Pracownicy w razie niezdolności do pracy mają prawo do wynagrodzenia chorobowego i/lub zasiłku chorobowego, a nawet świadczenia rehabilitacyjnego. Natomiast gdy ich członek rodziny wymaga opieki, ustawodawca przewidział możliwość skorzystania z zasiłku opiekuńczego. Ponadto z tytułu macierzyństwa pracownik może pobierać zasiłek macierzyński. Jeśli pracodawca posiada uprawnienia płatnika składek, musi dokładać wszelkiej staranności przy ustalaniu prawa do tych świadczeń i dokonywaniu ich wypłaty. Tylko w nielicznych sytuacjach nadpłacone świadczenie można potrącić albo nie wypłacać odsetek przy jego niedopłacie.
Świadczenia chorobowe i ich płatnicy
Świadczenia chorobowe obejmują m.in.:
- zasiłek chorobowy, do którego prawo reguluje rozdział 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2019 r. poz. 645 ze zm.), zwanej ustawą zasiłkową,
- świadczenie rehabilitacyjne przysługujące na zasadach wskazanych w rozdziale 3 tej ustawy,
- zasiłek macierzyński należny w oparciu o reguły podane w rozdziale 6 ustawy zasiłkowej,
- zasiłek opiekuńczy, o którym mowa w rozdziale 7 tej ustawy.
Pracodawca ustala prawo do wymienionych świadczeń i ich wysokość oraz je wypłaca, gdy zgłasza do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych. Świadczenia takie wypłaca jednak wyłącznie swoim ubezpieczonym w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Liczbę ubezpieczonych ustala się według stanu na dzień 30 listopada poprzedniego roku kalendarzowego, a w stosunku do płatników składek, którzy na ten dzień nie zgłaszali nikogo do ubezpieczenia chorobowego, według stanu na pierwszy miesiąc, w którym dokonali takiego zgłoszenia. Przy czym nieuprawniony do wypłaty zasiłków płatnik składek wypłaca należne pracownikom wynagrodzenie chorobowe, o którym mowa w art. 92 Kodeksu pracy (Dz. U. z 2019 r. poz. 1040 ze zm.), finansując to świadczenie z własnych środków. Będąc natomiast płatnikiem zasiłków:
- wypłaca te świadczenia w terminach przyjętych dla wypłaty wynagrodzeń lub dochodów, nie później jednak niż w ciągu 30 dni od daty złożenia dokumentów niezbędnych do stwierdzenia uprawnień do zasiłków,
- nadal wypłaca i finansuje wynagrodzenie chorobowe z własnych środków, a wypłacone swoim ubezpieczonym zasiłki rozlicza w ciężar składek na ubezpieczenia społeczne, tym samym pomniejszając kwotę składek na ubezpieczenia społeczne.
Jeżeli pracodawca nie wypłacił zasiłku w obowiązującym go terminie, jest zobowiązany do wypłaty odsetek od tego zasiłku w wysokości i na zasadach określonych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych.
Mając na względzie obowiązujące zasady bardzo ważne jest, aby prawo do tych świadczeń i ich wysokość pracodawca ustalił w prawidłowy sposób.
Nadpłacony zasiłek
Jeśli pracodawca dokona nadpłaty należnego pracownikowi świadczenia chorobowego finansowanego ze środków FUS, nie może oczekiwać, że winę za błędne ustalenie przypisze pracownikowi.
Świadczenia pieniężne przysługujące z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa podlegają potrąceniom i egzekucji na zasadach określonych w przepisach o emeryturach i rentach z FUS. Stanowi o tym art. 10 § 3 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2019 r. poz. 1438 ze zm.).
Zobowiązana zatem do zwrotu świadczenia jest osoba, która je pobrała, ale świadczenie takie musi zostać uznane za pobrane nienależnie. Jakie świadczenia można uznać za nienależenie pobrane określa art. 138 ust. 2-3 ustawy emerytalnej. Natomiast jakie świadczenia, oprócz nienależnie pobranego przez samego zainteresowanego, można potrącić z zasiłków, wymienia art. 139 ustawy emerytalnej (patrz ramka).
|
Za nienależnie pobrane świadczenia uważa się takie, które:
|
Takich sytuacji, po zaistnieniu których pracodawca ma możliwość potrącenia nadpłaconego zasiłku, jest niewiele (przykład 1).
Dopłata zasiłku
Sytuacja, kiedy pracodawca zapłaci pracownikowi mniej niż powinien, wydaje się mniej kłopotliwa niż zapłata zasiłku w zawyżonej wysokości. Przy niedopłacie należy jednak pamiętać o przysługujących pracownikowi ewentualnych odsetkach. Przy czym może się zdarzyć, że dopłata zasiłku nastąpi z przyczyn leżących po stronie pracownika (przykład 2).
|
Przykład 1 Pracodawca w dniu 31 stycznia 2020 r. wypłacił pracownikowi zasiłek chorobowy za okres od 1 do 31 stycznia 2020 r. w wysokości 80% ustalonej podstawy wymiaru zasiłku. Wypłaty tej pracodawca dokonał w oparciu o wystawione w dniu 2 stycznia 2020 r. pracownikowi zaświadczenie lekarskie e-ZLA obejmujące wskazany okres. W dniu 3 lutego 2020 r. na PUE pracodawcy trafiło kolejne e-ZLA wystawione temu pracownikowi w dniu 31 stycznia 2020 r. stwierdzające jego niezdolność do pracy począwszy od 27 stycznia do 16 lutego 2020 r., z którego dodatkowo wynika, że w okresie od 27 do 31 stycznia 2020 r. pracownik przebywał w szpitalu. Dokonując wypłaty zasiłku chorobowego za okres przypadający od 1 do 16 lutego 2020 r. (albo za dalszy), pracodawca powinien ponownie ustalić wysokość przysługującego pracownikowi zasiłku chorobowego za okres pobytu w szpitalu, tj. przyjmując, że za każdy dzień niezdolności świadczenie należne jest w wysokości 70% podstawy jego wymiaru. Tym samym z bieżąco wypłacanego zasiłku pracodawca ma prawo potrącić nadpłaconą wartość zasiłku.
Pracodawca wypłacił pracownicy zasiłek chorobowy za okres od 1 do 31 stycznia 2020 r. w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku, mimo iż z racji nieprzerwanej niezdolności do pracy do 31 grudnia 2019 r. wypłacony był w wysokości 100% podstawy wymiaru. Niezdolność do pracy pracownicy wykazana w poprzednich zaświadczeniach przypadała na okres ciąży. Na obecnym zaświadczeniu brak było jednak kodu literowego B, na co pracodawca zwracał uwagę pracownicy. W dniu 2 lutego 2020 r. pracownica dostarczyła zaświadczenie lekarskie wystawione na zwykłym druku potwierdzające stan ciąży. Pracodawca wyrównał do 100% podstawy wymiaru zasiłek chorobowy należny pracownicy. Dopłata świadczenia nastąpiła bez odsetek. |
autor: Honorata Urbaniak
Gazeta Podatkowa nr 15 (1681) z dnia 2020-02-20
GOFIN poleca praktyczny serwis internetowy www.ZasilekChorobowy.pl
