Rozpoczynamy publikację na łamach Gazety Podatkowej cyklu artykułów, w których omawiać będziemy najważniejsze kwestie związane ze sporządzeniem sprawozdania finansowego za 2012 r. Już w IV kwartale trzeba bowiem wykonać niektóre czynności konieczne dla sprawnego przebiegu procesu sporządzania sprawozdania finansowego, jego zatwierdzenia i opublikowania.

Wybór podmiotu uprawnionego do badania

Jednostki, których roczne sprawozdania finansowe podlegają obowiązkowemu badaniu przez biegłego rewidenta, powinny w IV kwartale br. dokonać wyboru podmiotu uprawnionego do wykonywania badania. Wyboru tego dokonuje organ zatwierdzający sprawozdanie finansowe jednostki, chyba że statut, umowa lub inne wiążące jednostkę przepisy prawa stanowią inaczej. Nie może dokonać takiego wyboru zarząd jednostki. Wynika to z art. 66 ust. 4 ustawy o rachunkowości. Z kolei umowę o badanie sprawozdania finansowego zawiera z podmiotem uprawnionym kierownik jednostki. Powinno to nastąpić w terminie umożliwiającym udział biegłego rewidenta w inwentaryzacji znaczących składników majątkowych (art. 66 ust. 5 wymienionej ustawy).

Przypomnieć trzeba, że obowiązkowemu badaniu podlegają roczne skonsolidowane sprawozdania finansowe grup kapitałowych oraz roczne sprawozdania finansowe – kontynuujących działalność:

• banków, zakładów ubezpieczeń oraz zakładów reasekuracji,

• jednostek działających na podstawie przepisów o obrocie papierami wartościowymi oraz przepisów o funduszach inwestycyjnych,

• jednostek działających na podstawie przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,

• spółek akcyjnych, z wyjątkiem spółek będących na dzień bilansowy w organizacji,

• pozostałych jednostek, które w poprzednim roku obrotowym, za który sporządzono sprawozdania finansowe, spełniły co najmniej dwa z trzech warunków określonych w art. 64 ust. 1 pkt 4 ustawy o rachunkowości, tj.:

• średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób,

• suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 2.500.000 euro,

• przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5.000.000 euro.

Przy czym wielkości wyrażone w euro przelicza się na walutę polską po średnim kursie, ogłoszonym przez NBP, na dzień bilansowy (art. 3 ust. 2 ustawy o rachunkowości). W przypadku tzw. pozostałych jednostek (np. spółdzielni, spółek z o.o., jawnych, partnerskich, komandytowych i komandytowo-akcyjnych) o wystąpieniu obowiązku badania sprawozdania finansowego za 2012 r. decydują wielkości osiągnięte w 2011 r. Przy czym kwoty wyrażone w euro przelicza się po średnim kursie euro ogłoszonym przez NBP na dzień 30 grudnia 2011 r. (31 grudnia 2011 r. przypadał w sobotę), który wynosił w tym dniu 4,4168 zł/euro (tabela kursów nr 252/A/NBP/2011).

W jednostkach, o których mowa w art. 64 ust. 1 pkt 4 ustawy o rachunkowości, obowiązek badania sprawozdania za 2012 r. zależy od wielkości zatrudnienia, sumy aktywów oraz sumy przychodów osiągniętych za 2011 r. W tych jednostkach obowiązek badania sprawozdania wystąpi więc, jeżeli w 2011 r. spełniły one co najmniej dwa z następujących warunków:

1. średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób,
2. suma aktywów bilansu stanowiła co najmniej 11.042.000 zł (2.500.000 euro × 4,4168 zł/euro),
3. przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych stanowiły co najmniej 22.084.000 zł (5.000.000 euro × 4,4168 zł/euro).

Badaniu podlegają też m.in.:

a) sprawozdania finansowe spółek przejmujących i spółek nowo zawiązanych, sporządzone za rok obrotowy, w którym nastąpiło połączenie, a także roczne sprawozdania finansowe sporządzone zgodnie z MSR (art. 64 ust. 3 ustawy o rachunkowości),

b) gdy jednostka wybrała metodę bilansową ustalania różnic kursowych, tj. zgodnie z art. 14b ust. 2 ustawy o pdof (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.) lub odpowiednio art. 9b ust. 1 pkt 2 ustawy o pdop (Dz. U. z 2011 r. nr 74, poz. 397 ze zm.).

Należy też dodać, że jeżeli obowiązek badania sprawozdania finansowego przez uprawniony podmiot nie wynika z obowiązujących przepisów, jednostki mogą same zdecydować o poddaniu badaniu ich sprawozdania finansowego.

Sankcje za brak badania

W jednostkach objętych ustawowym obowiązkiem badania sprawozdania finansowego za niepoddanie go badaniu grozi kara grzywny lub ograniczenia wolności. Wynika to z art. 79 pkt 1 ustawy o rachunkowości. Odpowiedzialność tę ponosi kierownik jednostki.

Wśród innych negatywnych skutków wynikających z faktu niepoddania rocznego sprawozdania finansowego obowiązkowemu badaniu przez biegłego rewidenta wymienić należy w szczególności brak możliwości zatwierdzenia takiego sprawozdania finansowego przez uprawniony organ i w związku z tym niemożność podziału zysku/pokrycia straty. Gdyby jednak doszło do podziału lub pokrycia wyniku finansowego netto bez spełnienia tego warunku, byłby on nieważny z mocy prawa (art. 53 ust. 3 ustawy o rachunkowości, zdanie drugie).

Przeprowadzenie inwentaryzacji

Termin i tryb przeprowadzania inwentaryzacji aktywów i pasywów reguluje art. 26 ustawy o rachunkowości. Generalnie inwentaryzację przeprowadza się na ostatni dzień każdego roku obrotowego. Jednak termin i częstotliwość inwentaryzacji uważa się za dotrzymane, jeżeli inwentaryzację składników aktywów – z wyłączeniem aktywów pieniężnych, papierów wartościowych, produktów w toku produkcji oraz materiałów, towarów i produktów gotowych, określonych w art. 17 ust. 2 pkt 4 ustawy o rachunkowości – rozpoczęto nie wcześniej niż 3 miesiące przed końcem roku obrotowego, a zakończono do 15. dnia następnego roku. W takim przypadku ustalenie stanu powinno nastąpić przez dopisanie lub odpisanie od stanu stwierdzonego drogą spisu z natury lub potwierdzenia – przychodów i rozchodów (zwiększeń i zmniejszeń), jakie nastąpiły między dniem spisu lub potwierdzenia a dniem ustalenia stanu wynikającego z ksiąg rachunkowych. Przy czym stan wynikający z ksiąg rachunkowych nie może być ustalony po dniu bilansowym. W odniesieniu do innych składników aktywów termin i częstotliwość inwentaryzacji uważa się za dotrzymane, jeżeli inwentaryzację:

• zapasów materiałów, towarów, produktów gotowych i półproduktów znajdujących się w strzeżonych składowiskach i objętych ewidencją ilościowo-wartościową przeprowadzono raz w ciągu 2 lat,
• zapasów towarów i materiałów (opakowań) objętych ewidencją wartościową w punktach obrotu detalicznego jednostki przeprowadzono raz w roku,
• zapasów drewna w jednostkach prowadzących gospodarkę leśną przeprowadzono raz w roku,
• nieruchomości zaliczonych do środków trwałych oraz inwestycji, jak też znajdujących się na terenie strzeżonym innych środków trwałych oraz maszyn i urządzeń wchodzących w skład środków trwałych w budowie przeprowadzono raz w ciągu 4 lat.

Różnice inwentaryzacyjne, tj. stwierdzone rozbieżności między stanem rzeczywistym a stanem wykazanym w księgach rachunkowych, należy wyjaśnić i rozliczyć w księgach rachunkowych tego roku obrotowego, na który przypadał termin inwentaryzacji. Wynika to z art. 27 ust. 2 ustawy o rachunkowości.

Rodzaj i termin wykonania prac

Sporządzenie, zatwierdzenie i ogłoszenie sprawozdania finansowego wiąże się z obowiązkiem wykonania wielu prac w odpowiednim terminie. Rodzaj tych prac wraz ze wskazaniem ostatecznego terminu ich wykonania w jednostkach, których rokiem obrotowym jest rok kalendarzowy, przedstawia tabela.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. nr 152, poz. 1223 ze zm.)

autor: Ewa Kowalska

Gazeta Podatkowa nr 91 (923) z dnia 2012-11-12

Niedozwolone postanowienia w umowach z konsumentami. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl