Zasady przeliczania kursu walut na potrzeby podatku VAT określa art. 31a ust. 1 i 2 ustawy o VAT. Przy czym do końca 2020 r. zdarzało się, że dla celów podatku VAT i dochodowego podatnik stosował różne kursy walut. Od 1 stycznia 2021 r. wprowadzono przepisy, na podstawie których podatnik może wybrać do VAT zasady przeliczenia kursu walut jak dla przeliczenia przychodu w podatku dochodowym.

Zasady ogólne przeliczania kursu walut

Zasady przeliczania podstawy opodatkowania wyrażonej w walucie obcej na złote określone są w art. 31a ust. 1 i 2 ustawy o VAT. Na mocy tego przepisu, w przypadku gdy kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania są określone w walucie obcej, przeliczenia na złote dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego. Podatnik może wybrać sposób przeliczania tych kwot na złote według ostatniego kursu wymiany opublikowanego przez Europejski Bank Centralny na ostatni dzień poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego. W przypadku waluty innej niż euro przeliczenia dokonuje się z zastosowaniem kursu wymiany każdej z nich względem euro. Natomiast gdy podatnik wystawia fakturę przed powstaniem obowiązku podatkowego, a kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania są określone na tej fakturze w walucie obcej, przeliczenia na złote dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury.

Warto w tym miejscu przypomnieć, że zgodnie z podstawową zasadą obowiązek podatkowy w VAT powstaje zasadniczo z chwilą dokonania dostawy lub wykonania usługi. Przy czym, jeżeli przed tym dniem podatnik otrzyma całość lub część zapłaty, wówczas obowiązek podatkowy powstaje u niego z chwilą otrzymania zapłaty, w odniesieniu do otrzymanej kwoty.

Jak wskazano wcześniej, zgodnie z art. 31a ust. 2 ustawy o VAT, w sytuacji gdy podatnik wystawi fakturę przed powstaniem obowiązku podatkowego, przeliczenia na złote należy dokonać według kursu z dnia poprzedzającego dzień jej wystawienia. Organy podatkowe uznają, że przepis ten nie dotyczy faktur wystawianych przez kontrahentów zagranicznych, co oznacza, że kurs, jaki trzeba zastosować do przeliczenia należności z tytułu dokonania importu usług, nie jest uzależniony od daty wystawienia faktury. Istotny jest tylko termin powstania obowiązku podatkowego. Stanowisko to zostało potwierdzone przez NSA w wyroku z dnia 1 marca 2017 r., sygn. akt I FSK 1358/15. NSA w wyroku tym uznał, że dokonując importu usług, polscy nabywcy powinni stosować zawsze kurs z dnia poprzedzającego wykonanie usługi lub z dnia poprzedzającego wpłatę zaliczki.

Import towarów

Jednym z wyjątków od podstawowych zasad przeliczania podstawy opodatkowania w walucie obcej dla celów VAT jest import towarów. W art. 31a ust. 3 ustawy o VAT uregulowano, że przy imporcie towarów przeliczenia na złote dokonuje się zgodnie z przepisami celnymi. Oznacza, to że w tym przypadku należy przyjąć kurs określony w dokumencie celnym, który zastosowano, przeliczając wartość celną towaru.

Pamiętać należy, że podatek należny wykazany w zgłoszeniu celnym stanowi zarazem dla podatnika podatek naliczony, odliczany w deklaracji za miesiąc otrzymania dokumentu celnego lub za jeden z trzech następnych okresów rozliczeniowych, a w przypadku podatnika rozliczającego VAT za okresy kwartalne, w deklaracji podatkowej za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych. Podstawą dokonania odliczenia jest w tym przypadku dokument celny, zatem brak jest podstaw do odrębnego przeliczania dla celów VAT faktur związanych z importem towarów.

Wstęp na imprezy masowe

Kolejny wyjątek wymieniony w art. 31a ust. 4 ustawy o VAT to usługi wstępu na imprezy masowe w rozumieniu ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 2171). Usługi wstępu na imprezy masowe obejmują najczęściej wstęp na imprezy kulturalne, artystyczne, sportowe, naukowe, edukacyjne lub rozrywkowe, które opodatkowane są tam, gdzie się odbywają. Dla usług wstępu na imprezy masowe przeliczenia kwot wyrażonych w walucie obcej dokonuje się zgodnie z przepisami celnymi stosowanymi na potrzeby obliczania wartości celnej importowanych towarów.

Spójny kurs walut dla VAT i podatku dochodowego

W praktyce zdarza się, że na potrzeby rozliczania podatku VAT i dochodowego podatnik stosuje różne kursy walut. Jak wynika z art. 11a ust. 1 ustawy o pdof (Dz. U. z 2020 r. poz. 1426 ze zm.) oraz art. 12 ust. 2 ustawy o pdop (Dz. U. z 2020 r. poz. 1406 ze zm.), przychody w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu. Zasady te dotyczą zarówno sytuacji, gdy sprzedaż dokonywana jest na rzecz kontrahenta krajowego, jak i zagranicznego.

Aby przeliczyć na złote przychód wyrażony w walucie obcej, konieczne jest ustalenie daty powstania tego przychodu. Moment powstania przychodu określa art. 14 ust. 1c ustawy o pdof oraz art. 12 ust. 3a ustawy o pdop. W świetle tych przepisów za datę powstania przychodu uważa się dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień wystawienia faktury albo uregulowania należności. Tym samym ta czynność, która ma miejsce najwcześniej, wyznacza datę powstania przychodu.

Od 1 stycznia 2021 r. do ustawy o VAT wprowadzono przepisy, na podstawie których podatnik może dobrowolnie wybrać na potrzeby rozliczania podatku VAT zasady przeliczenia kursu walut jak dla przeliczenia przychodu w podatku dochodowym (przykład).

Podatnik jednak po wyborze takiej opcji obowiązany jest do jej stosowania przez co najmniej 12 kolejnych miesięcy, licząc od miesiąca, w którym ją wybrał (art. 31a ust. 2b ustawy o VAT). W przypadku rezygnacji z opcjonalnej metody przeliczania podatnik będzie obowiązany do stosowania dotychczasowych metod przeliczania, zgodnie z art. 31a ust. 1 lub 2 ustawy o VAT, przez co najmniej 12 kolejnych miesięcy, licząc od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zrezygnował z wybranej opcjonalnej metody przeliczania (art. 31a ust. 2c ustawy o VAT).

Ponadto w sytuacji, gdy w okresie stosowania przez podatnika opcjonalnej metody przeliczania dokona on transakcji niepodlegającej przeliczeniu zgodnie z zasadami stosowanymi w podatku dochodowym, będzie obowiązany do zastosowania dla tej transakcji dotychczasowych metod przeliczenia.

W uzasadnieniu do projektu nowelizacji ustawy, która wprowadziła te przepisy, wyjaśniono, że występują transakcje, które w podatku VAT są rozliczane przez nabywcę, np. WNT lub nabycie usług, dla których zobowiązanym do rozliczenia pozostaje nabywca. W przypadku takich nabyć podatnik nie może zastosować zasad przewidzianych w przepisach o podatku dochodowym dla przeliczenia przychodu. W związku z tym w podatku VAT zastosowanie dla tej transakcji znajdą podstawowe zasady przeliczania, o których mowa w art. 31a ust. 1 i 2 ustawy o VAT. Ta sama zasada powinna być stosowana do innych transakcji, dla których nie nastąpi przeliczenie zgodnie z zasadami przyjętymi dla ustalenia przychodu w podatku dochodowym, jak np. otrzymanych częściowych zaliczek, które podlegają opodatkowaniu VAT.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2020 r. poz. 106 ze zm.)

autor: Aleksandra Węgielska
Gazeta Podatkowa nr 10 (1781) z dnia 2021-02-04

GOFIN poleca praktyczny serwis internetowy www.UrlopyPracownicze.pl