od przekazania darowizny darczyńca powinien od obdarowanego otrzymać sprawozdanie o jej przeznaczeniu na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą.
» honorowi krwiodawcy na szczególnych zasadach
Szczególne zasady mają zastosowanie do darowizn, które są przekazywane na cele krwiodawstwa przez honorowych dawców krwi. Ustawodawca wymaga, aby były one udokumentowane zaświadczeniem wystawionym przez jednostkę organizacyjną realizującą zadania w zakresie pobierania krwi, z którego będzie wynikać ilość bezpłatnie oddanej krwi. W dokumencie tym nie uwzględnia się wartości krwi, za którą dawca otrzymał ekwiwalent pieniężny. Zaświadczenie stanowi dowód, na podstawie którego darczyńca sam określa wysokość przysługującego odliczenia.
|
Przykład 1 Pani Edyta w 2014 r. przekazała trzy darowizny: pierwszą w wysokości 6.100 zł na rzecz schroniska dla zwierząt z przeznaczeniem na wybudowanie nowych boksów, drugą w wysokości 1.400 zł dla publicznego żłobka znajdującego się w sąsiedztwie jej domu na wykonanie nowego ogrodzenia wokół placu zabaw, natomiast trzecią w wysokości 500 zł w ramach zbiórki sąsiedzkiej na zakup wózka inwalidzkiego dla niepełnosprawnego sąsiada. Żłobek jest jednostką budżetową należącą do sektora finansów publicznych. Natomiast darowizna dla sąsiada była darowizną bezpośrednio dla osoby prywatnej. Z tego względu te dwie darowizny nie podlegają odliczeniu od dochodu, gdyż nie spełniają kryteriów określonych w art. 26 ust. 1 pkt 9 lit. a) ustawy o pdof.
Pan Antoni w 2014 r. przekazał darowiznę w wysokości 3.000 zł na rzecz fundacji zajmującej się popularyzowaniem kultury łemkowskiej oraz 1.200 zł na rzecz hospicjum. Ponieważ w 2014 r. pan Antoni osiągnął dochód w kwocie 64.520 zł, to pomimo że kwota przekazanych przez niego w tym samym roku darowizn spełniających kryterium celu wyniosła łącznie 4.200 zł, będzie on mógł odliczyć je od dochodu jedynie w wysokości ustawowego limitu, który w tym przypadku wynosi 3.871,20 zł (tj. 64.520 zł × 6%).
Dwóch podatników w 2014 r. przekazało darowizny pieniężne na rzecz kościoła katolickiego. Pan Mateusz przekazał kwotę 25.000 zł na rzecz parafii w miejscu swojego zamieszkania z przeznaczeniem na zorganizowanie noclegowni dla bezdomnych. Z kolei pani Nina przekazała kwotę 15.000 zł na rzecz tej samej parafii z przeznaczeniem na remont dzwonów kościelnych. Były to jedyne darowizny dokonane przez podatników w tym roku podatkowym. W tej sytuacji pan Mateusz ma prawo odliczyć w zeznaniu za 2014 r. całą przekazaną darowiznę, pod warunkiem, że jej wysokość nie przekroczy podstawy opodatkowania. Natomiast wysokość odliczenia dokonanego w zeznaniu przez panią Ninę nie może przekroczyć 6% dochodu uzyskanego przez nią w tym roku podatkowym.
Pan Teodor przekazał w 2014 r. darowiznę w kwocie 1.000 zł na rzecz fundacji zajmującej się propagowaniem turystyki rowerowej w regionie jego zamieszkania. Na dowód dokonania darowizny posiada dokument KP, gdyż przekazał ją w gotówce, wpłacając bezpośrednio do kasy fundacji. Ponieważ darowizna nie została przekazana na rachunek bankowy obdarowanego, ani też jego rachunek w banku, inny niż rachunek płatniczy, pan Teodor nie może odliczyć jej od dochodu w ramach ustawowego limitu w zeznaniu za 2014 r. |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.)
autor: Agata Cieśla
Gazeta Podatkowa nr 22 (1167) z dnia 2015-03-16
GOFIN poleca praktyczny serwis internetowy www.KalkulatoryPodatkowe.pl
