Przepisy dotyczące wiążących informacji stawkowych zostały zawarte w art. 42a-42i ustawy o VAT. Pakietem SLIM VAT 3 wprowadzono od 1 lipca 2023 r. szereg zmian dotyczących WIS. Zmiany te objęły m.in. procedury wydawania lub zmiany WIS. 

Zasady wydawania WIS

WIS jest decyzją wydawaną na potrzeby opodatkowania VAT dostawy towarów, importu towarów, WNT albo świadczenia usług, która zawiera:

1) opis towaru albo usługi będących przedmiotem WIS,

2) klasyfikację towaru według działu, pozycji, podpozycji lub kodu Nomenklatury scalonej (CN) albo według działu, grupy, klasy, kategorii, podkategorii lub pozycji PKWiU albo według sekcji, działu, grupy lub klasy PKOB albo usługi według działu, grupy, klasy, kategorii, podkategorii lub pozycji PKWiU, niezbędną do:

a) określenia stawki VAT właściwej dla towaru albo usługi,

b) stosowania przepisów ustawy oraz przepisów wykonawczych wydanych na jej podstawie – w przypadku, o którym mowa w art. 42b ust. 4 ustawy o VAT,

3) stawkę VAT właściwą dla towaru albo usługi, z wyjątkiem przypadku, o którym mowa w art. 42b ust. 4. ustawy o VAT (art. 42a ust. 1 pkt 3 został dodany od 1 lipca 2023 r.).

Tak więc w ramach pakietu SLIM VAT 3 zróżnicowano obowiązkowe elementy WIS w zależności od celu, dla jakiego złożono wniosek o jej wydanie. Zatem WIS nie będzie zawierała stawki VAT w przypadku, gdy zostanie wydana na potrzeby stosowania przepisów innych niż dotyczące określenia stawki VAT.

Ponadto, jak wynika z obecnego brzmienia art. 42b ust. 1 ustawy o VAT, WIS wydawana jest na wniosek:

1) podatnika posiadającego NIP,

2) podmiotu innego niż wymieniony w pkt 1, dokonującego lub zamierzającego dokonywać czynności, o których mowa w art. 42a ustawy,

3) zamawiającego w rozumieniu ustawy Prawo zamówień publicznych – w zakresie mającym wpływ na sposób obliczenia ceny w związku z udzielanym zamówieniem publicznym,

4) podmiotu publicznego w rozumieniu ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym – w zakresie mającym wpływ na sposób obliczenia wynagrodzenia w związku z zawieraną umową o partnerstwie publiczno-prywatnym,

5) zamawiającego w rozumieniu ustawy o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi – w zakresie mającym wpływ na sposób obliczenia wynagrodzenia koncesjonariusza wraz z ewentualną płatnością od zamawiającego w związku z zawieraną umową koncesji na roboty budowlane lub usługi.

Od 1 lipca 2023 r. rozszerzono zatem katalog podmiotów uprawnionych do złożenia wniosku o wydanie WIS o podmioty wymienione powyżej w pkt 4 i 5.

Brak opłaty za WIS

Wniosek o wydanie WIS do końca czerwca 2023 r. podlegał opłacie w wysokości 40 zł. Podmiot składający wniosek o wydanie WIS zobowiązany był dołączyć do niego potwierdzenie wpłaty tej opłaty. Od 1 lipca 2023 r. zniesiono tę opłatę. W związku z tym obecnie wniosek o wydanie WIS nie zawiera już informacji dotyczącej opłaty należnej od wniosku.

Dodatkowe dokumenty niezbędne do klasyfikacji towaru

Jak wynika z art. 42b ust. 7 ustawy o VAT, do wniosku o wydanie WIS można dołączyć dokumenty odnoszące się do towaru albo usługi, w szczególności fotografie, plany, schematy, katalogi, atesty, instrukcje, informacje od producenta lub inne dostępne dokumenty umożliwiające organowi wydającemu WIS dokonanie właściwej klasyfikacji towaru albo usługi.

SLIM VAT 3 wprowadził zmiany w zakresie dostarczania przez podatnika dodatkowych dokumentów. Na wezwanie organu wydającego WIS wnioskodawca obowiązany jest do dostarczenia, w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, dokumentów odnoszących się do towaru albo usługi, w przypadku gdy będzie to niezbędne do dokonania właściwej klasyfikacji towaru albo usługi albo towarów lub usług, które razem składają się na jedną czynność podlegającą opodatkowaniu. W przypadku niedostarczenia dokumentów w tym terminie organ wydający WIS wyda postanowienie o pozostawieniu wniosku o wydanie WIS bez rozpatrzenia, na które będzie służyło zażalenie (dodany od 1 lipca 2023 r. ust. 7a w art. 42b ustawy o VAT).

Ponadto na wezwanie organu wydającego WIS wnioskodawca jest obowiązany do dostarczenia, w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, próbki towaru, w przypadku gdy jest to niezbędne dla dokonania prawidłowej klasyfikacji towaru. W przypadku niedostarczenia tej próbki w terminie określonym w wezwaniu organ wydający WIS wydaje postanowienie o pozostawieniu wniosku o wydanie WIS bez rozpatrzenia (dodany od 1 lipca 2023 r. ust. 8 w art. 42b).

Opłaty za badania

W przypadku gdy organ wydający WIS podejmie decyzję o konieczności przeprowadzenia dodatkowych badań czy analiz (gdy rozpatrzenie wniosku o wydanie WIS wymaga ich przeprowadzenia), wówczas wzywa wnioskodawcę do uiszczenia zaliczki na pokrycie opłaty za takie badania czy analizy. W przypadku nieuiszczenia zaliczki w terminie określonym w wezwaniu organ wydający WIS wydaje postanowienie o pozostawieniu wniosku o wydanie WIS bez rozpatrzenia.

W stanie prawnym obowiązującym do końca czerwca 2023 r. podmiotom składającym wniosek o wydanie WIS nie przysługiwało prawo do wniesienia zażalenia na postanowienie o pozostawieniu wniosku o wydanie WIS bez rozpatrzenia w sytuacji nieuiszczenia zaliczki na pokrycie opłaty za dodatkowe badania czy analizy. Od 1 lipca 2023 r. wprowadzono prawo do wniesienia zażalenia na to postanowienie. Dodatkowo od 1 lipca 2023 r. zmianie uległ także termin wniesienia zaliczki – termin na uiszczenie zaliczki jest określany w wezwaniu i nie będzie krótszy niż 7 dni (w wezwaniu zatem organ ma możliwość określić dłuższy termin).

Moc wiążąca oraz termin ważności WIS

Zmiany wprowadzone pakietem SLIM VAT 3 doprecyzowały także przepisy określające moc wiążącą WIS. W wyniku dokonanej zmiany (nowy art. 42c ust. 1 ustawy o VAT) WIS oprócz organów podatkowych wiąże także podmioty, dla których została wydana, wskazane w art. 42b ust. 1 pkt 1 i 2 (tj. podatnika posiadającego NIP i podmiot inny niż podatnik posiadający NIP, dokonujący lub zamierzający dokonywać dostawy towarów, importu towarów, WNT albo świadczenia usług). W uzasadnieniu do projektu ustawy nowelizującej podkreślono, że tylko te podmioty wykorzystują WIS bezpośrednio do celów opodatkowania VAT. Pozostałe grupy wnioskodawców, a więc podmioty wskazane w art. 42b ust. 1 pkt 3-5 ustawy o VAT (np. zamawiający w rozumieniu ustawy Prawo zamówień publicznych), wykorzystują WIS do celów innych niż opodatkowanie VAT prowadzonej przez nie działalności. MF uzasadniało, że WIS wiąże organy podatkowe i podatników, dla których została wydana, i w odniesieniu do konkretnego towaru albo usługi, których dotyczy. Oznacza to, że organ podatkowy nie będzie miał możliwości kwestionowania np. wysokości stawki VAT stosowanej przez podatnika w oparciu o uzyskaną WIS, oczywiście, w przypadku gdy sprzedawany towar będzie odpowiadał opisowi zawartemu w WIS. Również podatnik nie ma możliwości zastosowania stawki podatku VAT innej niż wynikająca z otrzymanej WIS.

Do końca czerwca 2023 r. WIS wiązała po dniu, w którym została doręczona. Natomiast od 1 lipca 2023 r. WIS wiąże organy podatkowe i powyższe podmioty w okresie ważności WIS. Ponadto obecnie przepisy określają, co należy rozumieć pod pojęciem okresu ważności WIS (zmieniony art. 42ha). Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami WIS jest wydawana na okres 5 lat (czyli tak, jak było) i jest ważna od dnia następującego po jej doręczeniu. WIS traci natomiast ważność przed upływem powyższego okresu, z dniem:

1) następującym po dniu doręczenia decyzji o zmianie WIS albo decyzji o uchyleniu WIS, albo

2) wygaśnięcia (na podstawie art. 42h ust. 1 ustawy o VAT)

– w zależności od tego, które ze zdarzeń nastąpiło wcześniej.

Wygaśnięcie WIS

Ze starego brzmienia art. 42h ust. 1 ustawy o VAT wynikało, że WIS wygasała z mocy prawa w przypadku zmiany przepisów prawa podatkowego w zakresie podatku odnoszących się do towaru albo usługi będących jej przedmiotem, w wyniku której WIS stawała się niezgodna z tymi przepisami. Wygaśnięcie WIS następowało z dniem wejścia w życie przepisów, w wyniku których WIS stała się z nimi niezgodna.

Od 1 lipca 2023 r. doprecyzowano, w jakich przypadkach niezgodności WIS z przepisami prawa podatkowego nastąpi jej wygaśnięcie. Tak więc obecnie WIS wygasa z mocy prawa w przypadku zmiany przepisów prawa podatkowego w zakresie podatku odnoszących się do towaru albo usługi, będących przedmiotem WIS, w wyniku której wskazana w WIS:

1) klasyfikacja towaru według działu, pozycji, podpozycji lub kodu Nomenklatury scalonej (CN) albo według działu, grupy, klasy, kategorii, podkategorii lub pozycji PKWiU, albo według sekcji, działu, grupy lub klasy PKOB albo klasyfikacja usługi według działu, grupy, klasy, kategorii, podkategorii lub pozycji PKWiU lub

2) stawka podatku właściwa dla towaru albo usługi, lub

3) podstawa prawna wskazanej w WIS stawki podatku

– stała się niezgodna z tymi przepisami, przy czym wygaśnięcie WIS następuje (tak jak dotychczas) z dniem wejścia w życie przepisów, z którymi WIS stała się niezgodna.

Zmiana lub uchylenie WIS

Od 1 lipca 2023 r. zwiększono kompetencje Dyrektora KIS w zakresie wszczęcia postępowania w celu zmiany ostatecznej WIS i przyznano mu kompetencje do uchylenia ostatecznej WIS.

Jak wynikało ze starego brzmienia art. 42h ust. 3 ustawy o VAT, Dyrektor KIS z urzędu zmieniał wydaną WIS, w przypadku gdy nie była ona zgodna z przepisami prawa w wyniku:

1) przyjęcia zmiany w Nomenklaturze scalonej (CN),

2) przyjęcia przez KE środków w celu określenia klasyfikacji taryfowej towarów,

3) utraty zgodności z interpretacją Nomenklatury scalonej (CN) wynikającą z:

a) not wyjaśniających, o których mowa w art. 9 ust. 1 lit. a) tiret drugie rozporządzenia Rady (EWG) nr 2658/87,

b) wyroku TSUE,

c) decyzji klasyfikacyjnych, opinii klasyfikacyjnych lub zmian not wyjaśniających do Nomenklatury Zharmonizowanego Systemu Oznaczania i Kodowania Towarów, przyjętej przez organizację ustanowioną na podstawie Konwencji o utworzeniu Rady Współpracy Celnej, sporządzonej w Brukseli dnia 15 grudnia 1950 r. (Dz. U. z 1978 r. poz. 43),

4) błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego.

Od 1 lipca 2023 r. rozszerzono przesłanki zmiany WIS o:

• istnienie w dniu jej wydania przesłanek odmowy wszczęcia postępowania w sprawie wydania WIS, odmowy wydania WIS albo umorzenia postępowania,
• wystąpienie przesłanek, o których mowa w art. 240 § 1 oraz art. 247 § 1 Ordynacji podatkowej (np. gdy decyzja wydana została w wyniku przestępstwa).

Ponadto, zgodnie z dodanym od 1 lipca 2023 r. ust. 3a do art. 42h, obecnie Dyrektor KIS wszczyna z urzędu postępowanie w sprawie zmiany albo uchylenia ostatecznej WIS w przypadku wystąpienia albo uzasadnionego przypuszczenia wystąpienia przesłanek powodujących jej nieprawidłowość, w szczególności w ww. przypadkach. Po przeprowadzeniu tego postępowania Dyrektor KIS:

1) uchyla WIS i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy albo umarza postępowanie albo

2) zmienia WIS i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy, albo

3) umarza postępowanie, jeżeli w jego wyniku sprawa zostałaby rozstrzygnięta jak w WIS albo jeżeli postępowanie stało się bezprzedmiotowe.

Szef KAS może zaś wystąpić do Dyrektora KIS z żądaniem wszczęcia z urzędu postępowania w sprawie zmiany albo uchylenia ostatecznej WIS w przypadku wystąpienia albo uzasadnionego przypuszczenia wystąpienia przesłanek powodujących jej nieprawidłowość. Dyrektor KIS po otrzymaniu takiego żądania musi niezwłocznie wszcząć postępowanie w sprawie zmiany albo uchylenia ostatecznej WIS.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2023 r. poz. 1570 ze zm.)

autor: Aleksandra Węgielska
Gazeta Podatkowa nr 71 (2050) z dnia 2023-09-04

Przeciwdziałanie zatorom płatniczym w praktyce. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl