Wynagrodzenie ze stosunku pracy jest chronione przed nadmiernym uszczupleniem ze strony organów egzekucyjnych. Jednym z instrumentów ochrony wynagrodzenia za pracę jest kwota wolna od potrąceń. Jej wysokość określa Kodeks pracy, jednak w okresie epidemii kwota wolna, pod określonymi warunkami, może ulec podwyższeniu.
Kwota wolna na poziomie ustawowym
Wynagrodzenie za pracę podlega szczególnej ochronie przed potrąceniami. Pracodawca przy ich dokonywaniu nie może przekroczyć maksymalnej granicy potrąceń określonej w art. 87 K.p. Musi też, z wyjątkiem potrąceń należności alimentacyjnych, stosować kwotę wolną od potrąceń. Zgodnie z art. 871 K.p. odpowiada ona wysokości:
- minimalnego wynagrodzenia za pracę przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniach składkowo-podatkowych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności niealimentacyjnych,
- 75% ww. wynagrodzenia – przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi,
- 90% ww. wynagrodzenia – przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w art. 108 K.p.
W przypadku tzw. potrąceń dobrowolnych, określonych w art. 91 K.p., kwota wolna odpowiada wysokości:
- minimalnego wynagrodzenia za pracę, o którym mowa powyżej – przy potrącaniu należności na rzecz pracodawcy,
- 80% tej kwoty – przy potrącaniu innych należności.
Kwoty wolne od potrąceń pracowników zatrudnionych na część etatu podlegają zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru niepełnego etatu (art. 871 § 2 K.p.).
Wskazane kwoty wolne od potrąceń zasadniczo nie mogą być modyfikowane przez strony umowy o pracę. Jednak w ostatnim okresie przepisy wprowadzone w związku z epidemią umożliwiły, pod określonymi warunkami, podwyższenie kwoty wolnej.
Mniejsze potrącenia w czasie epidemii
W celu przeciwdziałania ekonomicznym skutkom epidemii wprowadzane są przepisy antykryzysowe w ramach tarcz antykryzysowych. Jedną z nich jest ustawa o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz. U. z 2020 r. poz. 875), tzw. tarcza 3.0. Zasadniczo weszła ona w życie z dniem 16 maja 2020 r., w tym art. 52 tej ustawy, wprowadzający istotne zmiany w zakresie ustalania kwoty wolnej od potrąceń. Na podstawie tego przepisu kwota wolna ulega podwyższeniu o 25%, jeżeli:
- pracownikowi, którego dotyczy zajęcie, obniżono wynagrodzenie w związku z podjętymi przez pracodawcę działaniami służącymi zapobieganiu zarażeniem wirusem SARS-CoV-2 (np. w związku z wprowadzeniem przestoju ekonomicznego czy obniżeniem wymiaru czasu pracy) oraz
- pracownik ma na utrzymaniu nieosiągającego dochodu członka rodziny (kwota wolna ulega zwiększeniu o 25% na każdego takiego członka rodziny).
Przez członka rodziny rozumie się małżonka albo rodzica wspólnego dziecka oraz dziecko w wieku do 25. roku życia, a także dziecko, które ukończyło 25. rok życia legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności, jeżeli w związku z tą niepełnosprawnością przysługuje świadczenie pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy, albo zasiłek dla opiekuna (przyznane/przyznany na podstawie przepisów wskazanych w art. 52 tarczy 3.0).
Przez dziecko, o którym mowa, rozumie się dziecko własne pracownika, dziecko współmałżonka, a także dziecko rodzica wspólnego dziecka. Do członków rodziny nie zalicza się natomiast dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego, dziecka pozostającego w związku małżeńskim, a także pełnoletniego dziecka posiadającego własne dziecko.
Przepis art. 52 tarczy 3.0 nie określa metody zwiększenia kwoty wolnej od potrąceń, jednak, moim zdaniem, podwyższeniu powinno podlegać wynagrodzenie minimalne (lub określony procent tego wynagrodzenia) po odliczeniach podatkowo-składkowych i ewentualnie wpłat do PPK (przykład). Należy zasygnalizować, że można się spotkać także z inną koncepcją, zgodnie z którą podwyższeniu o 25% powinno podlegać wynagrodzenie minimalne brutto i dopiero od tak ustalonej kwoty należy dokonać odliczeń podatkowo-składkowych (i ewentualnie wpłat do PPK).
W celu realizacji art. 52 tarczy 3.0 pracodawca powinien poinformować pracowników, których wynagrodzenie za pracę zostało zajęte, o nowych zasadach ustalania kwoty wolnej od potrąceń oraz wezwać do złożenia oświadczenia uzasadniającego jej podwyższenie (w przypadku, gdy dany pracownik spełnia wymogi określone w art. 52 tarczy 3.0).
|
Przykład Pracownik zatrudniony na pełny etat, niebędący uczestnikiem PPK, ma zajęte wynagrodzenie za pracę na poczet należności niealimentacyjnych. W jego zakładzie pracy, w związku z epidemią koronawirusa, wprowadzono przestój ekonomiczny na podstawie art. 15g specustawy w sprawie COVID-19 oraz obniżono wynagrodzenia o 20% (z 5.200 zł do 4.160 zł). Pracownik ma żonę, która straciła pracę z powodu epidemii. Przy założeniu, że pracownikowi przysługują podstawowe koszty uzyskania przychodów oraz złożył PIT-2, w okresie przestoju kwota wolna od potrąceń w jego przypadku wynosi 2.400,78 zł, tj.:
Kwota wynagrodzenia do wypłaty wynosi 3.020,59 zł (4.160 zł – 570,34 zł – 323,07 zł – 246 zł), potrącenie, mimo podwyższenia kwoty wolnej, jest więc jeszcze możliwe. W przypadku zastosowania drugiej metody podwyższania kwoty wolnej wyniosłaby ona 2.379,02 zł, tj.:
|
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2019 r. poz. 1040 ze zm.)
autor: Agata Barczewska
Gazeta Podatkowa nr 43 (1709) z dnia 2020-05-28
GOFIN poleca praktyczny serwis internetowy www.ZasilekChorobowy.pl
