Generalnie opodatkowaniu VAT podlegają czynności odpłatne. Na zasadzie wyjątku opodatkowaniu podlegają także niektóre czynności nieodpłatne, w tym m.in. nieodpłatne przekazanie towarów, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do odliczenia VAT z tytułu ich nabycia. Jeśli jednak przekazywany towar jest tzw. prezentem o małej wartości, jego nieodpłatne przekazanie nie podlega opodatkowaniu, o ile przekazanie to następuje na cele związane z działalnością gospodarczą podatnika.

Co podlega opodatkowaniu?

Opodatkowaniu VAT podlega m.in. odpłatna dostawa towarów. Przez podlegającą opodatkowaniu dostawę towarów rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:

• przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste m.in. podatnika lub jego pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy,
• wszelkie inne darowizny,

jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do odliczenia VAT z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

Wynika to z art. 7 ust. 2 ustawy o VAT.

Jeśli więc podatnik przekazuje nieodpłatnie towar, przy nabyciu którego nie przysługiwało mu prawo do odliczenia VAT, to czynność taka nie będzie podlegała opodatkowaniu VAT.

Przy czym należy podkreślić, że nieodpłatne przekazanie towarów podlega opodatkowaniu VAT tylko wówczas, gdy przekazywany towar ma dla nabywcy wartość użytkową (konsumpcyjną). Towarami o wartości „niekonsumpcyjnej” mogą być materiały reklamowe i informacyjne, np. katalogi z produktami i informacjami o podatniku, ulotki reklamowe. Przekazanie tych towarów nie podlega więc opodatkowaniu VAT.

Opodatkowaniu VAT nie podlega także przekazywanie m.in. prezentów o małej wartości (patrz ramka), jeżeli przekazanie to następuje na cele związane z działalnością gospodarczą podatnika. Stanowi tak art. 7 ust. 3 ustawy o VAT.

Warto zauważyć, że w przepisie tym tylko do prezentów o wartości do 10 zł określono, iż limit ten jest kwotą netto. Podobnego zastrzeżenia nie ma natomiast do limitu 100 zł odnoszącego się do prezentów, gdy podatnik prowadzi ewidencję osób obdarowanych. Sądy administracyjne prezentują stanowisko, że limit ten jest kwotą netto (np. wyrok NSA z dnia 1 lipca 2014 r., sygn. akt I FSK 1123/13).

Dodatkowo należy podkreślić, że jeżeli jednostkowa cena towaru nie przekracza 10 zł, może być on uznany za prezent o małej wartości, także gdy jest przekazywany w opakowaniu zbiorczym oraz gdy jednorazowo jednej osobie jest przekazywanych kilka takich towarów, których łączna wartość przekracza 100 zł.

Udokumentowanie przekazania prezentu

Przepisy ustawy o VAT nie wskazują jak należy dokumentować nieodpłatne przekazanie prezentów. Oznacza to, że mogą być one dokumentowane w dowolny sposób, bez względu na to, czy podlegają opodatkowaniu VAT, czy nie. Nieodpłatne przekazania towarów, które są opodatkowane, podatnicy często dokumentują fakturami wewnętrznymi. Nie ma jednak obowiązku wystawiania tych dokumentów. Nieodpłatne przekazanie można udokumentować w dowolny sposób. Z dokumentu wystawionego na tę okoliczność powinno jednak wynikać, co jest przedmiotem przekazania oraz jaka jest podstawa opodatkowania i kwota VAT.

Czynności nieodpłatne a kasa fiskalna

Zasadą jest, że podatnicy obowiązani są prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kasy rejestrującej, jeśli dokonują sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej i rolników ryczałtowych.

Jednakże, na podstawie § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz. U. z 2014 r. poz. 1544 ze zm.), zwolniono (do końca 2016 r.) z obowiązku ewidencjonowania sprzedaż w zakresie czynności wskazanych w załączniku do tego rozporządzenia. W poz. 44 załącznika wymienione zostały czynności określone w art. 7 ust. 2 ustawy o VAT. Oznacza to, że nieodpłatne wydanie osobie fizycznej prezentu o małej wartości, niebędące sprzedażą w rozumieniu ustawy o VAT, nie podlega ewidencjonowaniu w kasie fiskalnej.

Jednakże w § 4 pkt 1 rozporządzenia wymieniono towary, wobec których jakichkolwiek zwolnień z ewidencjonowania nie stosuje się. Dotyczy to m.in. dostawy sprzętu radiowego, telewizyjnego, sprzętu fotograficznego, napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2%. Jeśli więc przedmiotem przekazania osobie prywatnej jest np. telewizor, aparat fotograficzny, alkohol, czynność ta powinna być zaewidencjonowana w kasie fiskalnej (nie dotyczy to przypadku, gdy dostawa tych towarów dokonywana jest na rzecz pracowników podatnika). Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 14 listopada 2014 r., nr IPPP2/443-811/14-2/DG, wyjaśnił, że z uwagi na to, iż przedmiotem nieodpłatnego przekazania jako nagrody, będą napoje alkoholowe wyłączone ze zwolnienia z obowiązku ewidencji na kasie rejestrującej oraz telefony komórkowe, to podatnik zobligowany będzie zaewidencjonować te czynności przy użyciu kasy rejestrującej.

Przy czym ewidencjonowaniu w kasie fiskalnej nie będzie podlegało nieodpłatne przekazanie osobie fizycznej towaru wymienionego w § 4 pkt 1 rozporządzenia, jeśli towar ten mieścić się będzie w pojęciu prezentów o małej wartości. Nieodpłatne wydania tych towarów nie są sprzedażą w rozumieniu ustawy o VAT, w związku z czym nie podlegają ewidencjonowaniu w kasie fiskalnej.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.)

autor: Aleksandra Węgielska
Gazeta Podatkowa nr 100 (1245) z dnia 2015-12-14

GOFIN poleca praktyczny serwis internetowy www.KodeksPracy.pl