Urzędy skarbowe weryfikują formalną i rachunkową poprawność zeznań podatkowych głównie w trybie czynności sprawdzających. Mogą wezwać podatnika do okazania dokumentów stanowiących podstawę skorzystania z ulg podatkowych, złożenia wyjaśnień czy dokonania korekty rozliczenia. Niekiedy za zignorowanie wezwania grozi kara pieniężna.

Zakres czynności

Czynności sprawdzające są dominującą formą weryfikacji złożonych przez podatników rocznych rozliczeń podatku dochodowego od osób fizycznych. To procedura mniej sformalizowana niż kontrola podatkowa. Urząd skarbowy, podejmując czynności sprawdzające, nie doręcza upoważnienia do przeprowadzenia takich działań i nie wydaje postanowienia o ich wszczęciu. Nie dotyczą ich ograniczenia czasowe (poza terminem przedawnienia podatku).

Czynności sprawdzające umożliwiają zbadanie rozliczenia podatku dochodowego pod kątem poprawności formalnej i rachunkowej, a także przeprowadzenie wstępnej oceny zgodności danych zawartych w zeznaniu podatkowym z rzeczywistością. Jeżeli urząd skarbowy ma zastrzeżenia co do poprawności złożonego zeznania podatkowego, może wezwać podatnika do udzielenia w wyznaczonym terminie niezbędnych wyjaśnień. Wskazuje przy tym przyczyny podania w wątpliwość rzetelności danych zawartych w rozliczeniu. Osoby korzystające z ulg podatkowych mogą być wezwane do przedstawienia dokumentów, których obowiązek posiadania w określonym czasie wynika z przepisów prawa, a potwierdzających zasadność dokonanych odliczeń i wysokość poniesionych wydatków. Trzeba okazać oryginały dokumentów lub złożyć ich fotokopie.

Realizacja wezwania nie musi oznaczać dla podatnika wizyty w urzędzie skarbowym. Urząd skarbowy może zażądać dokonania danej czynności na piśmie lub przekazania dokumentu w formie elektronicznej. Umożliwia to art. 155 § 1 Ordynacji podatkowej. Wykonanie wezwania powinno być możliwie najprostsze i jak najbardziej dogodne dla wzywanej osoby. Urząd skarbowy ma obowiązek dołożyć starań, aby zadośćuczynienie wezwaniu nie było uciążliwe. Obliguje go do tego art. 155 § 1a Ordynacji podatkowej. Wezwanie ma zazwyczaj formę pisemną. W sprawach uzasadnionych ważnym interesem adresata lub gdy wymaga tego stan prawny, wezwanie można otrzymać telefonicznie lub drogą e-mailową.

Korekta rozliczenia

Błędy ujawnione w wyniku czynności sprawdzających w zeznaniu podatkowym lub załącznikach do niego mogą być od razu poprawione.

Korekty dokonuje najczęściej podatnik na wezwanie urzędu skarbowego. Zeznanie korygujące można złożyć w formie papierowej lub elektronicznej. Właściwy formularz należy oznaczyć jako korekta i wypełnić poprawnymi danymi (zastępując błędne wartości lub dane właściwymi). Zeznanie korygujące przekazuje się do urzędu skarbowego wraz z wymaganymi załącznikami. Trzeba je dołączyć niezależnie od tego, czy zostały w nich wprowadzone zmiany w stosunku do poprzedniej wersji czy nie. Załączniki stanowią bowiem integralną część rozliczenia i tylko z nimi zeznanie podatkowe jest kompletne.

W ograniczonym zakresie urząd skarbowy ma prawo dokonać samodzielnej korekty rozliczenia złożonego przez podatnika. Wolno mu wyeliminować błędy rachunkowe, inne oczywiste omyłki oraz nieprawidłowości wynikające ze sporządzenia zeznania podatkowego niezgodnie z wymogami formalnymi w przypadku, gdy w wyniku naniesionych poprawek lub uzupełnień zmiana wysokości zobowiązania podatkowego, nadpłaty czy straty nie przekracza 5.000 zł. Podatnik otrzymuje uwierzytelnioną kopię skorygowanego w tym trybie zeznania podatkowego. Dostaje ją wraz z informacją o związanej z korektą zmianie wysokości zobowiązania podatkowego, nadpłaty czy straty albo informacją o braku takich zmian, oraz o prawie wniesienia sprzeciwu. Złożenie sprzeciwu anuluje urzędową korektę. Zasady dokonania urzędowej korekty stosuje się do rozliczeń złożonych w formie papierowej oraz przekazanych za pomocą środków komunikacji elektronicznej.

Konsekwencją sporządzenia w wyniku czynności sprawdzających korekty rozliczenia może być obowiązek zapłaty podatku. Odsetki za zwłokę od ujawnionej w tym trybie zaległości podatkowej trzeba naliczyć według stawki podstawowej. Standardowo uiszcza się je za okres od dnia następującego po upływie terminu płatności podatku do dnia zapłaty (włącznie). Zmniejszenie obciążeń odsetkowych następuje jednak w przypadku zapłaty zaległości podatkowej związanej z popełnionymi błędami rachunkowymi lub oczywistymi omyłkami, jeżeli nie zostały one ujawnione przez urząd skarbowy w ciągu 2 lat od dnia złożenia zeznania podatkowego. Odsetki za zwłokę nie są wówczas naliczane za okres od dnia następnego po upływie 2 lat od dnia złożenia rozliczenia. Stanowi tak art. 54 § 1 pkt 7a Ordynacji podatkowej.

Kara finansowa

Urzędy skarbowe mogą w trakcie czynności sprawdzających nakładać karę porządkową. W 2023 r. może ona wynieść do 3.300 zł.

Karę porządkową wolno nałożyć wyłącznie za czyny określone w art. 262 Ordynacji podatkowej. Może być wymierzona np. za bezzasadną odmowę złożenia wyjaśnień czy nieprzedstawienie w wyznaczonym terminie dokumentów, których obowiązek posiadania wynika z przepisów prawa. Urząd skarbowy, wymierzając karę porządkową, powinien wyjaśnić istnienie przesłanek uprawniających jej zastosowanie, a także ustalić stopień zawinienia karanego i ewentualne skutki uchylania się przez niego od nałożonego obowiązku.

Kara porządkowa nakładana jest w formie postanowienia. Ukarany może wnieść zażalenie na postanowienie lub wniosek o uchylenie kary porządkowej. Zażalenie wnosi się w przypadku kwestionowania zasadności wymierzenia sankcji, np. gdy wezwany do stawienia się w urzędzie skarbowym nie został uprzedzony o prawnych skutkach nieprzybycia. Wniosek o uchylenie kary porządkowej może natomiast złożyć osoba, która miała uzasadnione powody, aby nie stawić się na wezwanie lub nie wykonać innej czynności, np. uległa wypadkowi komunikacyjnemu. Zażalenie lub wniosek należy wnieść w ciągu 7 dni od dnia doręczenia postanowienia o nałożeniu kary porządkowej. Zażalenie rozpatruje organ wyższego stopnia. Wniosek o uchylenie kary porządkowej rozstrzyga organ podatkowy, który ją nałożył. Na postanowienie o odmowie uchylenia sankcji przysługuje zażalenie. Po wyczerpaniu trybu zażaleniowego – zarówno w przypadku postanowienia o nałożeniu kary porządkowej, jak i postanowienia o odmowie jej uchylenia – można wnieść skargę do sądu administracyjnego. Nieuiszczona, a wymagalna kara porządkowa (wynikająca z ostatecznego postanowienia) może być ściągnięta w trybie egzekucji administracyjnej.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 29.08.1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.)

autor: Małgorzata Żujewska
Gazeta Podatkowa nr 37 (2016) z dnia 2023-05-08

Korekta sposobem na błąd w rozliczeniu podatkowym. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl