Pracodawca zobowiązany jest do zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. W zakresie tego ogólnie określonego wymogu mieści się szereg obowiązków z zakresu bhp, przy czym niektóre z nich aktualizują się w pewnych okresach roku kalendarzowego. Do takich sezonowych obowiązków należy zapewnienie pracownikom napojów profilaktycznych i innych udogodnień w porze letniej.
W gorące dni woda nie wystarczy
Do obowiązków pracodawcy z zakresu bhp należy zapewnienie wszystkim pracownikom, bez względu na rodzaj wykonywanej przez nich pracy, wody zdatnej do picia lub innych napojów. Natomiast w przypadku pracowników zatrudnionych stale lub okresowo w warunkach szczególnie uciążliwych należy zapewnić im, oprócz wody, również inne napoje. Takie regulacje zawiera § 112 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.). Podobną regulację zawiera art. 232 Kodeksu pracy, w myśl którego pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych, nieodpłatnie, odpowiednie posiłki i napoje, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych. Warunki na jakich następuje realizacja tego obowiązku określone są w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów. Zgodnie z tym rozporządzeniem pracodawca zapewnia napoje profilaktyczne pracownikom zatrudnionym m.in.:
- w warunkach gorącego mikroklimatu, charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia termicznego (WBGT) powyżej 25°C,
- przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia poniżej 10 °C lub powyżej 25°C,
- na stanowiskach pracy, na których temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 28°C.
Należy zauważyć, że gorący mikroklimat nie jest tożsamy z wysokimi temperaturami. Te ostatnie można ustalić na podstawie odczytu ze zwykłego termometru, natomiast w przypadku mikroklimatu gorącego konieczne jest ustalenie wskaźnika obciążenia termicznego. Dokonuje się tego na podstawie metody pomiaru określonego przez Polską Normę: PN-EN 27243: 2005: Środowiska gorące. Dopuszczalne wartości wskaźnika obciążenia termicznego zawarte są natomiast w załączniku nr 2 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych… (Dz. U. z 2014 r. poz. 817 ze zm.).
Rodzaj i temperatura napojów profilaktycznych muszą być dostosowane do warunków wykonywania pracy i potrzeb fizjologicznych pracowników. Jeżeli są oni zatrudnieni w warunkach gorącego mikroklimatu, przysługują im napoje dodatkowo wzbogacone o sole mineralne i witaminy.
Formalności przy wydawaniu napojów
Wysokie temperatury nie są wystarczającą przesłanką uzasadniającą wydawanie napojów profilaktycznych. Przysługują one pracownikom nie tyle z uwagi na świadczenie pracy w upale, ale ze względu na świadczenie pracy na stanowiskach uprawniających do wydawania napojów. Obowiązek wyznaczenia tych stanowisk należy do pracodawcy. Dokonuje on tego w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi, a w razie ich braku, z przedstawicielem pracowników. Jedynie na wyznaczonych w taki sposób stanowiskach pracy pracownikom przysługują napoje profilaktyczne. Niezależnie od stworzenia wykazu stanowisk dających prawo do wspomnianych napojów, odpowiednie regulacje w tym zakresie powinny być wprowadzone do przepisów zakładowych, jeżeli pracodawca je posiada (art. 1041 § 1 pkt 8 K.p.).
Napoje powinny być dostępne dla pracowników w ciągu całej zmiany roboczej w ilości zaspokajającej ich potrzeby – w dniach wykonywania pracy uzasadniającej ich wydawanie. Mogą być one dostarczane przez pracodawcę bezpośrednio lub poprzez zapewnienie składników do ich sporządzenia.
| Obowiązki pracodawcy z zakresu bhp w sezonie letnim | |||||||
| Uprawnieni | Obowiązek | ||||||
Pracownicy zatrudnieni:
|
Zapewnienie napojów profilaktycznych na warunkach określonych w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów. Ważne: Pracodawca nie może ograniczać ilości napojów ani zwolnić się z obowiązku ich zapewnienia poprzez wypłatę ekwiwalentu. |
||||||
Młodociani pracujący m.in.:
Pracownice w ciąży oraz karmiące dziecko piersią zatrudnione – w mikroklimacie gorącym, w którym wskaźnik PMV określający mikroklimat jest większy od 1,0 (rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią, Dz. U. z 2017 r. poz. 796). |
Odsunięcie pracowników od pracy (lub skierowanie ich do innej odpowiedniej pracy) z uwagi na uciążliwe warunki klimatyczne | ||||||
| Pracownicy wykonujący prace brudzące na otwartej przestrzeni w wysokiej temperaturze, na stanowiskach pozbawionych dostępu do wody bieżącej (§ 13 rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bhp). | Zapewnienie do celów higienicznych co najmniej 90 litrów wody dziennie na każdego pracownika. | ||||||
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.)
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28.05.1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. nr 60, poz. 279),
autor: Agata Barczewska
Gazeta Podatkowa nr 50 (1404) z dnia 2017-06-22
E-kontakty z administracją podatkową w praktyce. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl
