Przychody w firmie osoby fizycznej – poza sprzedażą towarów i usług – generuje szereg innych zdarzeń gospodarczych. Wśród nich jednymi z najczęściej spotykanych są transakcje odpłatnego zbycia środków trwałych – zazwyczaj w drodze sprzedaży. Na sposób opodatkowania takiej transakcji wpływa wiele okoliczności.
Warunki generowania przychodu
Przychód z odpłatnego zbycia składników firmowego majątku trwałego powstaje najczęściej w wyniku sprzedaży aktualnie funkcjonujących i wykorzystywanych w firmie środków trwałych. Ponadto może on także powstać przy sprzedaży składników, które kiedyś stanowiły środki trwałe, a następnie zostały z działalności wycofane. Sprzedaż takiego składnika skutkuje powstaniem przychodu w przypadku, gdy w momencie zbycia nie minęło jeszcze 6 lat liczonych między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składnik ten został wycofany z działalności i dniem jego odpłatnego zbycia. Mowa o tym w art. 10 ust. 2 pkt 3 ustawy o pdof oraz art. 12 ust. 1 pkt 7 lit. f) ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym (…).
Firmowy przychód z opisanych operacji powstaje w dniu wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi (albo częściowego jej wykonania), nie później niż w dniu wystawienia faktury albo uregulowania należności (art. 14 ust. 1c ustawy o pdof). Natomiast w przypadku sprzedaży nieruchomości niemieszkalnych dniem powstania przychodu jest dzień zawarcia umowy sprzedaży w formie aktu notarialnego, czyli dzień, w którym następuje przeniesienie własności takiej nieruchomości.
Podstawa opodatkowania
W przypadku osób fizycznych rozliczających się w działalności gospodarczej według skali podatkowej i podatkiem liniowym opodatkowaniu podlega dochód uzyskany ze sprzedaży środka trwałego. Dochodem lub stratą z odpłatnego zbycia omawianych składników majątku jest różnica między przychodem z ich odpłatnego zbycia a wartością początkową wykazaną w ewidencji środków trwałych, powiększona o sumę dokonanych od tych środków odpisów amortyzacyjnych (art. 24 ust. 2 ustawy o pdof). Koszt uzyskania przychodu przy ustalaniu dochodu z takiej transakcji stanowi różnica między wartością początkową składnika majątku a sumą dokonanych odpisów amortyzacyjnych (art. 23 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy o pdof). W sumie tej ujmuje się zarówno odpisy będące kosztami podatkowymi, jak i wyłączone z tej kategorii.
Natomiast przedsiębiorcy opłacający ryczałt ewidencjonowany opodatkowują 10% stawką ryczałtu przychód z odpłatnego zbycia praw majątkowych i nieruchomości określonych w art. 12 ust. 10 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym (…). Zbywając odpłatnie ruchome składniki majątku stanowiące środki trwałe, uzyskany w ten sposób przychód powinni opodatkować 3% stawką ryczałtu.
Nieruchomości mieszkalne na specjalnych zasadach
Ustawa o pdof przewiduje kilka wyjątków od omówionych wcześniej reguł. Z kategorii przychodów firmowych wyłącza ona wprost przychody przedsiębiorcy z odpłatnego zbycia wykorzystywanego w działalności gospodarczej:
- budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku,
- lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu,
- gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z budynkiem lub lokalem,
- spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziału w takim prawie (art. 14 ust. 2c ustawy o pdof).
Odpłatne zbycie, w tym sprzedaż, wymienionych w przywołanym przepisie nieruchomości i praw majątkowych nie powoduje również powstania omawianego przychodu w sytuacji, gdy te nieruchomości i prawa stanowiły środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne w firmie. Efekt tego ustawowego wyłączenia ich sprzedaży z firmowych przychodów jest taki, że gdy sprzedawany budynek lub lokal mieszkalny stanowiący środek trwały w momencie sprzedaży nie został w 100% zamortyzowany, to niezamortyzowana część jego wartości początkowej nie obciąża firmowych kosztów podatkowych. Jeżeli bowiem kwota uzyskana z takiej transakcji nie stanowi przychodów z działalności gospodarczej, to konsekwentnie kosztu w postaci niezamortyzowanej części wartości początkowej budynku lub lokalu mieszkalnego nie można przypisać do firmowych przychodów.
Nie oznacza to jednak, że sprzedaż omawianych nieruchomości i praw pozostaje całkowicie neutralna na gruncie podatku dochodowego. Ich odpłatne zbycie może stanowić źródło przychodów, jeżeli nie następuje w wykonywaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło ich nabycie lub wybudowanie (art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c ustawy o pdof).
|
Przykład Przedsiębiorca, opodatkowujący firmowe dochody według skali podatkowej, w lutym 2021 r. kupił na potrzeby tej działalności samochód osobowy, którego wartość początkowa wyniosła 168.000 zł. Samochód ten przyjął do środków trwałych (dla uproszczenia pominięto kwestię podatku VAT). Samochód ten sprzedał w czerwcu 2023 r., osiągając na gruncie pdof przychód w kwocie 94.100 zł. Do dnia sprzedaży dokonał 28 miesięcznych odpisów amortyzacyjnych. Ich wartość będąca kosztem podatkowym to 70.003,36 zł, a niestanowiąca kosztu na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 4 ustawy o pdof – 8.396,64 zł. Ustalenie wyniku na sprzedaży:
|
||||||||||||||||||||||||||||||
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.)
Ustawa z dnia 20.11.1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym… (Dz. U. z 2022 r. poz. 2540 ze zm.)
autor: Agata Cieśla
Gazeta Podatkowa nr 60 (2039) z dnia 2023-07-27
