Zbliża się nowy rok kalendarzowy, który dla wielu przedsiębiorców będzie tożsamy z nowym rokiem podatkowym. Jest to znakomita okazja do wprowadzenia korekt w zakresie amortyzacji środków trwałych. Dzięki przemyślanym zmianom amortyzacja może stać się efektywnym instrumentem optymalizacji podatkowej.

Obniżenie lub podwyższenie stawki

Na podstawie art. 22i ust. 5 ustawy o pdof (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.) oraz art. 16i ust. 5 ustawy o pdop (Dz. U. z 2021 r. poz. 1800 ze zm.), podatnicy mogą obniżać podane w Wykazie stawek amortyzacyjnych stawki dla poszczególnych środków trwałych. Korekty stawki dokonuje się począwszy od miesiąca, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji, albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego.

Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem fiskusa zmiana stawki w trakcie trwania amortyzacji jest dopuszczalna tylko z początkiem roku podatkowego, nie później niż w momencie dokonania pierwszego w tym roku odpisu amortyzacyjnego. Oznacza to, że korekta wpływa jedynie na wysokość przyszłych kosztów podatkowych.

W orzecznictwie kształtuje się obecnie odmienna interpretacja wymienionych przepisów, odzwierciedlona m.in. w wyroku NSA z dnia 3 lutego 2022 r., sygn. akt II FSK 1413/19. W orzeczeniu tym Sąd uznał, że skoro ustawodawca przyznaje podatnikom prawo obniżania zastosowanych stawek, poczynając od miesiąca, w którym środki trwałe zostały wprowadzone do ewidencji albo od pierwszego miesiąca któregokolwiek z następnych lat podatkowych, to tym samym dopuszcza zmianę tej stawki zarówno w odniesieniu do przyszłych, jak i przeszłych rozliczeń. Granicą dla takich modyfikacji jest upływ terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Niestety wyrok ten nie zmienił praktyki organów podatkowych, które interpretują przepisy „po staremu” (por. interpretację indywidualną Dyrektora KIS z dnia 17 sierpnia 2022 r., nr 0111-KDIB1-3.4010.361.2022.1.PC).

Biorąc zatem pod uwagę przyjętą u danego podatnika częstotliwość dokonywania odpisów amortyzacyjnych, korekta stawki może nastąpić nie tylko w styczniu danego roku, ale także na koniec pierwszego kwartału, gdy amortyzacja ma charakter kwartalny albo na koniec roku, jeśli podatnik nalicza odpisy amortyzacyjne jednorazowo.

Wprawdzie decyzja o obniżeniu stawki amortyzacyjnej nie jest ograniczona żadnymi warunkami i może być dowolnie motywowana, to jednak w praktyce występuje wówczas, gdy pożądanym jest przejściowe zminimalizowanie kosztów, np. z uwagi na konieczność rozliczenia strat z lat ubiegłych. Warto podkreślić, że obniżce może ulec także stawka obniżana już w latach poprzednich. Wadą obniżania stawek podatkowych jest wydłużający się okres amortyzacji, gdyż obniżki nie można „nadrobić” w latach następnych.

Jeśli w latach poprzednich podatnik stosował stawkę obniżoną, z początkiem roku może ją również podwyższyć, ale oczywiście tylko do granic ustalonych w Wykazie.

Zmiana stawek podatkowych jest możliwa, jeżeli podatnik wykorzystuje liniową metodę amortyzacji środka trwałego, tj. zarówno wówczas, gdy stosuje ją od początku, jak i wtedy, gdy przy metodzie degresywnej „przechodzi” na metodę liniową.

Należy zauważyć, że przepisy nie formułują żadnych ograniczeń co do poziomu, do jakiego stawki podlegają niwelowaniu. Jeżeli jednak stawka zostanie obniżona do zera, to w praktyce dojdzie do zaprzestania amortyzacji, a taka sytuacja nie mieści się w dyspozycji art. 22c pkt 5 ustawy o pdof oraz art. 16c ust. 5 ustawy o pdop. Dlatego, niezależnie od pojawiających się interpretacji fiskusa akceptujących „zerowanie” stawki amortyzacyjnej, bezpieczniejszym rozwiązaniem jest ustanowienie jej na symbolicznym poziomie 0,1% – 0,01%.

Z metody degresywnej na liniową

Degresywna metoda amortyzacji dotyczy składników z grup 3-6 i 8 KŚT oraz środków transportu, z wyłączeniem samochodów osobowych. Pozwala ona przyspieszyć podatkowe rozliczenie zakupu środka trwałego, ponieważ w pierwszym roku jego używania odpisów dokonuje się przy zastosowaniu stawki z Wykazu podwyższonej o współczynnik nie wyższy niż 2,0, a w następnych latach podstawa amortyzacji jest zmniejszana o sumę odpisów już dokonanych, ustaloną na początek kolejnych lat używania tego składnika majątkowego. Począwszy od roku podatkowego, w którym roczna kwota takiej amortyzacji miałaby być niższa od rocznej kwoty amortyzacji według metody liniowej, dalszych odpisów amortyzacyjnych dokonuje się przy zastosowaniu metody liniowej.

Z początkiem roku przedsiębiorcy są więc zobowiązani obliczyć wysokość rocznego odpisu liczonego według obydwu metod i porównać je ze sobą.

Zmiana częstotliwości dokonywania odpisów amortyzacyjnych

W myśl art. 22h ust. 4 ustawy o pdof oraz art. 16h ust. 4 ustawy o pdop, podatnicy są uprawnieni do dokonywania odpisów amortyzacyjnych miesięcznie, kwartalnie lub jednorazowo na koniec roku. Dotyczy to zarówno metody liniowej, jak i degresywnej. Przepisy nie zabraniają zmiany częstotliwości dokonywania odpisów amortyzacyjnych, dlatego z początkiem roku należy ją rozważyć.

Decyzja w tej sprawie warunkowana jest na ogół częstotliwością rozliczeń z fiskusem. I tak, np. podatnicy wpłacający miesięczne zaliczki na podatek wybierają miesięczne odpisy amortyzacyjne, ponieważ pozwala to na odpowiednie rozłożenie kosztów amortyzacji w czasie. Jeżeli jednak przedsiębiorcy zależy na minimalizacji kosztów i zamierza skorzystać z możliwości obniżenia stawek amortyzacyjnych, odpisu warto dokonać jednorazowo na koniec roku, czyli wtedy, gdy już wiadomo, jaka będzie suma przychodów i kosztów.

Zastosowanie współczynnika podwyższającego

Początek roku to również właściwy moment na skorzystanie z możliwości przyspieszenia amortyzacji maszyn i urządzeń zaliczonych do grupy 4-6 i 8 KŚT, poddanych szybkiemu postępowi technicznemu. Modyfikacja ta dotyczy wyłącznie podatników, który amortyzują wymienione składniki majątkowe metodą liniową.

Jak wynika z art. 22i ust. 2 ustawy o pdof oraz art. 16i ust. 2 ustawy o pdop, przyspieszenia dokonuje się poprzez zastosowanie współczynnika podwyższającego nie wyższego niż 2,0.

autor: Małgorzata Marek
Gazeta Podatkowa nr 100 (1975) z dnia 2022-12-15

GOFIN poleca praktyczny serwis internetowy www.ZasilekChorobowy.pl