Podatnik, który otrzymał zaliczkę, co do zasady, ma obowiązek wystawić fakturę zaliczkową. Należy ją sporządzić nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymano zaliczkę. SLIM VAT 3 przewiduje możliwość rezygnacji z obowiązku odrębnego wystawienia faktury zaliczkowej, jeżeli podatnik otrzyma zaliczkę w tym samym okresie rozliczeniowym, w którym powstał obowiązek podatkowy, w odniesieniu do czynności, na poczet których tę zapłatę otrzyma.
Obowiązek podatkowy od zaliczki
Obowiązek podatkowy w podatku VAT powstaje, zasadniczo z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi. Jeżeli jednak przed tym terminem otrzymano całość lub część zapłaty, m.in. zaliczkę – obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty. Podatnik, który otrzymał zaliczkę, co do zasady, ma obowiązek wystawić fakturę zaliczkową. Należy ją sporządzić nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymano zaliczkę. Fakturę zaliczkową można również wystawić przed otrzymaniem zaliczki, jednak nie wcześniej niż 60 dni przed tym terminem. Kwestie te regulują art. 106b ust. 1 pkt 4 i art. 106i ust. 2 i ust. 7 ustawy o VAT.
Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z dnia 1 lutego 2022 r., nr 0113-KDIPT1-3.4012.954.2021.1.OS, wyjaśnił, że zaliczka, przedpłata nie tworzą samodzielnego bytu podatkowego, lecz są ściśle związane z konkretnym świadczeniem i nie można rozpatrywać ich jako czynności „oderwanej” od sprzedaży. Nie są one dodatkowymi czynnościami, lecz są integralnie związane z dostawą towarów lub świadczeniem usług, na poczet których zostały uiszczone. W przypadku zaliczek, przedpłat ustawa o VAT określa jedynie inny moment powstania obowiązku podatkowego, niż w przypadku sprzedaży dokonywanej bez pobrania zaliczki.
Faktura końcowa
W sytuacji gdy faktura zaliczkowa (bądź kilka faktur zaliczkowych) nie obejmuje całej należności, jaka ma zostać zapłacona przez nabywcę, to dostawca czy usługodawca po wydaniu towaru czy wykonaniu usługi ma obowiązek wystawić fakturę końcową. W art. 106f ust. 3 ustawy o VAT wskazano, że jeżeli faktura zaliczkowa nie obejmuje całej zapłaty, w fakturze wystawianej po wydaniu towaru lub wykonaniu usługi sumę wartości towarów lub usług pomniejsza się o wartość otrzymanych części zapłaty, a kwotę podatku pomniejsza się o sumę kwot podatku wykazanego w fakturach dokumentujących otrzymanie części zapłaty.
Faktura końcowa powinna również zawierać numery faktur wystawionych przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi. W przypadku gdy wystawiono więcej niż jedną fakturę dokumentującą otrzymanie części zapłaty, a faktury te obejmują łącznie całą zapłatę, ostatnia z tych faktur powinna zawierać również numery poprzednich faktur.
Podatnik generalnie nie powinien wystawiać faktury końcowej w przypadku otrzymania i udokumentowania otrzymanych wcześniej zaliczek obejmujących całą zapłatę za usługę. Jednak przepisy o VAT nie zabraniają w takim przypadku wystawiania faktur końcowych. Tak przykładowo uznał Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z dnia 28 października 2020 r., nr 0114-KDIP1-3.4012.476.2020.3.PRM. Organ podatkowy dodatkowo wyjaśnił, że jeśli sprzedawca wystawi fakturę końcową, gdy uprzednio do tej samej transakcji wystawił faktury zaliczkowe obejmujące 100% należnego wynagrodzenia na poczet świadczonych usług, to w takiej fakturze końcowej powinien zostać wyzerowany podatek VAT.
Zaliczka i dostawa w tym samym okresie
W praktyce zdarza się, że zaliczka i dostawa towarów mają miejsce w tym samym okresie rozliczeniowym. Wówczas podatnicy zastanawiają się czy w takich przypadkach mogą zrezygnować z wystawienia faktury zaliczkowej i ograniczyć się tylko do wystawienia faktury rozliczającej z podaniem na tej fakturze informacji, że należność została zapłacona w całości lub w części. Jak wiadomo w takiej sytuacji obowiązek podatkowy z tytułu otrzymanej zaliczki i zrealizowanej sprzedaży powstanie w tym samym miesiącu.
Obecnie organy podatkowe uznają, że w takich przypadkach podatnik może zrezygnować z wystawienia faktury zaliczkowej, gdy obowiązek podatkowy z tytułu otrzymania zaliczki i dokonania dostawy towarów powstaje w tym samym okresie rozliczeniowym. Tak przykładowo uznał Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z dnia 14 lutego 2022 r., nr 0111-KDIB3-1.4012.1016.2021.1.KO. Dyrektor KIS przypomniał, że podatnik obowiązany jest wystawić fakturę dokumentującą zarówno dokonaną dostawę towaru (wykonaną usługę), jak i otrzymanie całości lub części zapłaty przed dokonaniem tej dostawy (wykonaniem usługi). Zgodnie zaś z art. 106i ust. 1 i ust. 2 ustawy o VAT, fakturę wystawia się odpowiednio nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru lub wykonano usługę albo otrzymano całość lub część zapłaty przed dokonaniem dostawy towaru czy wykonaniem usługi.
Ponadto, stosownie do art. 19a ust. 1 i ust. 8 ustawy o VAT, gdy zaliczka na poczet dostawy towarów oraz dostawa mają miejsce w tym samym okresie rozliczeniowym, to obowiązek podatkowy zarówno dla zaliczki, jak i dostawy towarów, powstaje w tym samym okresie rozliczeniowym.
Planowane zmiany
Pomimo że organy podatkowe dopuszczają możliwość rezygnacji przez sprzedawcę z obowiązku sporządzania faktury zaliczkowej w sytuacji, gdy obowiązek podatkowy z tytułu otrzymania zaliczki i dokonanej dostawy towarów powstanie w tym samym okresie rozliczeniowym, to z literalnego brzmienia przepisów podatnik jest obowiązany wystawić fakturę zaliczkową, o której mowa w art. 106b ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT.
W pakiecie uproszczeń w zakresie VAT – SLIM VAT 3 (druk nr UD411) planuje się wprowadzenie przepisów, z których wprost będzie wynikała możliwość rezygnacji z obowiązku wystawienia faktury zaliczkowej, jeżeli podatnik otrzyma całość lub część zapłaty z tytułu zaliczki w tym samym okresie rozliczeniowym, w którym powstał obowiązek podatkowy w odniesieniu do czynności, na poczet których tę zapłatę otrzymał.
W tym celu proponuje się dodać do art. 106b ust. 1a, który wprowadza fakultatywne rozwiązanie pozwalające na odstąpienie od obowiązku wystawiania faktury zaliczkowej, jeśli podatnik otrzyma całość lub część zapłaty z tytułu tej czynności, w tym samym miesiącu, w którym dokonał tej czynności.
Przy czym w nowym art. 106b ust. 1b ustawy o VAT planuje się wykluczyć zastosowanie uproszczenia wynikającego z ust. 1a w przypadkach wynikających z regulacji zawartych w art. 106i ust. 3-8 ustawy o VAT, dotyczących szczególnego terminu wystawiania faktur.
Omówione zmiany mają wejść w życie z dniem 1 stycznia 2023 r.
|
Przykład W dniu 5 października 2022 r. czynny podatnik VAT otrzymał na rachunek bankowy zaliczkę na poczet przyszłej dostawy towaru. W tym przypadku podatnik ma czas na wystawienie faktury zaliczkowej do 15 listopada 2022 r. Jednak data wystawienia faktury nie wpływa na moment powstania obowiązku podatkowego bowiem i tak powstał on w dniu 5 października br. Podatnik dokona dostawy towarów w dniu 31 października 2022 r. Obowiązek podatkowy powstanie w dniu 31 października br. Podatnik fakturę dokumentującą dokonanie tej dostawy powinien wystawić do 15 listopada 2022 r. Obecnie, biorąc pod uwagę interpretacje podatkowe, z uwagi na to, że obowiązek podatkowy zarówno od otrzymanej zaliczki, jak i dostawy towarów powstanie w tym samym okresie rozliczeniowym, podatnik może zrezygnować z wystawiania faktury zaliczkowej. Od 1 stycznia 2023 r. (jeśli SLIM VAT 3 wejdzie w życie w tym terminie) taka możliwość będzie wynikała wprost z ustawy o VAT. |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.)
autor: Aleksandra Węgielska
Gazeta Podatkowa nr 85 (1960) z dnia 2022-10-24
Ochrona danych osobowych w zakładach pracy. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl
