Od 1 listopada 2019 r. zaczęły obowiązywać przepisy zmieniające zasady stosowania mechanizmu podzielonej płatności (split payment). Po zmianie dla niektórych podatników MPP jest obowiązkowy. W praktyce pojawia się problem, jak stosować MPP do zaliczek.

Zasady stosowania MPP

Do ustawy o VAT został dodany nowy załącznik nr 15, w którym wymieniono towary i usługi, do których ma zastosowanie obowiązkowy split payment. Aby podatnik miał jednak obowiązek zastosowania MPP przy dokonywaniu płatności za nabyte towary lub usługi wymienione w tym załączniku, dostawa tych towarów czy usług musi być udokumentowana fakturą, w której kwota należności ogółem stanowi kwotę, o której mowa w art. 19 pkt 2 ustawy – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2019 r. poz. 1292). W przepisie tym mowa jest o kwocie powyżej 15.000 zł. Do tej kwoty MPP jest dobrowolny.

Wystawca faktury, do której wystąpi obowiązek stosowania MPP, musi umieszczać na niej adnotację „mechanizm podzielonej płatności”. Podatnik VAT, który otrzyma taką fakturę, musi zapłacić wynikającą z niej należność w MPP za pomocą specjalnego komunikatu przelewu. Dotyczy to wyłącznie kwoty należności z tytułu nabycia towarów lub usług, które są objęte obowiązkowym MPP. Warto tutaj dodać, że za naruszenie wprowadzonych przepisów, czyli brak oznaczenia faktury i zapłaty w MPP, grożą sankcje w wysokości 30% kwoty podatku przypadającej na towary czy usługi, w stosunku do których należy stosować MPP.

Faktura zaliczkowa

Otrzymanie części zapłaty przed dokonaniem dostawy towarów lub wykonaniem usługi zobowiązuje podatnika do wystawienia faktury (art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, Dz. U. z 2018 r. poz. 2174 ze zm.). Faktura zaliczkowa jest zatem dokumentem księgowym, który należy ująć w rejestrach VAT zarówno po stronie dostawcy towarów czy usług (rejestr sprzedaży VAT), jak i nabywcy (rejestr nabycia VAT).

Obowiązek podatkowy przy otrzymaniu zaliczki, co do zasady, powstaje z chwilą jej otrzymania. Przy czym przepisy o VAT dopuszczają możliwość wystawienia faktury zaliczkowej przed otrzymaniem zaliczki.

Do końca października 2019 r., czyli jeszcze przed zmianą przepisów dotyczących MPP, jednym z warunków dokonania płatności w split payment było posiadanie numeru faktury. W związku z tym, jeżeli zapłata była dokonywana przed wystawieniem faktury zaliczkowej, kupujący nie mógł jej zapłacić w MPP, ponieważ nie posiadał numeru faktury. Od 1 listopada 2019 r. w nowo dodanym do ustawy o VAT art. 108a ust. 1c, ustawodawca wprowadził dodatkowy zapis, który umożliwia dokonanie wpłaty zaliczkowej w MPP, gdy kupujący nie zna numeru faktury. W takiej sytuacji w miejscu, w którym podawany jest numer faktury, należy wpisać słowo „zaliczka”.

Należy tutaj zaznaczyć, że w uzasadnieniu do projektu ustawy nowelizującej, wprowadzającej omawiane przepisy, wskazano, że w przypadku zapłaty zaliczki w MPP podatnik powinien być w stanie udowodnić, że dotyczy ona konkretnej faktury, którą otrzymał po zapłacie zaliczki. Jeżeli podatnik nie będzie w stanie powiązać danej płatności zaliczki z konkretną fakturą ją dokumentującą, powstanie wątpliwość, czy wywiązał się on z obowiązku zapłaty w MPP, jeżeli taki obowiązek u niego powstał w związku z tą zaliczką.

Ponadto z przepisu nakazującego stosowanie obligatoryjnego MPP do zaliczek można wywnioskować, że dotyczy on towarów czy usług wskazanych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, jeśli kwota należności ogółem (a nie kwota zaliczki) przekroczy 15.000 zł (lub równowartość tej kwoty). MF wskazało również, że o zastosowaniu MPP decydować będzie w praktyce kwota zaliczki oraz zakres przedmiotowy transakcji, w związku z którą zaliczka jest płacona.

Zatem powstaje pytanie czy obowiązkowym MPP objęte są zaliczki dotyczące towarów czy usług wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, jeżeli kwota zaliczki (a nie kwota należności ogółem) przekroczy 15.000 zł? O wyjaśnienie tych wątpliwości nasze Wydawnictwo zwróciło się do Ministerstwa Finansów. O stanowisku resortu poinformujemy niezwłocznie po otrzymaniu odpowiedzi.

Faktura pro forma

Faktury pro forma są często stosowane w praktyce. Z reguły ich celem jest zapoznanie potencjalnego nabywcy towaru czy usługi z ofertą podatnika. Wystawiane są zatem głównie w celach informacyjnych. Zdarza się, że stanowią one podstawę do wpłat zaliczek. Jednak faktura pro forma nie jest uznawana za fakturę w rozumieniu przepisów ustawy o VAT. Tak więc generalnie od 1 listopada 2019 r. przy stosowaniu obowiązkowego MPP podatnicy nie powinni dokonywać wpłat w tym systemie na podstawie faktur pro forma. Jednak od 1 listopada 2019 r. transakcje objęte obowiązkowym MPP muszą być w tym mechanizmie regulowane. Jeżeli więc będzie to wpłata zaliczki na poczet przyszłej dostawy towaru czy usługi, podatnik może tego dokonać bez względu na to, czy posiada fakturę zaliczkową, czy też nie. Zatem w sytuacji, gdy podatnik będzie zobowiązany do zapłaty zaliczki w systemie MPP, w miejscu, w którym podawany jest numer faktury, powinien wpisać słowo „zaliczka”.

autor: Aleksandra Węgielska
Gazeta Podatkowa nr 99 (1661) z dnia 2019-12-12

GOFIN poleca praktyczny serwis internetowy www.VademecumKsiegowego.pl