Zatrudnienie pracownicze najczęściej realizowane jest w ramach umowy o pracę. Przepisy prawa pracy wymagają, aby została ona zawarta w formie pisemnej. Niedotrzymanie tego wymogu nie pociąga jednak za sobą nieważności umowy. Nie oznacza to, że pracodawca zaniedbujący obowiązek jej podpisania nie ponosi żadnych sankcji z tego tytułu. Kodeks pracy określa konsekwencje takiego uchybienia, ponadto planowane jest zaostrzenie przepisów w tym zakresie.

Podstawowe ustalenia w umowie o pracę

Zewnętrznym wyrazem podjęcia zatrudnienia w ramach stosunku pracy jest na ogół umowa o pracę. Zawierające ją strony ustalają podstawowe warunki zatrudnienia, określając w treści umowy co najmniej:

• rodzaj pracy i miejsce jej wykonywania,
• wynagrodzenie za pracę ze wskazaniem jego składników,
• wymiar czasu pracy oraz termin jej rozpoczęcia.

Jeżeli zatrudniany pracownik ma świadczyć pracę w ramach niepełnego etatu, obligatoryjnym elementem umowy jest ponadto zapis ustalający tzw. limit godzin pracy, którego przekroczenie daje pracownikowi niepełnoetatowemu prawo do dodatku jak za nadgodziny.

Umowa o pracę powinna być zawarta na piśmie (art. 29 § 2 K.p.). Przepisy Kodeksu pracy, jednoznacznie wymagając zachowania tej formy, nie zastrzegają jej jednak pod rygorem nieważności. Oznacza to, że ustna umowa o pracę również jest obowiązująca. Akceptowana na gruncie prawa pracy jest nawet umowa zawarta w formie dorozumianej, tj. poprzez określone zachowanie pracodawcy i pracownika, z których wyraźnie wynika zamiar nawiązania przez strony stosunku pracy. Te dwie ostatnie formy, ustna i dorozumiana, są jednak ryzykowne pod względem dowodowym. Ewentualne spory na tle ustaleń dokonanych na podstawie takiej umowy są bowiem trudne do udowodnienia, zarówno dla pracodawcy, jak i pracownika.

Pisemne potwierdzenie w zastępstwie umowy

Dokonanie ustaleń w formie ustnej czy dorozumianej nie pozostawia żadnych śladów na piśmie. Z tego względu ustawodawca nałożył na pracodawcę obowiązek pisemnego potwierdzenia pracownikowi dokonanych już ustaleń co do stron umowy, jej rodzaju oraz warunków. Wykonanie tego obowiązku powinno nastąpić najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy przez pracownika. W art. 29 § 2 K.p. nie sprecyzowano przy tym, czy doręczenie informacji powinno nastąpić na początku dnia roboczego, czy też pracodawca może to uczynić w trakcie całego dnia.

Zatrudniający powinien pamiętać, że zaniechanie zawarcia umowy na piśmie albo zaniedbanie pisemnego potwierdzenia jej warunków jest wykroczeniem przeciwko prawom pracownika. Grozi za to kara grzywny od 1.000 zł do 30.000 zł (art. 281 pkt 2 K.p.). Trzeba też zasygnalizować, że ewentualne argumenty pracodawcy, wskazujące, iż zawarcie pisemnej umowy o pracę lub chociażby potwierdzenie na piśmie jej warunków może nastąpić w ciągu całego dnia roboczego (nawet pod koniec tego dnia), już niedługo mogą okazać się nieskuteczne.

Wykonywanie obowiązków tylko z umową

Kodeks pracy wprowadza obowiązek co najmniej pisemnego potwierdzenia pracownikowi ustaleń co do stron umowy o pracę, jej warunków oraz rodzaju. Powinno to nastąpić w dniu podjęcia pracy przez pracownika. Takie ogólne określenie terminu na wykonanie tego obowiązku powoduje w praktyce, iż niektórzy pracodawcy nie zawierają z nowo przyjętym pracownikiem umowy o pracę ani nie potwierdzają na piśmie jej warunków. W razie ewentualnej kontroli inspekcji pracy tłumaczą oni, iż pracownik jest dopiero pierwszy dzień w pracy, a podpisanie umowy zaplanowano np. pod koniec dniówki roboczej. W takich sytuacjach inspektorom bardzo trudno jest udowodnić nielegalne zatrudnienie pracownika. W związku z tym do prac sejmowych został skierowany poselski projekt nowelizacji Kodeksu pracy. Zakłada on zmianę treści art. 29 § 2 K.p. poprzez wprowadzenie zapisu, iż pisemne potwierdzenie warunków umowy musi być przedstawione pracownikowi przed rozpoczęciem przez niego pracy (a nie w dniu, w którym podjął pracę). W założeniu ma to ograniczyć przypadki odwlekania w czasie podpisania umowy o pracę lub wręcz stałego zatrudniania pracowników bez tej umowy czy bez potwierdzenia jej ustnie ustalonych warunków.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.)

autor: Agata Barczewska

Gazeta Podatkowa nr 22 (1063) z dnia 2014-03-17

GOFIN poleca praktyczny serwis internetowy www.KodeksPracy.pl

Jeden komentarz

1. 

   domel 17 marca 2014 12:28

   Bardzo dobry artykuł, tylko problem polega na tym iż nasi pracodawcy nie chcą dawać umowy o pracę tylko umowy śmieciowe :(.

   Odpowiedz