Ustawodawca przewidział zwolnienie od podatku VAT dla pewnej grupy podatników. Zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200.000 zł.

Prawo do zwolnienia podmiotowego

W 2024 r. podatnik prowadzący działalność gospodarczą, u którego wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym (czyli w 2023 r.) kwoty 200.000 zł, będzie mógł korzystać ze zwolnienia podmiotowego z VAT. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku. Do wartości tej nie wlicza się również czynności wymienionych w art. 113 ust. 2, a mianowicie:

1) WDT oraz WSTO, która nie podlega opodatkowaniu podatkiem w Polsce,

1a) SOTI, która nie podlega opodatkowaniu VAT w Polsce,

2) odpłatnej dostawy towarów i odpłatnego świadczenia usług, zwolnionych z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3, z wyjątkiem:

a) transakcji związanych z nieruchomościami,

b) usług, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7, pkt 12 i pkt 38-41,

c) usług ubezpieczeniowych,

jeżeli czynności te nie mają charakteru transakcji pomocniczych,

3) odpłatnej dostawy towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.

W powołanym przepisie ustawodawca odwołuje się do pojęcia „transakcji pomocniczych”. Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z dnia 28 lutego 2023 r., nr 0113-KDIPT1-1.4012.881.2022.3.WL, wyjaśnił, że transakcje pomocnicze to takie, które nie są związane z zasadniczą działalnością podatnika, a przychody z ich tytułu nie są bezpośrednim, stałym i koniecznym uzupełnieniem tej działalności. Jeżeli dana działalność stanowi stały i niezbędny element wbudowany w funkcjonowanie działalności podatnika, to transakcje takie nie mogą być uznane za pomocnicze.

Przy czym ze zwolnienia z VAT nie mogą korzystać podatnicy wymienieni w art. 113 ust. 13 ustawy o VAT (patrz ramka).

Rozpoczęcie działalności w trakcie roku

Zwolniona z VAT jest sprzedaż dokonywana przez podatnika rozpoczynającego w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu VAT, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, kwoty 200.000 zł. Należy przy tym podkreślić, że limit 200.000 zł jest limitem rocznym, co oznacza, że podatnicy rozpoczynający działalność w trakcie roku muszą wziąć pod uwagę, że kwota obliczona w proporcji do okresu prowadzenia działalności będzie niższa i zależy od tego, w którym dniu w trakcie roku rozpoczęto działalność gospodarczą.

Świadczenie usług wykonywanych za granicą

Jak wskazano wcześniej, zwolniona z VAT jest sprzedaż dokonywana przez podatników, u których jej wartość nie przekroczyła 200.000 zł. Kluczowym elementem jest przy tym określenie miejsca jej wykonywania. Ustawodawca określa, że sprzedaż to odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, co nie obejmuje usług świadczonych za granicą.

Jeśli więc podatnik będzie wykonywał czynności których miejscem świadczenia będzie terytorium innego państwa niż Polska, to przy ustalaniu limitu określającego prawo do zwolnienia podmiotowego, o którym mowa w art. 113 ustawy o VAT, nie uwzględnia się tych czynności, których miejsce opodatkowania znajduje się poza terytorium kraju.

Utrata prawa do zwolnienia

W sytuacji gdy wartość sprzedaży przekroczy w trakcie roku podatkowego określony limit, zwolnienie traci moc począwszy od czynności, którą przekroczono tę kwotę. Ponadto podatnik korzystający ze zwolnienia z VAT może także dobrowolnie zrezygnować z tego zwolnienia. Rezygnacja ta jest możliwa pod warunkiem zawiadomienia na piśmie o tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca, w którym podatnik rezygnuje ze zwolnienia.

Utrata lub rezygnacja ze zwolnienia z VAT oznacza obowiązek złożenia druku VAT-R.

Warto pamiętać, że podatnik, który utracił prawo do zwolnienia podmiotowego lub z niego zrezygnował, może ponownie z niego skorzystać, jednak nie wcześniej niż po upływie roku, licząc od końca roku, w którym utracił to prawo lub z niego zrezygnował.

Dane na fakturze

Podatnik nie jest zobowiązany do wystawiania faktury w odniesieniu do sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie art. 43 ust. 1, art. 113 ust. 1 i ust. 9 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3 ustawy o VAT. Przy czym ma on obowiązek jej sporządzenia, jeżeli zażąda tego nabywca, a żądanie zostało zgłoszone w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty (art. 106b ust. 3 pkt 2 ustawy o VAT). W przypadku zgłoszenia takiego żądania podatnik musi wystawić fakturę.

Elementy, jakie powinna zawierać faktura, zostały określone szczegółowo w art. 106e ustawy o VAT. Przy czym w niektórych sytuacjach faktury mogą zawierać węższy zakres danych niż określony w tym przepisie. Faktura dokumentująca dostawę towarów lub świadczenie usług zwolnionych z VAT na podstawie art. 113 ust. 1 i ust. 9 ustawy o VAT powinna zawierać następujące elementy:

• datę wystawienia i kolejny numer,
• imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług oraz ich adresy,
• nazwę (rodzaj) towaru lub usługi,
• miarę i ilość (liczbę) dostarczonych towarów lub zakres wykonanych usług,
• cenę jednostkową towaru lub usługi,
• kwotę należności ogółem.

autor: Aleksandra Węgielska
Gazeta Podatkowa nr 104 (2083) z dnia 2023-12-28

VAT w obrocie krajowym w wyjaśnieniach resortowych i orzecznictwie. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl