Urząd skarbowy ma prawo zażądać od kontrahentów sprawdzanego podatnika przedstawienia dokumentów dotyczących zawieranych z nim transakcji. Takie działania mogą być podjęte po zakończeniu kontroli podatkowej jako efekt dokonanych ustaleń. Kontrahent, który bezzasadnie odmówi okazania dokumentów, naraża się na karę porządkową.
Zakres działań
Urząd skarbowy, weryfikując rozliczenia podatnika, może przeprowadzić kontrole krzyżowe u jego kontrahentów wykonujących działalność gospodarczą. Kontrola krzyżowa polega na sprawdzeniu rzetelności i prawidłowości dokumentów, jakie wskutek zawieranych transakcji posiadają obie strony, np. faktur, rachunków, ewidencji. Działania te służą przede wszystkim potwierdzeniu lub wyeliminowaniu istnienia nadużyć w rozliczeniach VAT.
Kontrole krzyżowe mogą odbyć się w związku z kontrolą lub postępowaniem podatkowym. Wynika to z art. 274c § 1 Ordynacji podatkowej. Przepis ten, w brzmieniu obowiązującym do końca ubiegłego roku, stanowił, że urzędnicy mają prawo wzywać kontrahentów podatnika do przedłożenia dokumentów w związku z prowadzoną kontrolą lub postępowaniem podatkowym. Sugerowało to konieczność wykonania kontroli krzyżowych w ramach tych procedur (równocześnie z nimi). Obecny zapis daje urzędnikom możliwość krzyżowego sprawdzenia dokumentów po zakończeniu kontroli podatkowej – w wyniku dokonanych w jej trakcie ustaleń. Czasu tych działań nie wlicza się wówczas do limitu czasu trwania kontroli podatkowej.
Kontrole krzyżowe mogą odbyć się u wszystkich lub wybranych kontrahentów podatnika. Dobór przedsiębiorców zależy od takich czynników, jak: zakres kontroli lub postępowania podatkowego prowadzonego u podatnika, profil działalności gospodarczej podatnika, liczba partnerów biznesowych itp. Firmy i osoby, które mają być objęte kontrolą krzyżową, nie otrzymują zawiadomienia o zamiarze jej przeprowadzenia. Urząd skarbowy ma obowiązek uprzedzić wyłącznie o planowanych kontrolach podatkowych (z wyjątkiem przypadków wskazanych w art. 282c Ordynacji podatkowej). Kontrole krzyżowe to natomiast z formalnego punktu widzenia czynności sprawdzające. Kontrahent ma jednak czas na przygotowanie się do nich. Urząd skarbowy, chcąc dokonać kontroli krzyżowej, wysyła wezwanie zawierające m.in. zakres dokumentów wymagających okazania, termin ich przedłożenia oraz sposób przekazania. Zazwyczaj jest co najmniej tydzień na wywiązanie się z tego obowiązku. Z kontroli krzyżowej u kontrahenta sporządza się protokół.
Kara dyscyplinująca
Ignorowanie wezwań do dostarczenia materiałów do kontroli krzyżowej może skończyć się wymierzeniem przez urząd skarbowy kary porządkowej (obecnie w wysokości do 2.800 zł). Urzędnikom wolno nałożyć taką sankcję za bezzasadną odmowę okazania lub nieprzedstawienia w wyznaczonym terminie dokumentów, których obowiązek posiadania wynika z przepisów prawa, ksiąg podatkowych czy dowodów księgowych będących podstawą zapisów w tych księgach.
Ukaranym może być nie tylko kontrahent, a w przypadku osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej – ustawowy reprezentant danego podmiotu, członek organu uprawnionego do jego reprezentowania lub osoba upoważniona do prowadzenia jego spraw. Karę porządkową może także dostać właściciel biura rachunkowego, któremu kontrahent zlecił prowadzenie lub przechowywanie ksiąg podatkowych i dokumentów księgowych, jeżeli bezzasadnie odmówi okazania posiadanych dokumentów lub nie przedłoży ich w terminie.
Dozwolona korekta
Przedsiębiorca ma prawo poprawić rozliczenia, których dotyczą materiały podlegające kontroli krzyżowej.
Uprawnienie do skorygowania deklaracji jest zawieszone w czasie postępowania podatkowego, kontroli podatkowej prowadzonej przez urząd skarbowy lub postępowania kontrolnego organu kontroli skarbowej – w zakresie nimi objętym. Korekta złożona wbrew temu nakazowi nie wywołuje skutków prawnych. Nie ma natomiast przepisu zakazującego złożenia korekty deklaracji podatkowej w trakcie czynności sprawdzających. Kontrola krzyżowa, jak już była o tym mowa, nie jest klasyczną kontrolą podatkową, lecz czynnościami sprawdzającymi. Przedsiębiorca, który po otrzymaniu wezwania do przedłożenia materiałów do kontroli krzyżowej stwierdzi błąd w deklaracji podatkowej, ma prawo poprawić takie rozliczenie. Korekty można dokonać przed lub po przekazaniu dokumentów.
Korekta rozliczenia polega na złożeniu deklaracji korygującej (zawierającej poprawne dane i wartości).
| NOWE PRAWO 2016
Jednolity plik kontrolny w kontroli krzyżowej Organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej będzie mógł zażądać od przedsiębiorcy, który prowadzi księgi podatkowe przy użyciu programów komputerowych, przekazania do kontroli krzyżowej całości lub części tych ksiąg i dowodów księgowych nie w dowolnej formie, lecz w postaci pliku XML (tzw. jednolitego pliku kontrolnego). Pliki mają być przekazywane za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub na informatycznych nośnikach danych. Obowiązek stosowania jednolitego pliku kontrolnego wejdzie w życie 1 lipca 2016 r. Dłuższy okres przystosowawczy przewidziano dla małych i średnich przedsiębiorców w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Przez dwa lata, od 1 lipca 2016 r. do 30 czerwca 2018 r., będą fakultatywnie przekazywać dane w postaci jednolitego pliku. Struktura logiczna postaci elektronicznej ksiąg podatkowych oraz dowodów księgowych, z uwzględnieniem możliwości wytworzenia jej z programów informatycznych używanych powszechnie przez przedsiębiorców oraz automatycznej analizy danych, zostanie udostępniona na stronie internetowej Ministerstwa Finansów. Ostateczna wersja ma być znana w marcu br. Projekty zakładały wyodrębnienie siedmiu struktur: księgi rachunkowe, wyciągi bankowe, magazyn, ewidencje zakupu i sprzedaży VAT, faktury VAT, podatkowa księga przychodów i rozchodów, ewidencja przychodów. |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 29.08.1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613 ze zm.)
autor: Małgorzata Żujewska
Gazeta Podatkowa nr 18 (1268) z dnia 2016-03-03
Wypadki przy pracy i choroby zawodowe. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl
