Ustawa o pdof wskazuje w jaki sposób i w jakim terminie płatnik powinien obliczać, pobierać i odprowadzać do urzędu skarbowego zaliczki na podatek od pracowniczych należności. Jednocześnie daje pracownikom możliwość składania oświadczeń i wniosków, które powodują modyfikację standardowych obliczeń płatnika. Dzięki nim pracownik ma wpływ na stosowane przez płatnika koszty uzyskania przychodów, kwotę zmniejszającą podatek oraz stawkę podatku.
Koszty podwyższone
Tzw. pracownicze zryczałtowane koszty podwyższone (139,06 zł miesięcznie), w przeciwieństwie do kosztów podstawowych, nie przysługują pracownikowi automatycznie. Aby możliwe było ich zastosowanie przy obliczaniu zaliczki, zgodnie z art. 22 ust. 2 pkt 3 ustawy o pdof (Dz. U. z 2016 r. poz. 2032 ze zm.) niezbędne jest złożenie przez pracownika oświadczenia, z którego będzie wynikać, że:
- jego miejsce zamieszkania (stałe lub czasowe) jest położone poza miejscowością, w której znajduje się dany zakład pracy,
- nie uzyskuje on dodatku za rozłąkę.
Pracownik spełniający łącznie warunki do stosowania podwyższonych kosztów może złożyć pracodawcy oświadczenie o ich spełnianiu w dowolnym czasie i nie musi go przedkładać co roku. Z ustawy o pdof nie wynika bowiem, że trzeba je składać przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w roku podatkowym. Natomiast płatnik rozpoczyna stosowanie tych kosztów dopiero od momentu złożenia tego oświadczenia przez pracownika (art. 32 ust. 5 ustawy o pdof). Gdy jednak stan faktyczny wynikający z oświadczenia ulegnie zmianie, pracownik musi o tym fakcie powiadomić zakład pracy, aby ten mógł zaprzestać stosowania podwyższonych kosztów i uwzględnić jedynie podstawowe.
50% tzw. koszty twórcze
Gdy pracownik będący twórcą korzysta z praw autorskich w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2017 r. poz. 880 ze zm.) lub rozporządza tymi prawami – wówczas w odniesieniu do tej części jego wynagrodzenia, która przysługuje mu za faktycznie wykonane prace twórcze, płatnik może stosować 50% koszty uzyskania przychodów, o których mowa w art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy o pdof. Jednocześnie jednak pracownikom, przy dochodach których koszty te się uwzględnia, ustawodawca dał możliwość rezygnacji z ich stosowania. Aby była ona skuteczna, powinni złożyć płatnikowi oświadczenie w tym zakresie (art. 32 ust. 7 oraz art. 41 ust. 11 ustawy o pdof). W przypadku jego złożenia płatnik zaprzestaje w danym roku potrącania 50% kosztów uzyskania przychodów począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym podatnik oświadczenie takie złoży.
Stawka podatku
Stosowanie określonej stawki podatku od dochodów pracowniczych uzależnione jest od wysokości tych dochodów uzyskanych w roku podatkowym w danym zakładzie pracy. Pracownik ma jednak możliwość w pewnych okolicznościach złożenia pracodawcy odpowiednio oświadczenia o zastosowaniu niższej stawki lub wniosku o zastosowanie wyższej stawki niż wynikająca ze skali podatkowej.
Wzory oświadczeń i wniosków pracowniczych dostępne są w serwisie www.druki.gofin.pl.
• 18% i przekroczenie progu
Przy obliczaniu pracowniczej zaliczki na podatek 18% stawkę podatku dochodowego pracodawca stosuje za miesiące od początku roku do miesiąca włącznie, w którym dochód podatnika uzyskany u niego od początku roku przekroczy kwotę stanowiącą górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej (w 2017 r. – 85.528 zł). Z kolei stawkę 32% stosuje za miesiące następujące po miesiącu, w którym dochód uzyskany od początku roku przekroczy tę kwotę.
Natomiast gdy pracownik złoży pracodawcy oświadczenie, że:
- za dany rok zamierza opodatkować dochody łącznie z małżonkiem bądź na zasadach przewidzianych dla osób samotnie wychowujących dzieci,
- za rok podatkowy przewidywane, określone w oświadczeniu dochody pracownika przekroczą górną granicę pierwszego przedziału skali,
- odpowiednio małżonek lub dziecko nie uzyskują żadnych dochodów z wyjątkiem renty rodzinnej lub dochody małżonka mieszczą się w niższym przedziale skali,
to pracodawca oblicza zaliczki za wszystkie miesiące roku podatkowego stosując 18% stawkę podatku.
Płatnik obowiązany jest pobierać zaliczki według niższej stawki podatkowej począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostało złożone oświadczenie.
Jednocześnie w przypadku faktycznej zmiany stanu upoważniającego do obniżki stawki podatkowej pracownik zobowiązany jest poinformować o tym płatnika. Wówczas od miesiąca następującego po miesiącu, w którym pracownik przestał spełniać warunki do obniżki zaliczek, pracodawca oblicza je uwzględniając stawkę podatku w wysokości zależnej od poziomu dochodów uzyskanych u tego pracodawcy od początku roku (art. 32 ust. 1a pkt 2 oraz ust. 1b i 1c ustawy o pdof).
• 32% zamiast 18%
Pracownik ma również możliwość złożenia pracodawcy wniosku o stosowanie stawki podatku 32% zamiast 18%. Takie rozwiązanie – bez względu na wysokość osiągniętego przez pracownika dochodu – przewiduje art. 41a ustawy o pdof. Ponieważ jednak z uregulowań zawartych w ustawie o pdof nie wynika, od którego miesiąca płatnik ma zacząć stosować wyższą stawkę, to podatnik powinien w składanym przez siebie wniosku określić miesiąc, od którego płatnik ma pobierać wyższe zaliczki na podatek.
Kwota zmniejszająca podatek
Od stycznia 2017 r. upoważniony do tego pracodawca kwotę zmniejszającą w wysokości 46,33 zł miesięcznie uwzględnia przy obliczaniu pracowniczych zaliczek włącznie do tego miesiąca, w którym dochód pracownika uzyskany od niego od początku roku przekroczył kwotę 85.528 zł. Od następnego miesiąca powinien odstąpić od jej stosowania (art. 32 ust. 3 w związku z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy o pdof).
Pracodawca zaprzestaje jej stosowania również gdy pracownik złoży mu oświadczenie, że za dany rok jego dochody przekroczą pierwszy próg podatkowy, czyli 85.528 zł. Wówczas od miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał takie oświadczenie, obowiązany jest pobierać zaliczkę nie pomniejszając jej o kwotę zmniejszającą (art. 32 ust. 1e ustawy o pdof).
autor: Agata Cieśla
Gazeta Podatkowa nr 84 (1438) z dnia 2017-10-19
Obowiązki przedsiębiorcy wpisanego do CEIDG w 2017 roku. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl
