Pracownik korzystający z urlopu rodzicielskiego może łączyć go z pracą. Kodeks pracy reguluje tryb złożenia wniosku w sprawie podjęcia takiej pracy oraz metody wyliczania tzw. części przedłużającej urlop. Nie odnosi się jednak do wielu innych kwestii związanych z pracą na urlopie rodzicielskim. Wątpliwości praktyczne, jakie występują w tym zakresie, rozstrzygane są na gruncie różnych interpretacji, w tym stanowiska resortu pracy.
To pracodawca układa grafik
Sprawowanie opieki nad dzieckiem w czasie urlopu rodzicielskiego można łączyć z pracą u pracodawcy, który udzielił tego urlopu. Pracownik, który chciałby podjąć taką pracę, musi złożyć odpowiedni wniosek. W jego treści nie wskazuje się, według jakiego rozkładu miałaby być świadczona. Zgodnie z ogólnymi zasadami pracownik może zasugerować pracodawcy preferowane przez siebie godziny i dni wykonywania pracy, nie oznacza to jednak, że pracodawca ma obowiązek uwzględnić taki rozkład. Te ogólne reguły znajdują zastosowanie również w przypadku pracownika wykonującego pracę na urlopie rodzicielskim. Potwierdza to opinia Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (patrz ramka), choć resort pracy zaznacza, że pracodawca, w miarę możliwości, powinien uwzględnić sugestie pracownika dotyczące rozkładu czasu pracy na urlopie rodzicielskim.
Powrót na pełny urlop nie zawsze możliwy
We wniosku w sprawie łączenia pracy z urlopem rodzicielskim pracownik musi wskazać okres, w którym zamierza pracować na tym urlopie. Wskazanie to jest wiążące nie tylko dla pracodawcy, ale i dla pracownika. Trzeba mieć na uwadze, że Kodeks pracy nie przewiduje możliwości rezygnacji z łączenia pracy z urlopem rodzicielskim przed upływem okresu wskazanego we wniosku. Oznacza to, że pracownik nie może jednostronnie powrócić do korzystania ze wspomnianego urlopu w pełnym wymiarze. Jedynie w drodze uzgodnień z pracodawcą możliwe jest wcześniejsze zakończenie pracy na urlopie rodzicielskim. Tak też uznał resort pracy, wskazując że strony w drodze porozumienia mogą zmienić wniosek w sprawie pracy na urlopie rodzicielskim ustalając inną (wcześniejszą) datę jej zakończenia.
Tyle godzin pracy, ile zaplanowano
Pracownik wykonujący pracę na urlopie rodzicielskim podlega ogólnym przepisom prawa pracy, tak jak inni pracownicy. W takiej sytuacji może pojawić się pytanie, czy takiemu pracownikowi można zlecić przyjście do pracy po jej zakończeniu w danym dniu. Pracodawca może przecież wydać polecenie podjęcia pracy w nadgodzinach, a w przypadku pracownika zatrudnionego na część etatu, również polecenie wykonywania pracy po zakończeniu „niepełnoetatowej” dniówki. Wymaganie od pracownika świadczącego pracę na urlopie rodzicielskim w ramach niepełnego etatu (np. na 1/2), aby przyszedł do pracy w godzinach pomiędzy wymiarem niepełnego etatu a pełną dniówką, jest jednak bezpodstawne. Należy mieć na uwadze, że w przypadku takiego pracownika ta część etatu, która nie jest zagospodarowana przez pracę, „należy” do urlopu rodzicielskiego. Nie można więc oczekiwać, że pracownik podejmie pracę w tych godzinach. Zdaniem resortu pracy możliwe jest jednak zlecenie pracownikowi klasycznych godzin nadliczbowych, występujących po przekroczeniu normy dobowej lub przedłużonego wymiaru dobowego (patrz ramka).
| Grafik pracy na urlopie rodzicielskim
„W przypadku łączenia korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy u pracodawcy udzielającego takiego urlopu to pracodawca ustala pracownikowi rozkład jego czasu pracy (…). Wniosek pracownika w sprawie wyznaczenia mu konkretnych dni pracy i godzin pracy nie jest wiążący dla pracodawcy. Należy jednak podkreślić, że mając na względzie zasady współżycia społecznego (art. 8 Kodeksu pracy), jeżeli uwzględnienie prośby pracownika w omawianej sprawie nie spowoduje utrudnień w procesie pracy i jest obiektywnie możliwe, pracodawca powinien taki wniosek uwzględnić (…)”.
„(…) Przepisy Kodeksu pracy nie przewidują możliwości zrezygnowania z łączenia urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy przed upływem okresu objętego wnioskiem, o którym mowa w art. 1821d § 1 Kodeksu pracy. Jednakże zgodnie z zasadami prawa cywilnego strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego, zatem stosując wykładnię przepisów na korzyść pracownika nie ma przeszkód, aby strony stosunku pracy na mocy porozumienia zmodyfikowały treść wniosku o łączenie urlopu rodzicielskiego z pracą w odniesieniu do okresu objętego tym wnioskiem oraz sposobu wykorzystania proporcjonalnie wydłużonej części tego urlopu (…)”.
„(…) w przypadku łączenia urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy nie jest możliwe polecenie pracownikowi pracy ponadwymiarowej (wykraczającej poza godziny jego pracy zaplanowane w rozkładzie czasu pracy w ramach 8-godzinnego dobowego wymiaru jego czasu pracy). Przykładowo, jeżeli pracownik w danym dniu ma zaplanowane 4 godziny pracy (od 800 do 1200) i w następnych 4 godzinach (od 1200 do 1600) korzysta z urlopu rodzicielskiego, nie jest możliwe polecenie pracownikowi pracy ponadwymiarowej (np. pomiędzy godziną 1200 a 1400) … wydaje się natomiast możliwe polecenie pracownikowi pracy w godzinach nadliczbowych, z przyczyn, o których mowa w art. 151 § 1 Kodeksu pracy. Przykładowo, jeżeli pracownik w danym dniu ma zaplanowaną pracę w godzinach 800 – 1200, a z urlopu rodzicielskiego korzysta w godzinach 1200 – 1600, to pracodawca może polecić mu pracę nadliczbową począwszy od godziny 1600 (…)”. Stanowisko Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej udostępnione naszemu Wydawnictwu w dniu 7 kwietnia 2016 r. |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.)
autor: Agata Barczewska
Gazeta Podatkowa nr 41 (1291) z dnia 2016-05-23
Wypadki przy pracy i choroby zawodowe. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl
