JPK to nie tylko – przekazywane co miesiąc bez wezwania – ewidencje i deklaracje związane z rozliczeniem VAT. Organy podatkowe mogą zażądać wygenerowania z systemu informatycznego podatnika ksiąg podatkowych, ewidencji czy faktur. Takie uprawnienie przysługuje urzędnikom w czasie czynności sprawdzających, postępowania podatkowego, kontroli podatkowej oraz celno-skarbowej.
Pliki JPK
Pliki JPK są obecnie przekazywane bez wezwania oraz na żądanie organu podatkowego.
Pliki, które są składane bez wezwania, to JPK_V7M, JPK_V7K oraz JPK_GV. Pliki te przesyła się za okresy miesięczne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu. JPK_V7M składają podatnicy rozliczający VAT miesięcznie. Plik ten obejmuje część ewidencyjną i deklaracyjną. JPK_V7K przekazują co miesiąc podatnicy rozliczający VAT kwartalnie, z tym że pliki za dwa pierwsze miesiące kwartału zawierają wyłącznie część ewidencyjną za dany miesiąc, a plik za ostatni miesiąc kwartału – część ewidencyjną za ten miesiąc i deklaracyjną za wszystkie miesiące kwartału. JPK_GV składają członkowie grupy VAT. Jest to schemat elektronicznej ewidencji czynności dostawy towarów i świadczenia usług dokonanych przez członka grupy VAT na rzecz innego członka tej samej grupy VAT, niepodlegających opodatkowaniu.
Pliki JPK przekazywane na wezwanie organu podatkowego to: księgi rachunkowe (JPK_KR), wyciągi bankowe (JPK_WB), magazyn (JPK_MAG), faktury (JPK_FA), faktury wystawiane w przypadku nabycia produktów rolnych od rolnika ryczałtowego (JPK_FA_RR), podatkowa księga przychodów i rozchodów (JPK_PKPIR), ewidencja przychodów (JPK_EWP). Warunkiem realizacji żądania jest prowadzenie księgi podatkowej lub tworzenie dowodu księgowego przy użyciu programu komputerowego. Podatnicy zostali zwolnieni z obowiązku przesyłania JPK_FA w zakresie obejmującym faktury ustrukturyzowane wystawione przy użyciu Krajowego Systemu e-Faktur. Stanowi o tym art. 193a § 1a Ordynacji podatkowej.
Sposób przekazania
Pliki JPK trzeba sporządzić zgodnie ze schematami opublikowanymi przez Ministerstwo Finansów na stronie www.gov.pl/web/kas/struktury-jpk.
Zakres raportowanych danych zależy od przedmiotu i stanu prowadzonej sprawy oraz od okresu objętego weryfikacją. Są dwie możliwości przekazania plików. Pierwsza to ich wysyłka za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej (aplikacji udostępnionej przez resort finansów, komercyjnej aplikacji on-line lub odpowiednio przystosowanego programu księgowego). Plik przekazywany przez internet musi być opatrzony profilem zaufanym lub kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Wykluczone jest przesłanie pliku e-mailem na skrzynkę organu podatkowego lub za pośrednictwem platformy ePUAP. Drugi sposób to przekazanie plików na informatycznych nośnikach danych (np. pendrivie). Nośniki powinny umożliwiać wierne odczytanie danych w urządzeniach właściwych dla danego typu nośnika produkowanych przez różnych producentów. Nośniki danych można przesłać tradycyjną pocztą lub przekazać bezpośrednio urzędnikowi prowadzącemu sprawę.
Termin udostępnienia pliku ustala organ podatkowy – uwzględniając charakter dowodu i stan sprawy – ale nie może być on krótszy niż 3 dni. Precyzuje to art. 189 § 2 Ordynacji podatkowej. W uzasadnionych przypadkach, np. gdy trzeba udostępnić znaczną ilość danych lub w razie nieobecności osoby odpowiedzialnej za realizację wezwania, można zwrócić się do organu podatkowego o wydłużenie terminu wyznaczonego na przekazanie pliku JPK.
Ryzyko kary
Konsekwencją bezzasadnej odmowy przekazania ksiąg podatkowych i dowodów księgowych w formie JPK lub nieprzedłożenia ich w wyznaczonym terminie może być kara porządkowa.
Karę porządkową otrzymuje zasadniczo podatnik. Jeżeli stroną (kontrolowanym) jest osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, ukarany może zostać ustawowy reprezentant, członek organu uprawnionego do reprezentowania lub osoba upoważniona do prowadzenia spraw danego podmiotu. Kara porządkowa może być nałożona również na właściciela biura rachunkowego, któremu podatnik zlecił prowadzenie lub przechowywanie ksiąg podatkowych i dowodów księgowych, jeżeli bezzasadnie odmówi okazania lub nie przedłoży w wyznaczonym terminie ksiąg rachunkowych swojego klienta lub dokumentów będących podstawą dokonywania w nich zapisów.
Kara porządkowa w 2023 r. może wynieść do 3.300 zł.
Kara porządkowa jest nakładana w formie postanowienia. Ukarany może wnieść zażalenie na postanowienie – gdy kwestionuje zasadność wymierzenia sankcji, lub wniosek o uchylenie kary porządkowej – jeżeli istniały okoliczności usprawiedliwiające niewykonanie obowiązku wskazanego w wezwaniu.
W skrajnych przypadkach nieokazanie księgi podatkowej lub innego dokumentu dotyczącego prowadzonej działalności gospodarczej osobie uprawnionej do przeprowadzenia czynności sprawdzających, kontroli podatkowej lub celno-skarbowej może być uznane za udaremnianie lub utrudnianie wykonania czynności służbowej. Określa tak art. 83 Kodeksu karnego skarbowego. Zachowanie opisane w tym przepisie – w zależności od jego skali, skutków, motywów postępowania sprawcy – może być zakwalifikowane jako przestępstwo skarbowe albo wykroczenie skarbowe.
|
Pliki JPK na żądanie Prezesa UOKiK Nie tylko organy podatkowe mogą żądać udostępnienia danych księgowych w formie JPK. Takie uprawnienie ma również Prezes UOKiK. Przysługuje mu ono w toku postępowań dotyczących nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych (w sprawach zatorów płatniczych). Prezes UOKiK może żądać od podmiotów prowadzących księgi podatkowe przy użyciu programów komputerowych przekazania całości lub części tych ksiąg oraz dowodów księgowych w formie JPK, wskazując rodzaj ksiąg podatkowych oraz okres, którego dotyczą. Chodzi o podmioty wymienione w art. 2 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (Dz. U. z 2023 r. poz. 711 ze zm.). Są to m.in. przedsiębiorcy, osoby wykonujące wolny zawód, oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych. Prezes UOKiK może domagać się od nich danych w formie JPK także w przypadku, gdy nie są stronami transakcji handlowej. Pliki JPK mogą być przekazane Prezesowi UOKiK za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub na informatycznych nośnikach danych. Pliki przekazywane przez internet muszą być opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem osobistym albo zaufanym. Przesyła się je na elektroniczną skrzynkę podawczą UOKiK za pośrednictwem ePUAP. Informatyczne nośniki danych – podobnie jak w przypadku wykorzystywania ich do przekazania plików organom podatkowym – powinny umożliwiać wierne odczytanie danych w urządzeniach właściwych dla danego typu nośnika produkowanych przez różnych producentów. Reguluje to rozporządzenie Ministra Rozwoju w sprawie sposobu przekazywania za pomocą środków komunikacji elektronicznej ksiąg podatkowych oraz wymagań technicznych dla informatycznych nośników danych, na których te księgi mogą być zapisane i przekazywane (Dz. U. z 2019 r. poz. 2451). |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 29.08.1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.)
Ustawa z dnia 10.09.1999 r. – Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2023 r. poz. 654 ze zm.)
autor: Małgorzata Żujewska
Gazeta Podatkowa nr 72 (2051) z dnia 2023-09-07
GOFIN poleca praktyczny serwis internetowy www.PoradyPodatkowe.pl
