W świetle przepisów dotyczących podatku VAT faktury są dokumentami potwierdzającymi rzeczywiste transakcje gospodarcze dokonywane przez podatnika. Wystawienie faktury należy rozumieć jako sporządzenie tego dokumentu oraz jego przekazanie nabywcy, a przez to wprowadzenie faktury do obrotu prawnego. Tak więc generalnie podatnicy, którzy zastosowali błędną stawkę VAT, mają obowiązek (lub prawo) dokonania korekty VAT należnego.

Błędna stawka na fakturze

W praktyce zdarzają się sytuacje, gdy po wystawieniu faktury następują zdarzenia gospodarcze mające wpływ na treść pierwotnej faktury lub faktura zawiera błędy. Jak wskazano w art. 106j ust. 1 ustawy o VAT, w przypadku gdy po wystawieniu faktury:

1) podstawa opodatkowania lub kwota podatku wskazana w fakturze uległa zmianie,

2) dokonano zwrotu podatnikowi towarów i opakowań,

3) dokonano zwrotu nabywcy całości lub części zapłaty (np. zaliczki),

4) stwierdzono pomyłkę w jakiejkolwiek pozycji faktury,

– podatnik wystawia fakturę korygującą.

W sytuacji gdy podatnik po wystawieniu faktury stwierdzi, że zawyżył stawkę VAT na sprzedaż towaru (usługi), to ma prawo do wystawienia faktury korygującej in minus. Wówczas obniżenia podstawy opodatkowania, w stosunku do podstawy określonej w wystawionej fakturze z wykazanym VAT, dokonuje się za okres rozliczeniowy, w którym wystawił on fakturę korygującą, pod warunkiem że z posiadanej przez niego dokumentacji wynika, że uzgodnił on z nabywcą warunki obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy towarów lub świadczenia usług określone w fakturze korygującej oraz warunki te zostały spełnione, a faktura ta jest zgodna z posiadaną dokumentacją. W przypadku gdy w okresie rozliczeniowym, w którym została wystawiona korekta, podatnik nie posiada tej dokumentacji, obniżenia podstawy opodatkowania dokonuje za okres rozliczeniowy, w którym dokumentację tę uzyskał.

Tak więc prawo do obniżenia VAT należnego jest możliwe w sytuacji, gdy sprzedawca uzgodni z nabywcami warunki obniżenia VAT należnego, a warunki te zostaną spełnione i podatnik będzie w posiadaniu dokumentacji potwierdzającej to uzgodnienie, a faktura korygująca będzie zgodna z posiadaną dokumentacją. Stosownego obniżenia podatnik będzie mógł dokonać w deklaracjach za okresy rozliczeniowe, w których warunki te zostaną spełnione (z uwzględnieniem okresu przedawnienia).

Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z dnia 13 października 2021 r., nr 0114-KDIP4-2.4012.525.2021.1.KS, wskazał, że art. 29a ust. 13 ustawy o VAT nakłada na podatnika obowiązek spełnienia uzgodnionych warunków. Jak podkreślił organ, powiązanie korekty wyłącznie z faktem uzgodnienia jest niewystarczające dla precyzji zapisu. Spełnienie warunków oznacza ziszczenie się zdarzenia stanowiącego przesłankę obniżenia wynagrodzenia możliwego do udokumentowania. Jest to bowiem podyktowane różnorodnością sytuacji, które mogą wystąpić w obrocie gospodarczym. Ponadto podatnik zobowiązany jest posiadać dokumentację potwierdzającą uzgodnienie warunków. W przypadku braku dokumentacji na moment wystawienia faktury korygującej podatnik może skorygować podstawę opodatkowania i podatek należny dopiero w okresie, w którym dokumentację uzyska.

Natomiast jeśli chodzi o korekty zaniżonej stawki VAT, to jeżeli korekta faktury wynika ze zdarzeń zaistniałych już w chwili wystawienia faktury pierwotnej, to uznaje się, że powinna ona zostać rozliczona w deklaracji za okres, w którym została rozliczona faktura pierwotna.

Korekta zaniżonej stawki VAT na paragonie

Zasady prowadzenia ewidencji dokumentującej powstanie różnic między sprzedażą zapisaną w pamięci kasy fiskalnej a sprzedażą rzeczywistą zostały sprecyzowane w § 3 ust. 4 i ust. 5 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie kas rejestrujących (Dz. U. z 2021 r. poz. 1625). W § 3 ust. 4 tego rozporządzenia wskazano, w jaki sposób należy dokonać korekty ewidencji w sytuacji wystąpienia oczywistej pomyłki. Określono tam, że podatnik dokonuje niezwłocznej korekty pomyłki poprzez ujęcie w odrębnej ewidencji:

• błędnie zaewidencjonowanej sprzedaży (wartości sprzedaży brutto i VAT należnego),
• krótkiego opisu przyczyny i okoliczności popełnienia pomyłki oraz dołączenie oryginału paragonu fiskalnego dokumentującego sprzedaż, przy której nastąpiła oczywista pomyłka.

W takiej sytuacji podatnik zobowiązany jest także do ponownego zaewidencjonowania sprzedaży, ale już w prawidłowej wysokości (§ 3 ust. 5 rozporządzenia).

Zatem, w przypadku zaewidencjonowania w kasie fiskalnej sprzedaży towaru z zaniżoną stawką VAT, podatnik powinien zaprowadzić ewidencję korekt, z której musi wynikać kwota korekty sprzedaży i VAT należnego.

Poprawa zawyżonej stawki VAT na paragonie

Zdaniem organów podatkowych w przypadku zaewidencjonowania w kasie fiskalnej sprzedaży z zawyżoną stawką VAT, która była udokumentowana wyłącznie paragonem, korekta VAT nie jest możliwa. Ich zdaniem sam fakt skorygowania sprzedaży poprzez ewidencję korekt przy braku spełnienia pozostałych przesłanek, tj. zidentyfikowania nabywcy oraz zwrotu zawyżonej kwoty podatku VAT, nie spowoduje, że sprzedawca uzyska prawo do korekty stawki i kwoty VAT należnego w deklaracjach VAT w związku z zastosowaniem niewłaściwej stawki VAT i uzyska prawo wystąpienia o zwrot VAT dla sprzedaży zaewidencjonowanej w kasie rejestrującej. Ich zdaniem w takiej sytuacji ciężar VAT z tytułu sprzedaży został przeniesiony na ostatecznego konsumenta (osoby fizyczne). W związku z tym zwrot zapłaconego VAT na rzecz podatnika, który nie poniósł ekonomicznego ciężaru tego podatku, oznaczałby nieuzasadnione przysporzenie podatnika ze strony Skarbu Państwa.

Natomiast sądy administracyjne na temat prawa do korygowania zawyżonej wartości podstawy opodatkowania i podatku należnego przy sprzedaży dokumentowanej paragonami fiskalnymi prezentują niejednolite stanowisko. Jednakże w orzecznictwie tym przeważa pogląd, że w przypadku nadpłaty nie ma konieczności wykazania uszczerbku majątkowego, jaki poniósł podatnik w związku z nadpłaceniem lub zapłaceniem nienależnie podatku. Jak podkreślają bowiem sądy, żaden z przepisów Ordynacji podatkowej dotyczący nadpłaty nie zawiera odniesień do przesłanki uszczerbku majątkowego czy zubożenia po stronie podatnika jako warunku roszczenia o zwrot nadpłaty. Warunkiem uznania wpłaty podatku za nadpłatę jest „nadpłacenie” lub „zapłacenie nienależne” podatku, bez konieczności badania czy wykazania przez podatnika poniesienia z tego tytułu uszczerbku majątkowego.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.)

autor: Aleksandra Węgielska
Gazeta Podatkowa nr 46 (1921) z dnia 2022-06-09

GOFIN poleca praktyczny serwis internetowy www.UrlopyPracownicze.pl