Podatnik ma prawo zażądać od fiskusa zwrotu nadwyżki podatku naliczonego nad należnym występującej w VAT w danym okresie rozliczeniowym. Pieniądze nie muszą jednak trafić na jego konto. Może je wykorzystać do uregulowania zobowiązań podatkowych lub zaproponować jako zabezpieczenie spłaty kredytu.

Kwota dla podatnika

Podatnik, u którego w danym okresie rozliczeniowym wystąpi nadwyżka podatku naliczonego nad należnym, ma prawo wystąpić o jej zwrot na swój rachunek prowadzony przez bank lub SKOK. Zwrot dokonywany jest na podstawie deklaracji podatnika – zasadniczo w ciągu 60 dni od dnia jej złożenia. W formularzu trzeba zaznaczyć odpowiednie rubryki, np. w VAT-7(14), chcąc otrzymać pieniądze w podstawowym terminie, wypełnia się poz. 51 (kwota do zwrotu na rachunek bankowy wskazany przez podatnika) oraz poz. 53 (kwota do zwrotu w terminie 60 dni).

Urzędnicy zanim przeleją pieniądze, sprawdzają poprawność przedłożonego im rozliczenia. Powinni liczyć się z tym przede wszystkim przedsiębiorcy występujący o zwrot pierwszy raz, deklarujący duże sumy do przelania na rachunek bankowy, wykazujący nagle nadwyżki znacznie wyższe od dotychczasowych, a także u których wcześniej prowadzone kontrole wykazywały poważne uchybienia. Zasadność zwrotu VAT najczęściej badana jest w ramach czynności sprawdzających podejmowanych przez pracowników urzędu skarbowego. Niewykluczone są jednak inne tryby weryfikacji. Urząd skarbowy może przeprowadzić kontrolę lub postępowanie podatkowe, a urząd kontroli skarbowej – postępowanie kontrolne.

Urzędnikom przysługuje jednocześnie prawo przedłużenia terminu zwrotu VAT, jeżeli potrzebują więcej czasu na analizę dokumentacji i zebranie niezbędnych informacji. Przekazanie pieniędzy może zostać wstrzymane do czasu zakończenia postępowania wyjaśniającego. Podatnicy – zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa Finansów – powinni jednak mieć szybciej na kontach tę część zwrotu, której zasadność nie budzi wątpliwości. Urzędy skarbowe w całym kraju dostały polecenie, aby nie przetrzymywały całej kwoty, jeżeli weryfikacja dotyczy tylko jej ułamka.

Kompensata danin

Podatnicy, niezależnie od wspomnianej rekomendacji resortu finansów, mają prawo wcześniej dysponować nadwyżką podatku naliczonego nad należnym zadeklarowaną do zwrotu na konto. Mogą ją wykorzystać do rozliczenia się z fiskusem. Zwrot VAT podlega z urzędu zaliczeniu na poczet zaległości podatkowych wraz z odsetkami za zwłokę, odsetek od zaliczek, określonych w decyzji wydanej na podstawie art. 53a Ordynacji podatkowej, oraz bieżących zobowiązań podatkowych. Jeżeli natomiast podatnik nie ma takich obciążeń, może złożyć wniosek o przeznaczenie całej lub części należnej mu kwoty na przyszłe podatki.

Przeksięgowanie nadwyżki podatku naliczonego nad należnym na poczet zaległości podatkowych następuje z dniem złożenia deklaracji. Nie ma znaczenia, czy urzędnicy zweryfikują poprawność wyliczeń i jak długo będą trwały czynności wyjaśniające – o ile oczywiście potwierdzą one zasadność zwrotu.

Rozwiązanie to można stosować w przypadku danin rozliczanych w różnych organach podatkowych. Do niedawna przedstawiciele fiskusa zgadzali się wyłącznie na zaliczanie zwrotu VAT na podatki stanowiące dochód budżetu państwa, np. podatek dochodowy, ewentualnie na daniny zasilające budżety gmin, ale pobierane przez urzędy skarbowe, np. podatek od spadków i darowizn. Takie praktyki zostały skrytykowane przez sądy administracyjne. Sądy nie znalazły podstaw, aby uzależniać możliwość dokonania kompensaty od właściwości rzeczowej organów podatkowych. Urzędnicy zmieniają więc swoje stanowisko. Zwroty VAT powinny być bez większych problemów zaliczane na daniny rozliczane przez inne organy podatkowe niż urząd skarbowy – organ celny (por. interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 24 grudnia 2013 r., nr IBPP4/443-478/13/LG), czy wójta, burmistrza lub prezydenta miasta (por. interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 24 grudnia 2013 r., nr IBPP4/443-476/13/BP).

Warunkiem dokonania „międzyurzędowej” kompensaty jest złożenie, wraz z deklaracją VAT wykazującą podatek do zwrotu, wniosku o dokonanie stosownego zaliczenia. Należy w nim wskazać zobowiązanie, które ma być w ten sposób uregulowane, oraz właściwy dla niego organ podatkowy.

Kredyt pod podatek

Innym sposobem wykorzystania zwrotu VAT jest przeznaczenie go na zabezpieczenie spłaty kredytu zaciągniętego w banku lub SKOK-u. Podatnik ma prawo wystąpić o przelanie przysługującej mu kwoty nie na swoje konto, lecz rachunek placówki kredytowej. Podstawą dokonania takiego transferu środków jest złożenie w urzędzie skarbowym specjalnego upoważnienia. Musi być ono sporządzone na piśmie, nieodwołalne i potwierdzone przez bank lub SKOK. Upoważnienie trzeba przedłożyć w urzędzie skarbowym w terminie do złożenia deklaracji wykazującej zwrot VAT.

Złożenie takiej dyspozycji nie wyklucza weryfikacji rozliczenia. Praktyczne zastosowanie opisanego sposobu zabezpieczenia spłaty kredytu sprowadza się więc do przypadków, w których w zasadzie nie ma ryzyka zakwestionowania zadeklarowanej przez podatnika kwoty do zwrotu. Banki raczej nie zgodzą się na zabezpieczenie kredytu wyłącznie w ten sposób, wiedząc, że wątpliwości i nieścisłości w rozliczeniu nie tylko wydłużają postępowanie wyjaśniające, ale stawiają pod znakiem zapytania przekazanie pieniędzy.

Na korzyść tego rozwiązania przemawiają jednak inne czynniki. Przekazanie pieniędzy na zabezpieczenie spłaty kredytu ma pierwszeństwo przed zaliczeniem zwrotu na poczet zaległych i bieżących podatków ujawnionych po złożeniu deklaracji. Transfer środków dla banku lub SKOK-u ma pierwszeństwo także przed realizacją w postępowaniu egzekucyjnym zajęcia wierzytelności z tytułu zwrotu VAT, otrzymanego przez urząd skarbowy po dniu złożenia deklaracji.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 29.08.1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.)

autor: Małgorzata Żujewska

Gazeta Podatkowa nr 38 (1079) z dnia 2014-05-12

Wynagrodzenia w 2014 r. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl