Ustawodawca, dając ubezpieczonym możliwość skorzystania z zasiłku chorobowego, jednocześnie ograniczył okres, za jaki świadczenie to przysługuje. W trakcie trwającej pandemii spora liczba ubezpieczonych odbywa(-ła) obowiązkową kwarantannę, za okres której ma prawo do stosownego świadczenia. Choć z reguły przyczyna objęcia obowiązkową kwarantanną nie ma związku z ewentualną poprzednią niezdolnością do pracy, nie zawsze istnieje możliwość otworzenia nowego okresu zasiłkowego.
Nie tylko z tytułu choroby
Zasiłek chorobowy z założenia przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Tak wynika z art. 6 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej ustawą zasiłkową.
Ustawodawca w art. 6 ust. 2 ustawy zasiłkowej jednocześnie zastrzegł, iż na równi z niezdolnością do pracy z powodu choroby, dającą uprawnienia do zasiłku chorobowego, traktuje się niemożność wykonywania pracy:
- w wyniku decyzji wydanej przez właściwy organ albo uprawniony podmiot na podstawie przepisów o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi,
- wskutek poddania się obowiązkowi kwarantanny, o której mowa w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi,
- z powodu przebywania w:
- stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu leczenia uzależnienia alkoholowego,
- szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne w celu leczenia uzależnienia od środków odurzających lub substancji psychotropowych,
- wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów.
Po okresie wyczekiwania
W każdym z wymienionych przypadków ubezpieczony nabywa jednak prawo do zasiłku chorobowego dopiero po upływie tzw. okresu wyczekiwania, wynoszącego odpowiednio:
- 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, ustalanego na zasadach określonych w art. 4 ust. 2 ustawy zasiłkowej – gdy podlega temu ubezpieczeniu obowiązkowo lub
- 90 dni wskazanego nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – jeżeli jest ubezpieczony dobrowolnie,
chyba że zachodzą okoliczności uprawniające do tego świadczenia od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego, określone w art. 4 ust. 3 ustawy zasiłkowej.
Najpierw wynagrodzenie chorobowe
Pracownik za pierwsze w danym roku kalendarzowym 33 dni lub – gdy ukończył 50 lat – 14 dni niezdolności do pracy wskutek:
- choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
- wypadku w drodze do pracy lub z pracy,
- poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów,
za sprawą art. 92 Kodeksu pracy (Dz. U. z 2019 r. poz. 1040 ze zm.), zachowuje prawo odpowiednio do co najmniej 80% lub 100% wynagrodzenia. To tzw. wynagrodzenie chorobowe:
- oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego,
- wypłaca się za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy,
- nie przysługuje w przypadkach, w których pracownik nie ma prawa do zasiłku chorobowego.
Przez okres zasiłkowy
Zasiłek chorobowy przysługuje:
- za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy,
- przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby lub niemożności wykonywania pracy z przyczyn określonych w art. 6 ust. 2 ustawy zasiłkowej, nie dłużej jednak niż przez:
- 182 dni lub
- 270 dni – gdy niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży.
Do tego tzw. okresu zasiłkowego wlicza się:
- wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy, jak również okresy niemożności wykonywania pracy z przyczyn określonych w art. 6 ust. 2 ustawy zasiłkowej, a także
- okresy poprzedniej niezdolności do pracy, spowodowanej tą samą chorobą, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni.
Nie podlega uwzględnieniu jedynie okres niezdolności do pracy traktowany na równi z tą niezdolnością, przypadający na okres wyczekiwania bez prawa do zasiłku.
Kwestie te reguluje art. 8, art. 9 i art. 11 ust. 4 ustawy zasiłkowej.
Ustalanie okresu zasiłkowego
Jeśli zatem w związku z COVID-19 ubezpieczony jest niezdolny do pracy z powodu choroby albo podlega obowiązkowej kwarantannie, przy ustalaniu okresu zasiłkowego, tak jak w każdym innym przypadku, istotne jest to, czy wcześniej korzystał ze świadczeń chorobowych, a jeżeli tak, to czy między niezdolnościami do pracy wystąpiła przerwa i ewentualnie ile dni ona wynosiła.
Brak przerwy w niezdolności do pracy skutkuje bezwzględnym zliczeniem poszczególnych jej okresów do jednego okresu zasiłkowego. To, że wcześniej ubezpieczony był np. niezdolny do pracy w wyniku wypadku w drodze do pracy, a obecnie (bez dnia przerwy) odbywa obowiązkową kwarantannę (np. jako osoba wspólnie zamieszkująca z osobą, która przekroczyła granicę RP), nie ma tu znaczenia (patrz grafika).
Kwestia związku obecnej niezdolności do pracy z poprzednią musi być badana w przypadku, gdy między tymi niezdolnościami do pracy wystąpiła przerwa nieprzekraczająca 60 dni. W razie wątpliwości płatnik składek może wystąpić do ZUS z wnioskiem o ustalenie okresu zasiłkowego, korzystając np. z opracowanego przez organ rentowy formularza ZAS-64 – Wniosek płatnika składek o ustalenie okresu zasiłkowego.
Taka sama procedura obowiązuje, gdy np. po okresie obowiązkowej kwarantanny ubezpieczony będzie niezdolny do pracy z powodu choroby albo pobytu w szpitalu.
* np. z powodu choroby lub pobytu w szpitalu |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2020 r. poz. 870)
autor: Bożena Dziuba
Gazeta Podatkowa nr 51 (1717) z dnia 2020-06-25
