Gdy pracownik jest niezdolny do pracy, to pracodawca ocenia, czy spełnia on kryteria do nabycia prawa do wynagrodzenia chorobowego, a pracodawca będący płatnikiem zasiłku dodatkowo sprawdza jego uprawnienia do zasiłku chorobowego. Po dokonaniu tych ustaleń pracodawca przechodzi do kolejnego etapu, którym jest obliczenie wysokości świadczenia. Przy czym proces tych ustaleń i obliczeń musi przebiegać w miarę sprawnie, a więc tak, aby w zakreślonym przez ustawodawcę terminie nastąpiła wypłata należności.

Prawo do świadczeń chorobowych

Jeśli pracownik staje się niezdolny do pracy i dokumentuje tę okoliczność odpowiednim zaświadczeniem lekarskim, to pracodawca w pierwszej kolejności powinien ustalić, czy zachowuje on prawo do wynagrodzenia chorobowego. Jest to świadczenie należne pracownikowi za pierwsze w roku kalendarzowym dni niezdolności do pracy trwającej łącznie do 33 dni w ciągu takiego roku, a w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia – trwającej łącznie do 14 dni w takim okresie. Za wskazaną liczbę dni, zależną od wieku, pracownik zachowuje prawo do 80% wynagrodzenia, chyba że obowiązujące u danego pracodawcy przepisy prawa pracy przewidują wyższe wynagrodzenie z tego tytułu.

Wynagrodzenie chorobowe:

• oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego i wypłaca za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy,
• nie przysługuje w przypadkach, w których pracownik nie ma prawa do zasiłku chorobowego,
• finansowane jest ze środków własnych pracodawcy.

Kwestie te szczegółowo reguluje art. 92 Kodeksu pracy (Dz. U. z 2019 r. poz. 1040 ze zm.).

Pracownik nabywa prawo do zasiłku chorobowego (a tym samym i wynagrodzenia chorobowego) po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. Do tego tzw. okresu wyczekiwania wlicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego. Jest to bardzo istotna kwestia, przede wszystkim w przypadku nowo zatrudnionych pracowników. Równie ważna jest regulacja wskazana w art. 4 ust. 3 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej ustawą zasiłkową. Przepis ten dopuszcza bowiem możliwość nabycia prawa do świadczeń chorobowych od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego (patrz ramka).

Oceniając zatem prawo pracownika do wynagrodzenia chorobowego, pracodawca powinien zbadać, czy pracownik:

• legitymuje się 30-dniowym okresem wyczekiwania albo
• ma prawo do tego wynagrodzenia od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego oraz
• w danym roku kalendarzowym korzystał już z wynagrodzenia chorobowego, np. wypłacanego przez innego pracodawcę, jeśli tak, to przez jaką ilość dni.

Obliczanie wysokości świadczeń

Po ustaleniu, że pracownik ma prawo do wynagrodzenia chorobowego i/lub zasiłku chorobowego, odpowiednio pracodawca lub płatnik zasiłku musi obliczyć wysokość tego świadczenia, a więc w pierwszej kolejności podstawę jego wymiaru.

Podstawę wymiaru świadczeń chorobowych dla pracownika stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Taka sytuacja nie dotyczy jednak pracowników nowo zatrudnionych.

Ponadto omawianą podstawę wymiaru ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia uzyskanego u płatnika składek w okresie nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, w trakcie którego powstała niezdolność do pracy, a zatem jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem:

• 12-miesięcznego okresu poprzedzającego powstanie niezdolności do pracy, podstawę wymiaru chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia,
• pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego, podstawę wymiaru chorobowego stanowi wynagrodzenie ustalone na zasadach przewidzianych w art. 37 ust. 2 ustawy zasiłkowej, które ubezpieczony będący pracownikiem osiągnąłby, gdyby pracował pełny miesiąc kalendarzowy.

Jako pełny kalendarzowy miesiąc zatrudnienia traktuje się miesiąc, w którym pracownik został zatrudniony od pierwszego roboczego dnia miesiąca. Do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się wynagrodzenie za taki miesiąc. Przy czym, jeżeli umowa o pracę została zawarta w trakcie miesiąca, a niezdolność do pracy powstała w miesiącu następnym, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie pracownika za miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, tj. za pełny kalendarzowy miesiąc zatrudnienia, po uzupełnieniu według określonych przez ustawodawcę zasad (przykłady).

Termin wypłaty chorobowego

Płatnicy składek uprawnieni do wypłaty zasiłków zobowiązani są do ich wypłaty w terminach przyjętych dla wypłaty wynagrodzeń lub dochodów, nie później jednak niż w ciągu 30 dni od daty złożenia dokumentów niezbędnych do stwierdzenia uprawnień do zasiłków.

Jeżeli płatnik składek nie wypłacił zasiłku w terminie, o którym mowa wcześniej, jest on obowiązany do wypłaty odsetek od tego zasiłku w wysokości i na zasadach określonych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2019 r. poz. 645 ze zm.)

autor: Honorata Urbaniak
Gazeta Podatkowa nr 18 (1684) z dnia 2020-03-02

Ustalenie dochodu za 2019 r. – wybrane zagadnienia. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl