Budynki i lokale to podstawowe składniki majątku występujące niemal w każdej firmie. W celu zachowania ich funkcjonalności, które są niezbędne z punktu widzenia konkretnego podmiotu, konieczne jest ponoszenie na nie różnorodnych nakładów. Ich charakter, jak również moment, w którym są ponoszone, mają decydujące znaczenie dla sposobów obciążania nimi firmowych kosztów podatkowych.

Remont a ulepszenie

W podatku dochodowym nakłady ponoszone na firmowe budynki dzieli się zasadniczo na dwie grupy: jedna z nich to wydatki remontowe, natomiast druga to tzw. wydatki ulepszeniowe.

W odniesieniu do obiektów budowlanych zakres pojęcia remontu należy wyznaczyć w oparciu o ustawę Prawo budowlane (Dz. U. z 2017 r. poz. 1332). Z art. 3 pkt 8 tej ustawy wynika, że remontem jest wykonywanie w istniejącym obiekcie budowlanym robót budowlanych polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego, a niestanowiących bieżącej konserwacji, dopuszczające stosowanie wyrobów budowlanych innych niż użyto w stanie pierwotnym. W podatku dochodowym dla zakwalifikowania danych działań jako remontu nie ma znaczenia kryterium wartościowe. Wydatki związane z pracami remontowymi przeprowadzanymi w trakcie eksploatacji środka trwałego, czyli wykonywanymi już po wprowadzeniu go do ewidencji, są zaliczane bezpośrednio do kosztów podatkowych i podlegają potrąceniu w dacie poniesienia.

Z kolei o ulepszeniu środka trwałego mówi się, gdy:

• został przebudowany, rozbudowany, poddany rekonstrukcji, adaptacji lub modernizacji,
• wydatki poniesione na wskazane cele spowodowały wzrost wartości użytkowej tego środka w stosunku do wartości z dnia przyjęcia go do używania, mierzonej w szczególności okresem używania, zdolnością wytwórczą, jakością produktów uzyskiwanych za pomocą ulepszonych środków trwałych i kosztami ich eksploatacji,
• wartość przedmiotowych wydatków przekracza w skali roku kwotę 3.500 zł.

Z obu ustaw o podatku dochodowym wynika, że aby doszło do ulepszenia, wszystkie wskazane warunki muszą zostać spełnione łącznie (art. 22g ust. 17 ustawy o pdof i odpowiednio art. 16g ust. 13 ustawy o pdop). Wartość takich nakładów zwiększa wartość początkową budynku lub lokalu i podlega rozliczeniu w kosztach poprzez odpisy amortyzacyjne.

Remont razem z ulepszeniem

Nie należą do rzadkości sytuacje, w których dany środek trwały równocześnie jest ulepszany i remontowany. Wówczas, w opinii organów podatkowych (por. interpretacje indywidualne Dyrektorów Izb Skarbowych: w Poznaniu z dnia 23 marca 2015 r., nr ILPB4/423-588/14-2/DS oraz w Warszawie z dnia 22 września 2016 r., nr IPPB6/4510-467/16-2/AP), jeżeli przedsiębiorca zadba o takie rozliczenie wartości poszczególnych robót, które umożliwiłoby rozróżnienie obu rodzajów wydatków, to wydatkami remontowymi może obciążyć koszty bezpośrednio, natomiast ulepszenie rozliczy poprzez odpisy amortyzacyjne. Choć w praktyce rozdzielenie omawianych nakładów może się okazać trudne, to należy pamiętać, że to podatnik ma obowiązek właściwego dokumentowania odnoszonych w koszty wydatków. Dlatego też jego powinnością jest prowadzenie ewidencji umożliwiającej rozgraniczenie kosztów remontu i ulepszenia np. w formie odrębnych dokumentacji prowadzonych prac czy szczegółowych kosztorysów sporządzonych w rozbiciu na poszczególne prace.

Niestety w omawianej kwestii nie można mówić o jednolitym orzecznictwie. Rozbieżność rozstrzygnięć wynika nie tylko z odmienności poglądów prezentowanych przez składy orzekające, ale również różnorodności stanów faktycznych, będących podstawą zapadłych rozstrzygnięć. W części wyroków można spotkać się ze stanowiskiem, z którego wynika, że chociaż w procesie inwestycyjnym mogą występować prace potocznie uznane za remont (malowanie, tynkowanie, wymiana instalacji), to dla prawidłowej kwalifikacji poniesionych wydatków istotne jest ustalenie charakteru prac w kontekście całościowym (por. wyrok NSA z dnia 10 kwietnia 2014 r., sygn. akt II FSK 1130/12). Z drugiej jednak strony znajdziemy orzeczenia, z których wynika, że wszelkie prace, które mają na celu tylko i wyłącznie wymianę zużytych elementów obiektu lub doprowadzenie ich do stanu pierwotnego, należy każdorazowo traktować jako prace remontowe, nawet w sytuacji gdy wykonywane są w ramach większego przedsięwzięcia o charakterze inwestycji, obok robót wprowadzających do danego obiektu nowe rozwiązania (por. wyrok NSA z dnia 29 października 2015 r., sygn. akt II FSK 1788/13).

Nakłady sprzed oddania do używania

Z obu ustaw o podatku dochodowym wynika, że aby zakwalifikować dany składnik majątku jako podlegający amortyzacji środek trwały, musi on być m.in. kompletny i zdatny do użytku w momencie oddania go do używania. Spełnienie tych kryteriów w odniesieniu do budynków należy analizować pod kątem przeznaczenia do wykorzystania danego obiektu jako środka trwałego. Często bowiem bywa tak, że nabywany przez podmiot gospodarczy budynek jest kompletny i zdatny do użytku biorąc pod uwagę pełnioną dotychczas funkcję np. magazynu, czy też garażu wielostanowiskowego. Jeżeli jednak przedsiębiorca zamierza przeznaczyć go na urządzenie powierzchni biurowej lub mieszkalnej, to z uwagi na funkcje, jakie ma realizować, nie można go już uznać za kompletny i zdatny do użytku.

W konsekwencji gdy nabyty budynek wymaga przystosowania do potrzeb prowadzonej działalności gospodarczej, to nie można uznać, że w dniu jego nabycia spełniał kryteria do uznania go za środek trwały, gdyż nie był kompletny i zdatny do użytku. W takim przypadku jego wartość początkową należy ustalić według kosztu wytworzenia w oparciu o art. 22g ust. 4 ustawy o pdof i odpowiednio art. 16g ust. 4 ustawy o pdop. To oznacza, że zarówno wydatki na remont, jak i ulepszenie zakupionego budynku, poniesione przed przyjęciem go do używania, powinny zwiększyć jego wartość początkową i podlegać rozliczeniu w kosztach poprzez odpisy amortyzacyjne.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2016 r. poz. 2032 ze zm.)

Ustawa z dnia 15.02.1992 r. o pdop (Dz. U. z 2016 r. poz. 1888 ze zm.)

autor: Agata Cieśla
Gazeta Podatkowa nr 93 (1447) z dnia 2017-11-20

Korekty błędów popełnionych w księgach rachunkowych. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl